Từ tinh thần 30/4 đến khát vọng 'Make in Vietnam' trên bản đồ công nghệ thế giới

Ý thức trách nhiệm với đất nước ngấm vào máu

PV: Ý thức trách nhiệm với đất nước định hình như thế nào trong con đường sự nghiệp của ông và khiến ông tin rằng người Việt Nam có thể làm chủ công nghệ và cạnh tranh sòng phẳng với thế giới?

Ông Nguyễn Tử Quảng: Với những người sinh năm 1975 như tôi, cảm xúc về ngày 30/4/1975 lại càng đặc biệt sâu sắc. Ngay từ khi còn nhỏ, trong tâm trí tôi đã luôn hiện hữu những câu chuyện về chiến tranh, về hành trình giành độc lập và xây dựng đất nước. Những câu chuyện ấy được truyền lại từ thầy cô, gia đình, hàng xóm - những người vừa trải qua cuộc chiến tranh khốc liệt.

Phóng viên Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam trao đổi với ông Nguyễn Tử Quảng về những đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực công nghệ và tinh thần “Make in Vietnam” mà ông đang theo đuổi.

Niềm tự hào dân tộc, tình yêu quê hương thấm vào tôi một cách tự nhiên như vậy. Và chính từ đó, tôi càng thấm thía rằng, mình phải mang trên vai trách nhiệm lớn lao hơn đối với bản thân, với quê hương, với đất nước. Trải qua 50 năm rồi, nhưng giờ xem lại những hình ảnh ấy, tôi rất xúc động, nước mắt cứ trào ra. Đó là những cảm xúc rất thật, tự đáy lòng.

Khi xây dựng Bkav, mục tiêu ngay từ đầu của chúng tôi cũng rất rõ: Dùng khoa học công nghệ để xây dựng đất nước. Niềm tin rằng người Việt Nam có thể làm chủ công nghệ và cạnh tranh sòng phẳng với thế giới bắt nguồn từ trải nghiệm thực tế và từ lịch sử dân tộc mình.

Ông Nguyễn Tử Quảng: Khi xây dựng Bkav, mục tiêu của chúng tôi đã rất rõ là, dùng khoa học công nghệ để xây dựng đất nước

Năm 1995, khi phát triển phần mềm diệt virus, tôi thấy những hãng lớn như Symantec, McAfee của Mỹ, hay Kaspersky của Nga - những cái tên rất nổi tiếng - cũng chỉ mới hình thành từ cuối thập niên 1980, đầu 1990. Chúng tôi, những sinh viên Việt Nam, phát triển phần mềm diệt virus song song với họ, nhiều khi còn xử lý được những loại virus phức tạp mà phần mềm nước ngoài bó tay. Nhìn lại lịch sử, dân tộc mình đã đánh bại những đế quốc hùng mạnh nhất thế giới như: Pháp, Nhật, Mỹ... bằng trí tuệ, bằng sự kiên cường. Vậy tại sao thời bình mình lại không thể phát triển bằng trí tuệ ấy?

Tôi suy nghĩ rất nhiều và nhận ra, điểm khác biệt lớn nhất giữa thời chiến và thời bình là kỷ luật. Trong cuộc chiến tranh của dân tộc ta, kỷ luật là yếu tố then chốt để cộng dồn sức mạnh. Chính vì vậy, ở Bkav, một trong những khẩu hiệu xuyên suốt là “làm theo điều lệ”, coi trọng kỷ luật để biến sức mạnh cá nhân thành sức mạnh tập thể.

PV: Hành trình ấy hẳn không dễ dàng, thưa ông?

Ông Nguyễn Tử Quảng: Rất nhiều thử thách. Nhưng tôi không nản. Tôi tin vào lịch sử, tin vào khả năng thực tế mà chúng tôi đã chứng minh được bằng sản phẩm cụ thể. Thế giới chỉ có khoảng 6 - 7 quốc gia có thể tự sản xuất được smartphone cao cấp, Việt Nam cũng đã làm được. Dĩ nhiên, để làm ra sản phẩm đầu tiên, chúng tôi mất tới 6 năm rưỡi. Rất gian nan, thử thách nhưng đó là sự khẳng định: người Việt Nam hoàn toàn có thể làm được những điều lớn lao.

Tôi nghĩ, điều lớn nhất là niềm tin sâu sắc vào dân tộc mình - một niềm tin dựa trên lịch sử, trên thực tế trải nghiệm và thành quả đã đạt được. Tin vào trí tuệ người Việt, tin vào sức mạnh đoàn kết, tin rằng nếu có kỷ luật, có tổ chức, chúng ta không thua kém bất kỳ dân tộc nào trên thế giới.

Khẳng định trí tuệ Việt trên bản đồ thế giới - cách thiết thực nhất để tri ân

Nhà máy sản xuất Bphone của Bkav

PV: Tinh thần của ngày 30/4/1975 có ý nghĩa thế nào với ông, một người hoạt động trong lĩnh vực công nghệ, trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình hội nhập và cạnh tranh toàn cầu?

