Tuân thủ cập cảng - 'Chìa khóa' cho nghề cá bền vững

Đây là điều kiện tiên quyết để các cơ quan chức năng thực hiện kiểm tra, kiểm soát hoạt động khai thác xa bờ, đặc biệt là giám sát việc vận hành thiết bị giám sát hành trình, cập nhật dữ liệu vào hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase). Đồng thời, xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc hải sản khai thác, đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp của hoạt động khai thác và bốc dỡ thủy sản và thực hiện các quy định về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) một cách hiệu quả.

Xác định đây là nội dung trọng tâm trong thực hiện Luật Thủy sản và công tác chống khai thác IUU, Cà Mau đã triển khai hàng loạt giải pháp, từ đầu tư hạ tầng đến siết chặt quản lý tàu cá cập, rời cảng. Trong đó, Ban quản lý Các cảng cá, chính quyền các cấp và các lực lượng có liên quan đã phối hợp chặt siết chặt công tác quản lý tàu cá ra vào cảng cũng như kiểm tra chặt chẽ việc ghi chép nhật ký khai thác hải sản.

Hiện Cà Mau có đội tàu khai thác hùng hậu khoảng 4.438 tàu cá, trong đó 1.549 tàu có chiều dài từ 15 mét trở lên.

Với bờ biển dài, ngư trường rộng lớn nên khai thác thủy sản từ lâu đã trở một trong những lĩnh vực kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Hiện Cà Mau có đội tàu khai thác hùng hậu khoảng 4.438 tàu cá, trong đó 1.549 tàu có chiều dài từ 15 mét trở lên (đầu tháng 6) hàng năm cung cấp cho thị trường hơn 220.000 tấn thủy sản các loại từ hoạt động khai thác. Theo đó, để phát huy và xây dựng nghề cá tiến tới hiện đại, bền vững cũng như thực hiện các khuyến nghị của EC, nhất là trong truy xuất nguồn gốc thủy sản tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp từ đầu tư hạ tầng nghề cá đến công tác tuyên truyền, vận động.

Đến nay toàn tỉnh đã có 5 cảng cá đang hoạt động. Trong đó, 3 cảng được công bố đủ điều kiện phục vụ tàu cá hoạt động vùng khơi cập cảng và xác nhận nguồn gốc thủy sản. Cụ thể, gồm 2 cảng loại II là cảng cá Sông Đốc và Rạch Gốc là cảng chỉ định phục vụ xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản và tàu cá có chiều dài từ 15 mét trở lên cập, rời cảng theo quy định và 1 cảng loại III là cảng cá Cái Đôi Vàm được công bố đủ điều kiện cho tàu cá hoạt động từ vùng khơi trở ra cập cảng. Cùng với đó là việc vận hành hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT), đã mang lại nhiều hiệu quả tích cực trong xác nhận nguồn gốc thủy sản.

Theo đó, từ đầu năm đến 20/5/2025, đã có gần 8.500 lượt tàu cập cảng, hơn 9.500 lượt rời cảng và hàng trăm giấy xác nhận nguyên liệu được cấp. Ngoài ra thống kê sản lượng thủy sản từ bến cá tư nhân được triển khai rộng rãi. Điều này cho thấy công tác tổ chức, giám sát khai thác tại cảng đã có chuyển biến rõ rệt.

Hiện nay việc thống kê sản lượng thủy sản từ bến cá tư nhân được triển khai rộng rãi bằng nhiều giải pháp.

Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả nhất định song việc ra vào cảng để bốc vỡ hàng thủy sản khai thác vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Dù đã có 05 cảng cá đang hoạt động nhưng công suất cũng chỉ có thể đáp ứng 350 tàu cập cảng mỗi ngày. Trong khi hoạt động khai thác theo con nước tức tàu cá sẽ ra vào cảng tập trung trong vài ngày. Ngoài ra, theo Tô Tấn Nghiệp, Phó Chủ tịch UBND xã Cái Đôi Vàm chia sẻ, đã qua dù đã được đề xuất để nạo vét cửa biển Cái Đôi Vàm, tuy nhiên tiến độ thực hiện thời gian qua còn chậm, từ đó việc lưu thông tàu thuyền của bà con nơi đây còn gặp không ít khó khăn.

Cửa biển bị bồi lắng nhanh, hạ tầng giao thông chưa đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa cũng đang là khó khăn chung của các ngư dân khi cho tàu cá ra vào các cảng, nhất là các cảng chỉ định. Để từng bước khắc phục những hạn chế này tỉnh đã có Quyết định 1587/QÐ-UBND phê duyệt Ðề án đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng nghề cá đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó, mục tiêu đặc ra là đầu tư nâng cấp, xây dựng hoàn thành 13 cảng cá. Trong đó, một cảng cá loại I, 6 cảng cá loại II và 6 cảng cá loại III, nhằm nâng tổng sản lượng thủy sản qua cảng tại tỉnh Cà Mau đạt từ 193.000 tấn/năm.

Cửa biển Cái Đôi Vàm đang bị bồi lắng ảnh hưởng lớn đến việc ra vào của tàu công suất lớn.

Ngoài ra, trong đề án mục tiêu đặt ra , các cửa biển, vùng nước neo đậu tàu thuyền trước cảng được nạo vét, khơi thông luồng vào cảng và khu neo đậu, đảm bảo an toàn cho tàu cá ra vào, cập cảng bốc dỡ hàng thủy sản khai thác và neo đậu tránh trú khi có giông bão xảy ra. Khi các mục tiêu của Đề án được triển khai thực hiện hoàn thành sẽ nâng cao hiệu quả khai thác thủy sản, đáp ứng các yêu cầu trong công tác quản lý nghề cá, đặc biệt là hoạt động kiểm tra tàu cá, giám sát sản lượng bốc dỡ qua cảng, góp phần cho nghề khai thác thủy sản phát triển mạnh và bền vững.

Hiện toàn tỉnh có 10 Trạm kiểm soát Biên phòng tại các cửa biển, ngoài ra thành lập thêm 16 chốt kiểm tra, kiểm soát lưu động tại các cửa biển không có Trạm kiểm soát Biên phòng. Cùng với đó, tỉnh đã triển khai sử dụng phần mềm quản lý liên thông kiểm soát tàu cá nhằm đảm bảo khi tàu cá ra, vào cửa biển phải có sự kiểm soát của 03 lực lượng là Cảng cá, Văn phòng IUU và Trạm kiểm soát Biên phòng. Từ đó 100% tàu cá xuất, nhập bến tại các Trạm kiểm soát Biên phòng và tại Văn phòng IUU được kiểm tra, kiểm soát, tuyệt đối không để tàu cá chưa đủ điều kiện theo quy định ra biển hoạt động và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Nguyễn Phú