Từ tình yêu thú cưng đến xu hướng tiêu dùng cảm xúc tại Trung Quốc

Tại Trung Quốc, ngày lễ mua sắm Double 11 (11/11) luôn là thời điểm mua sắm lớn nhất năm. Tuy nhiên, trong năm nay, ngay cả khi ngân sách eo hẹp, nhiều người nuôi vẫn sẵn sàng cắt giảm chi tiêu cho bản thân để dành tiền “chi đậm” cho thú cưng. Từ thức ăn hạt, đồ hộp, thực phẩm sấy cho đến cát vệ sinh hữu cơ hay thậm chí cả nhà vệ sinh thông minh… hầu như mọi danh mục đều ghi nhận doanh số mạnh trong mùa vừa qua.

Đáng chú ý, những năm gần đây, thị trường tiêu dùng thú cưng tại Trung Quốc cho thấy xu hướng nâng cấp rất rõ rệt. Tính đến cuối năm 2024, số lượng thú cưng ở khu vực đô thị đã vượt 120 triệu, còn quy mô thị trường chăm sóc chó mèo tại đô thị đạt hơn 300 tỷ nhân dân tệ (42 tỷ USD), theo Sách Trắng Ngành Thú cưng Trung Quốc 2025 (2025 China Pet Industry White Paper).

BÙNG NỔ TRÊN CÁC SÀN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ

Riêng mảng sản phẩm thú cưng thông minh đã đóng góp cho khoảng 10,2 tỷ nhân dân tệ (1,5 tỷ USD), chiếm một phần năm tổng thị trường sản phẩm thú cưng. iiMedia Research dự báo toàn ngành thú cưng Trung Quốc sẽ đạt 811,4 tỷ nhân dân tệ (114,7 tỷ USD) trong năm 2025.

Đây không chỉ là câu chuyện về việc người dân mua nhiều đồ dùng cho chó mèo hơn mà đó là sự dịch chuyển mang tính nền tảng trong tâm lý tiêu dùng. Họ ưu tiên lợi ích cảm xúc hơn mọi yếu tố khác. Giới chuyên gia nhận định, câu chuyện này tiết lộ nhiều điều về tương lai thị trường Trung Quốc hơn bất kỳ dự báo GDP nào.

Với các thương hiệu, câu hỏi phải là “Người tiêu dùng có mua không?” mà phải là “Sản phẩm này có đáp ứng đúng giá trị mà họ thực sự coi trọng không?”

Chỉ trong giờ đầu mở bán ngày 11/11, 587 thương hiệu thú cưng ghi nhận doanh thu tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, điều đáng chú ý hơn nằm ở chính loại sản phẩm mà người mua lựa chọn. Theo Tmall, doanh số vòng đeo thông minh cho thú cưng tăng 1.560%, đồ chơi tích hợp AI tăng 1.470%, máy lọc nước thông minh tăng 250% và bát ăn thông minh tăng 160%. Những khoản chi này không nhằm tích trữ nhu yếu phẩm mà là nâng cấp chất lượng sống.

Doanh số các sản phẩm thông minh dành cho thú cưng tăng vọt trong mùa mua sắm năm nay

Chỉ số cho thấy xu hướng rõ nhất chính là “hệ số Engel thú cưng”, thước đo tỷ lệ chi tiêu cho thức ăn trong tổng chi tiêu nuôi thú cưng. Ba năm gần đây, hệ số này trên Tmall đã giảm 2,93%, cho thấy mức chi tiêu đang dịch chuyển từ nhu cầu sinh tồn sang nhu cầu chất lượng và đa dạng hơn.

Trong kinh tế học, hệ số Engel giảm là dấu hiệu điển hình của sự thịnh vượng. Bởi khi thu nhập tăng, tỷ trọng chi cho nhu yếu phẩm giảm, nhường chỗ cho các sản phẩm nâng cao chất lượng sống. Điều tương tự đang diễn ra với người nuôi thú cưng tại Trung Quốc, khi chi tiêu cho thức ăn cơ bản giảm tương đối, còn đầu tư vào công nghệ, sức khỏe và trải nghiệm tăng mạnh.

