Từng bỏ qua Tesla và Netflix, Apple nên mua Mistral hay Perplexity để vươn lên ở cuộc đua AI

Trong số các hãng công nghệ lớn tại Thung lũng Silicon (Mỹ), Apple từ lâu đã có chiến lược mua lại khá khác biệt. Thương vụ lớn nhất của hãng từ trước đến nay là mua lại Beats vào năm 2014 với giá 3 tỉ USD. Trong suốt lịch sử hoạt động, Apple chỉ có ba thương vụ trị giá từ 1 tỉ USD trở lên.

Thay vì mua lại những hãng lớn có thể thay đổi hoàn toàn cục diện kinh doanh, Apple thường nhắm đến các công ty khởi nghiệp nhỏ với đội ngũ tập trung, thường để đẩy nhanh một dự án nội bộ hoặc khởi động sáng kiến mới.

Hãy so sánh điều đó với thương vụ mua lại WhatsApp trị giá 19 tỉ USD của Facebook, hay Google thâu tóm Motorola Mobility với giá 12,5 tỉ USD. Chỉ vài năm trước, Microsoft đã bỏ ra 69 tỉ USD để mua lại hãng game Activision Blizzard.

Khi Apple thực hiện những thương vụ trị giá hàng tỉ USD, kết quả không hề suôn sẻ:

- Thương vụ Beats dẫn đến xung đột văn hóa kéo dài nhiều năm mới giải quyết được. Song về lâu dài, nó giúp đặt nền móng cho Apple Music và thúc đẩy doanh số phần cứng.

- Việc chi 1 tỉ USD mua lại mảng modem của Intel giúp Apple có thêm bằng sáng chế và kỹ sư phục vụ mục tiêu tự thiết kế chip. Tuy nhiên, phần lớn nhân sự Intel không hòa nhập tốt và hầu hết công nghệ mà Apple mua về bị bỏ xó. Chip modem nội bộ đầu tiên của Apple là C1 ra mắt muộn hơn kế hoạch nhiều năm.

- Năm 2016, Apple đầu tư 1 tỉ USD vào DiDi (được ví như “Uber của Trung Quốc”), với hy vọng củng cố quan hệ tại quốc gia này và hỗ trợ dự án ô tô bí mật. Song sau đó, khoản đầu tư của Apple gần như không còn giá trị khi chính quyền Trung Quốc siết chặt kiểm soát DiDi.

Những trải nghiệm này khiến Apple vô cùng dè chừng với các thương vụ sáp nhập và mua lại quy mô lớn. Hơn nữa, cách tiếp cận “tự lực” của Apple nhiều khi vẫn mang lại hiệu quả tốt:

- Phố Wall từng nhiều lần thúc giục Giám đốc điều hành Apple - Tim Cook mua lại Netflix hoặc một hãng phim lớn. Song thay vào đó, Apple đã xây dựng nền tảng phát trực tuyến TV+ từ đầu. Dịch vụ này đang đi đúng hướng để phát triển bền vững.

- Apple cũng từng từ chối mua Tesla hoặc Rivian. Việc không thâu tóm Tesla từ sớm có thể là bỏ lỡ cơ hội, nhưng tránh mua gần đây hơn lại là động thái khôn ngoan, nhất là khi Apple chính thức gác lại tham vọng ô tô tự lái.

- Trước khi Apple Music ra mắt, nhiều người đề xuất công ty mua lại Spotify hoặc Pandora. Dù mua Spotify có thể giúp Apple tăng tốc mảng phát trực tuyến âm thanh, gã khổng lồ công nghệ Mỹ vẫn tự xây được dịch vụ của riêng mình. Trong khi đó, mô hình radio kiểu Pandora giờ đây gần như đã lỗi thời.

Cuộc đua AI hoàn toàn khác biệt

Tình thế hiện tại rất khác và Apple có thể không còn lựa chọn nào ngoài việc mạnh tay mua lại. Cuộc đua AI quá quan trọng để phớt lờ.

Việc phát triển thế hệ sản phẩm kế tiếp, từ kính thông minh đến robot hay thiết bị đeo mới, sẽ phụ thuộc vào AI. Công nghệ này sẽ đóng vai trò nền tảng tương tự cách cảm ứng đa điểm đã thay đổi iPhone. Cần lưu ý, cảm ứng đa điểm là kết quả của thương vụ Apple mua lại FingerWorks năm 2005.