Ông Nguyễn Tử Quảng: Ngày 30/4/1975 không chỉ là chiến thắng của súng đạn, mà còn là chiến thắng của trí tuệ, bản lĩnh và sự kiên cường Việt Nam. Nó chứng minh rằng: một dân tộc nhỏ bé nhưng đoàn kết và quyết tâm có thể làm nên kỳ tích. Trong công nghệ, cuộc chiến cũng không khác mấy. Không có tiếng súng, nhưng luôn âm thầm gay gắt. Và cũng cần một tinh thần như ngày 30/4: tự chủ, không khuất phục, dám đi đến cùng mục tiêu mình đã chọn. Khi những kỹ sư Việt Nam ngồi viết từng dòng mã lệnh để tạo ra sản phẩm AI, an ninh mạng, blockchain... cạnh tranh với thế giới, từng ngày khẳng định trí tuệ Việt Nam trên bản đồ thế giới - đó là cách thiết thực nhất để tri ân những người đi trước.

Trong chiến tranh, chúng ta đã khẳng định được người Việt Nam rất giỏi. Bằng chứng là tất cả đế quốc, thực dân sừng sỏ trên thế giới đều đã đến Việt Nam và đều bị đánh bật ra. Không một đất nước nào làm được như vậy.

Tôi còn nhớ lần đầu tiên tham gia điều tra một vụ tấn công mạng tầm cỡ toàn cầu. Cả thế giới bị động. Người ta tưởng đấy là cuộc chơi chỉ của Mỹ, Nga, Trung Quốc. Nhưng nhóm chúng tôi - những kỹ sư trẻ Việt Nam - đã thức trắng nhiều đêm, tự mày mò, suy luận, kết nối thông tin... Và rồi chính chúng tôi là những người đầu tiên xác định được thủ phạm. Lúc đó, tôi thực sự cảm nhận rằng: tinh thần Việt Nam - tinh thần từng làm nên ngày 30/4/1975 - đang được tiếp nối trong một hình hài mới.

Trong lĩnh vực công nghệ cao, giá trị của chất xám mới là cái lớn nhất làm nên thành công. Nếu nói về tiềm năng, người Việt Nam có thể đứng đầu thế giới. Ví dụ câu chuyện của ChatGPT - ứng dụng AI rất nổi tiếng hiện nay, thì người có vai trò quyết định tới thuật toán tạo của chatbot này là một người Việt Nam - bạn Lê Việt Quốc. Quốc là 1 trong 4 người sáng lập ra Google Brain. Tôi tin, trí thông minh của người Việt Nam chẳng thua kém ai, cho dù có thể đối với nhiều người, niềm tin này đã lung lay.

PV: Ông đánh giá thế nào về tinh thần, khát vọng vươn ra thế giới của thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay trong lĩnh vực công nghệ?

Ông Nguyễn Tử Quảng: Tôi thấy thế hệ trẻ bây giờ rất tự tin. Các bạn hiểu rõ khả năng của mình và không còn tự ti với quốc tế như trước. Ngày xưa mình giỏi nhưng không biết mình giỏi, còn bây giờ, các bạn trẻ đã biết mình đứng ở đâu trên bản đồ thế giới, biết rằng mình có thể làm được.

Điều kiện cũng thuận lợi hơn nhiều. Lãnh đạo cấp cao, từ Tổng Bí thư, Thủ tướng, tới các bộ, ngành đều xác định công nghệ là mũi nhọn phát triển. Các chính sách hỗ trợ cho nghiên cứu, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo ngày càng rõ ràng, mạnh mẽ hơn.

Mới đây, tôi có phát biểu tại Hội đồng tư vấn chính sách cho Thủ tướng rằng: Nếu làm đúng, Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra một cú “khoán 10” mới - nhưng lần này là trong lĩnh vực công nghệ. Ngày xưa, nhờ khoán 10 trong nông nghiệp, chỉ một năm thôi, từ chỗ thiếu đói, Việt Nam trở thành nước xuất khẩu gạo lớn nhất nhì thế giới. Tôi tin, với sự quyết tâm hiện nay, công nghệ Việt Nam cũng có thể làm được kỳ tích tương tự. Bây giờ, mình đã xác định đúng mũi nhọn, có quyết tâm chính trị. Còn lại là phải hành động nhanh, quyết liệt và thông minh. Tôi tin Việt Nam sẽ bứt phá.

PV: Ông có thể chia sẻ về những bước tiến trong ngành công nghệ mà Bkav đã đạt được và tinh thần “Make in Vietnam” mà các công ty trong nước như Bkav đang theo đuổi?

Ông Nguyễn Tử Quảng: Tôi muốn nhấn mạnh rằng việc xây dựng thương hiệu và sản phẩm “Make in Vietnam” là một trong những mục tiêu lớn của Bkav. Hơn 20 năm qua, chúng tôi đã không ngừng nghiên cứu và phát triển các sản phẩm công nghệ, từ phần mềm bảo mật đến các sản phẩm điện thoại thông minh, tất cả đều mang đậm dấu ấn Việt Nam.

Đặc biệt trong bối cảnh đất nước vừa trải qua nhiều thách thức, việc chứng minh khả năng tự sản xuất, tự làm chủ công nghệ trong nước là điều vô cùng quan trọng. Nhìn lại hành trình này, chúng tôi cảm thấy tự hào vì đã đóng góp vào sự nghiệp phát triển công nghệ của đất nước, và càng tự hào hơn khi các sản phẩm của Bkav đã có mặt không chỉ ở thị trường trong nước mà còn vươn ra quốc tế.

PV: Cảm ơn ông đã chia sẻ!

Thu Hằng/VOV.VN