HỆ SINH THÁI KINH TẾ THÚ CƯNG

Xu hướng này không chỉ giới hạn trên các nền tảng thương mại điện tử. Tại nhiều thành phố lớn, một hệ sinh thái dịch vụ thú cưng mới đang hình thành. Khối lượng tìm kiếm chỗ lưu trú thân thiện với thú cưng trên nền tảng du lịch Fliggy leo 60% trong quý 1/2025 so với quý 4/2024, đặc biệt trong kỳ nghỉ lễ 1/5, số lượt tìm kiếm khách sạn, homestay cho phép mang thú cưng cũng tăng 1,5 lần và số lượng đặt phòng cũng cộng 30% so với cùng kỳ năm trước.

Các trung tâm thương mại cao cấp hiện có thêm salon chăm sóc thú cưng và quán cà phê cho phép mang thú vào. Đồng thời, giới luật sư chuyên giải quyết tranh chấp liên quan đến thú cưng, hay còn gọi là “luật sư thú cưng”, bắt đầu xuất hiện, phản ánh mức độ hội nhập xã hội ngày càng sâu của vật nuôi.

Nhiều người trẻ sẵn sàng chi hàng nghìn nhân dân tệ cho các dịch vụ đăng ký định kỳ dành cho thú cưng, miễn là họ nhận lại được lợi ích cảm xúc.

Trong bối cảnh áp lực kinh tế và sự cô lập xã hội, thú cưng trở thành nguồn hỗ trợ tinh thần và bạn đồng hành đáng tin cậy. Nghiên cứu cho thấy hơn 66% người nuôi thú cưng ở Trung Quốc dưới 35 tuổi, và họ xem thú cưng như thành viên gia đình.

Những “người bạn” này đảm nhiệm nhiều vai trò cảm xúc khác nhau xuyên suốt các giai đoạn cuộc đời, từ bạn đồng hành khi độc thân, “con thay thế” sau khi kết hôn, bạn chơi cho trẻ nhỏ, và nguồn an ủi khi về già.

Bởi vậy, chi tiêu cho sự khỏe mạnh và hạnh phúc của thú cưng được xem như khoản đầu tư cảm xúc không thể thương lượng, mang lại “lợi tức tinh thần” rõ rệt. Chính mối liên kết này đã thúc đẩy sự bùng nổ của các dịch vụ cao cấp từng được xem là ngành ngách, như studio chụp ảnh thú cưng, các thương hiệu thời trang xa xỉ tung ra dòng sản phẩm cho thú cưng, nhãn hàng streetwear thiết kế trang phục đôi, thậm chí mạng lưới đường sắt cao tốc Trung Quốc cũng bổ sung dịch vụ vận chuyển thú cưng. Tất cả đáp ứng nhu cầu cá nhân hóa và chăm sóc chất lượng cao của giới trẻ.

Nhiều khách sạn nay mở rộng dịch vụ cho cả thú cưng đi kèm

Nhận định rằng tiêu dùng ngày nay tại Trung Quốc đang suy giảm toàn diện là điều không thực sự đúng. Bởi có thể thấy rõ xu hướng tái phân bổ trên quy mô lớn, khi dòng tiền chi tiêu dịch chuyển khỏi các danh mục bị xem là giá trị thấp sang những sản phẩm, dịch vụ mang lại sự nâng cấp rõ rệt về chất lượng sống.

Kinh tế thú cưng chỉ là một trong năm lĩnh vực bùng nổ khi nhiều lĩnh vực khác chậm lại. Sản phẩm xanh, công nghệ fitness, thiết bị nhà thông minh và các công cụ quản lý tài chính cá nhân đều tăng trưởng nhờ xu hướng này. Đây đều là những danh mục giải quyết nhu cầu sâu sắc của một thế hệ đang phải điều hướng trong một thế giới phức tạp.

Thách thức đối với các thương hiệu không còn là thuyết phục người tiêu dùng chi tiền, mà là chứng minh rằng sản phẩm xứng đáng với ngân sách được ưu tiên của họ. Điều này đòi hỏi hiểu sâu về động lực văn hóa - cảm xúc phía sau mỗi quyết định mua hàng, sẵn sàng đổi mới vượt lên trên tính năng sản phẩm, và nhận thức rằng trên thị trường tiêu dùng ngày nay, giá trị không được đo bằng tiền, mà bằng lợi ích cảm xúc.

Minh Hương