Apple Intelligence đến nay vẫn thua kém các đối thủ lớn, thậm chí Siri mới bị trì hoãn ra mắt - Ảnh: Internet

Công việc AI nội bộ của Apple đang gặp khó khăn. Apple có đưa ra nhiều luận điểm tích cực như Intelligence (bộ tính năng AI) tích hợp mượt mà vào các thiết bị, bảo vệ quyền riêng tư tốt hơn đối thủ, hay ai thực sự cần một chatbot riêng biệt? Thế nhưng, sự thật vẫn rõ ràng: Apple đã bỏ lỡ thời điểm vàng của AI và thay vì bào chữa, hãng nên chấp nhận điều đó.

Nếu tạo ra được thứ đột phá như chatbot ChatGPT của OpenAI, Apple đã ăn mừng rầm rộ rồi. Song thay vào đó, Apple lại cố gắng giảm nhẹ sức mạnh đối thủ và gọi sản phẩm của mình là “AI dành cho phần còn lại của chúng ta” vì đó là tất cả những gì họ có thể nói lúc này. Apple đang cố gắng hết sức với những gì mình có và sẽ tiếp tục “giả vờ ổn” cho đến khi có thứ tốt hơn để tung ra, theo Mark Gurman - nhà báo nổi tiếng của hãng tin Bloomberg.

Perplexity AI là mục tiêu khả thi

Tin tốt là Apple vẫn còn hơn 130 tỉ USD tiền mặt và lối thoát. Một thương vụ mua lại đúng đắn có thể mang về nhân tài và công nghệ mà Apple đang thiếu, thể hiện rõ qua Siri mờ nhạt và kết quả AI tạo sinh không mấy ấn tượng.

Lần này, một thương vụ sáp nhập và mua lại mang tính chuyển đổi có thể chính là điều Apple cần. Tuy nhiên, hãy loại trừ một số cái tên. OpenAI và Anthropic, hai công ty khởi nghiệp phát triển AI hàng đầu, gần như không phải mục tiêu khả thi với Apple. OpenAI được định giá khoảng 300 tỉ USD, có quan hệ chặt chẽ với Microsoft và cơ cấu pháp lý phức tạp khiến thương vụ mua lại rất khó xảy ra.

Anthropic cũng chẳng dễ tiếp cận hơn, với định giá 60 tỉ USD và sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ Amazon, Google. Nếu xảy ra, hai thương vụ này đều sẽ bị giới chức chống độc quyền ở Mỹ giám sát chặt chẽ.

Mục tiêu mua lại có khả năng xảy ra nhất trong phạm vi nhiều tỉ USD là Perplexity AI. Tuy Perplexity AI không sở hữu mô hình nền tảng tiên tiến như OpenAI hay Anthropic nhưng lại có những lợi thế khiến họ phù hợp với Apple:

- Sản phẩm đã hoàn thiện, sẵn sàng phục vụ người dùng. Công cụ tìm kiếm của Perplexity AI, với giao diện văn bản, điều khiển bằng giọng nói và thiết kế bóng bẩy, rất hợp với iOS. Nó dễ dàng trở thành công cụ tìm kiếm mặc định cho Safari, Spotlight và cả Siri.

- Giải quyết đúng nhu cầu cốt lõi. Apple đang tập trung cải thiện mô hình nền tảng AI, nhưng lại thiếu một lớp tìm kiếm mạnh mẽ và giao diện đàm thoại cho các tác vụ hàng ngày - đúng lĩnh vực mà Perplexity AI vượt trội.

- Quy mô phù hợp. Perplexity AI có khoảng 250 nhân viên, vừa đủ để Apple tích hợp mà không quá phức tạp. Năng lực AI của Perplexity AI ngang hàng các công ty khác trong ngành nên có thể hữu ích với các nhóm kỹ thuật Siri và AI tại Apple.

- Định giá hợp lý. Với mức định giá khoảng 14 tỉ USD, Perplexity AI không quá đắt đỏ, là khoản đầu tư rủi ro thấp nhưng tiềm năng cao hơn các công ty lớn khác.

