Tuần Di sản Văn hóa Quảng Ngãi 2025: Kết nối di sản, bồi đắp nền tảng phát triển bền vững

Diễn ra từ ngày 25 - 30/12, Tuần Di sản văn hóa năm 2025 với chủ đề “Kết nối di sản - Viết tiếp tương lai” do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi tổ chức, mở ra chuỗi hoạt động giới thiệu, quảng bá các giá trị di sản văn hóa tiêu biểu, kết nối không gian văn hóa vùng cao nguyên với miền biển, hướng tới mục tiêu phát triển du lịch xanh và bền vững trên nền tảng bản sắc văn hóa của địa phương.

Quảng Ngãi lần đầu tiên được tổ chức Tuần Di sản văn hóa năm 2025

Tuần Di sản văn hóa Quảng Ngãi giới thiệu đến người dân và du khách bức tranh sinh động về mạch nguồn văn hóa dân tộc của tỉnh thông qua hệ thống hiện vật, lễ hội, các hoạt động tái hiện không gian biển đảo gắn với thiên nhiên đại ngàn.

Những thanh âm cồng chiêng vang vọng, các giá trị văn hóa truyền thống gắn với đời sống cộng đồng cư dân bản địa cùng hệ sinh thái đa dạng, phong phú đã góp phần làm nổi bật diện mạo văn hóa đặc sắc của vùng đất Quảng Ngãi.

Trong khuôn khổ sự kiện, nhiều hoạt động được tổ chức như triển lãm di sản văn hóa, trình diễn và thực hành di sản, không gian văn hóa ẩm thực, giới thiệu các nghề thủ công truyền thống và các loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian.

Điểm nhấn là không gian giao lưu văn hóa giữa vùng cao nguyên và miền biển, qua đó làm nổi bật sự giao thoa, thống nhất trong đa dạng của văn hóa Quảng Ngãi, góp phần tăng cường nhận thức cộng đồng về giá trị di sản.

Trao Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia đối với Danh lam thắng cảnh Cổng Tò Vò (đặc khu Lý Sơn)

Thông qua Tuần Di sản văn hóa, tỉnh Quảng Ngãi kỳ vọng từng bước định vị thương hiệu các sản phẩm văn hóa - du lịch đặc trưng, xây dựng hình ảnh địa phương phát triển dựa trên nền tảng văn hóa, phát huy truyền thống đoàn kết và khát vọng vươn lên, đóng góp vào mục tiêu phát triển du lịch bền vững trong giai đoạn tới.

Không gian di sản đa dạng, bề dày giá trị văn hóa

Quảng Ngãi sở hữu không gian văn hóa đa dạng, được hình thành và tiếp nối từ nhiều nền văn hóa cổ như Sa Huỳnh, Chămpa, Đại Việt và Lung Leng. Trên địa bàn tỉnh hiện có 2 di sản được UNESCO ghi danh, cùng hệ thống di tích lịch sử - văn hóa phong phú với nhiều cấp độ xếp hạng khác nhau.

Phát biểu tại lễ khai mạc Tuần Di sản văn hóa, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi Phạm Thị Trung nhấn mạnh, công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản cần tiếp tục được triển khai toàn diện và hiệu quả hơn.

Theo đó, việc cụ thể hóa các quan điểm phát triển văn hóa bằng nghị quyết, chương trình, quy hoạch và dự án có trọng tâm, trọng điểm là yêu cầu đặt ra trong bối cảnh hiện nay.

Trao chứng nhận và vinh danh các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2025 của tỉnh Quảng Ngãi, gồm: Nghề gốm Mỹ Thiện (Châu Ổ); nghề làm muối ở Sa Huỳnh; nghề làm gốm ở Sa Huỳnh.

Cùng với đó là bảo đảm nguồn lực tương xứng, xây dựng cơ chế đột phá gắn với phân cấp, phân quyền rõ ràng, chuyển từ trọng tâm “làm văn hóa” sang quản lý nhà nước về văn hóa, kiến tạo môi trường phát triển và khơi thông mọi nguồn lực cho văn hóa, trong đó có nguồn lực con người.

Trong dịp này, tỉnh Quảng Ngãi công bố quyết định của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích Quốc gia đối với danh lam thắng cảnh Cổng Tò Vò tại đặc khu Lý Sơn.

Đồng thời, các quyết định đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với nhiều loại hình văn hóa đặc sắc của địa phương cũng được công bố, qua đó khẳng định giá trị đại diện và bản sắc riêng biệt của từng di sản trong kho tàng văn hóa chung của cả nước.

Theo đánh giá của ngành văn hóa, việc ghi danh các di sản không chỉ là sự tôn vinh những giá trị cốt lõi, mà còn góp phần ngăn ngừa nguy cơ mai một, nâng cao nhận thức của cộng đồng về trách nhiệm gìn giữ, bảo vệ di sản, đồng thời khơi dậy niềm tự hào văn hóa và tinh thần gắn bó với quê hương.

Phát huy di sản gắn với phát triển du lịch bền vững

Trong hệ thống di sản được vinh danh, danh lam thắng cảnh Cổng Tò Vò tại Lý Sơn được xem là một tuyệt tác thiên nhiên độc đáo, hình thành từ quá trình phun trào núi lửa và sự bào mòn của sóng biển qua hàng triệu năm. Việc được xếp hạng Di tích Quốc gia khẳng định giá trị địa chất, cảnh quan và ý nghĩa văn hóa – lịch sử của di tích này, đồng thời mở ra cơ hội mới cho phát triển du lịch gắn với bảo tồn.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch khen thưởng cho các tập thể và cá nhân.

Bên cạnh đó, các di sản văn hóa phi vật thể như nghề làm muối Sa Huỳnh, nghề gốm truyền thống, các loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian, lễ hội truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số đã phản ánh chiều sâu văn hóa và sức sống bền bỉ của cộng đồng cư dân bản địa. Đây là nguồn lực quan trọng để địa phương phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù, góp phần đa dạng hóa trải nghiệm cho du khách.

Tuy nhiên, công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa cũng đang đối mặt với nhiều thách thức từ mặt trái của kinh tế thị trường, quá trình toàn cầu hóa và sự xâm nhập mạnh mẽ của các yếu tố văn hóa hiện đại. Không gian sinh tồn và diễn xướng của nhiều loại hình di sản có nguy cơ bị thu hẹp, công chúng dần thưa vắng...

Trước thực tế đó, ngành văn hóa tỉnh Quảng Ngãi khẳng định sẽ tích cực phối hợp với chính quyền các cấp và cộng đồng chủ thể văn hóa triển khai các giải pháp đồng bộ nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di sản.

Mục tiêu đặt ra là định vị thương hiệu các sản phẩm văn hóa mang nét đặc trưng của tỉnh, gắn phát triển văn hóa với mô hình du lịch xanh và bền vững, qua đó đưa di sản trở thành nguồn lực lâu dài phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Tuần Di sản văn hóa Quảng Ngãi năm 2025 không chỉ là dịp tôn vinh di sản, mà còn là bước khởi đầu cho hành trình “viết tiếp tương lai” bằng chính những giá trị văn hóa bền vững đã được hun đúc qua nhiều thế hệ.

Tấn Tài