- Thời điểm vàng. Thỏa thuận tìm kiếm giữa Apple và Google đang bị đe dọa bởi vụ kiện chống độc quyền tại Mỹ. Apple cần chuẩn bị cho viễn cảnh “hậu Google” và Perplexity AI có thể giúp hãng lần đầu tiên tung ra công cụ tìm kiếm mang thương hiệu riêng.

Một thương vụ như vậy cũng có thể giúp ích Apple theo những cách khác. Perplexity AI đã nhanh chóng trở thành một trong những thương hiệu AI nổi bật nhất. Việc đưa Perplexity AI vào nội bộ có thể mang lại cho Apple nhiều uy tín và sức mạnh tuyển dụng hơn trong cộng đồng AI – lĩnh vực mà công ty gặp khó để thu hút nhân tài hàng đầu.

Aravind Srinivas, Giám đốc điều hành Perplexity AI, trong hội nghị Bloomberg Tech ở thành phố San Francisco (Mỹ) - Ảnh: Bloomberg

Eddy Cue, Giám đốc mảng dịch vụ và nhà đàm phán chính của Apple, đã công khai bày tỏ sự quan tâm đến công ty khởi nghiệp AI này. “Chúng tôi rất ấn tượng với những gì Perplexity AI đã làm được và bắt đầu một vài cuộc thảo luận với họ”, Eddy Cue nói tại phiên điều trần chống độc quyền với Google hồi tháng 5. Ông còn cho biết, đôi khi Perplexity AI cho kết quả còn tốt hơn công cụ tìm kiếm truyền thống như Google.

Theo báo cáo gần đây, các lãnh đạo Apple như Eddy Cue, Adrian Perica (người đứng đầu bộ phận mua bán và sáp nhập của Apple) cùng đội ngũ AI đã thảo luận nội bộ về khả năng mua lại Perplexity AI. Tuy nhiên, hai bên chưa bước vào đàm phán chính thức. Apple chỉ đang đánh giá công nghệ của Perplexity AI và gặp gỡ các lãnh đạo công ty này.

Apple vẫn đang cân nhắc: Nên tự phát triển, mua lại hay dùng công nghệ AI của bên khác qua thỏa thuận cấp phép. Hãng cũng chờ phán quyết từ tòa về thỏa thuận với Google trước khi tiếp tục đàm phán.

Ngoài ra, Apple đầu năm nay từng gặp gỡ Mira Murati (cựu giám đốc công nghệ OpenAI) để thảo luận về một thỏa thuận tiềm năng cho công ty khởi nghiệp AI mới của bà: Thinking Machines Lab. Thế nhưng, các cuộc đàm phán chưa bao giờ tiến triển đến giai đoạn nâng cao.

Mistral AI là lựa chọn tiềm năng khác

Còn nhiều công ty khởi nghiệp AI nhỏ khác với định giá hợp lý mà Apple có thể cân nhắc, gồm Cohere, Sierra AI, Databricks và Mistral AI. Trong đó, Mistral AI (công ty khởi nghiệp AI hàng đầu Pháp) có thể mang lại lợi thế đáng kể cho Apple trong việc xây dựng các mô hình nền tảng tiên tiến. Các mô hình AI hiệu suất cao của Mistral AI được đánh giá cao về tốc độ và hiệu quả, rất phù hợp để chạy trên thiết bị hoặc qua đám mây.

Các mô hình AI hiện tại của Apple vẫn còn khá yếu. Mô hình AI của Apple chạy trên thiết bị có 3 tỉ tham số (thước đo độ phức tạp và khả năng học hỏi), còn mô hình đám mây là 33 tỉ tham số. Con số đó còn kém xa so với những gì các đối thủ cạnh tranh như OpenAI và Google đang triển khai

Việc mua lại một công ty AI trị giá hàng tỉ USD sẽ đánh dấu sự thay đổi lớn trong chiến lược thận trọng của Apple. Nếu cứ tiếp tục bám vào hoạt động kinh doanh như bình thường, Apple có nguy cơ tụt lại phía sau trong cuộc đua công nghệ quan trọng nhất kể từ thời kỳ bùng nổ smartphone.

Sơn Vân