Tương lai đầy lo ngại của thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc Ukraine khi yêu cầu của Nga chưa được giải quyết

Lúa mì được chuyển lên tàu hàng tại cảng quốc tế Rostov-on-Don để chuyển tới Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 26/7/2022. Ảnh: AFP/TTXVN

Cơn mưa lời khen

Ngày 17/11, thỏa thuận xuất khẩu nông sản từ Ukraine nhằm giảm bớt tình trạng thiếu lương thực toàn cầu đã được gia hạn thêm bốn tháng. Bộ Ngoại giao Nga cũng xác nhận gia hạn thỏa thuận ngũ cốc trong 120 ngày bắt đầu từ ngày 18/11 mà không có bất kỳ thay đổi nào đối với thỏa thuận hiện tại. Tuy nhiên, thời gian gia hạn 120 ngày ít hơn kỳ vọng của LHQ và Ukraine về thời gian một năm.

Dù vậy, Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Antonio Guterres đã lên tiếng hoan nghênh việc gia hạn thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc Biển Đen nhấn mạnh tầm quan trọng của thỏa thuận đã giúp thế giới "tránh được một cuộc khủng hoảng lương thực trên toàn cầu".

Ông Guterres cho biết LHQ cũng "cam kết loại bỏ hoàn toàn những trở ngại còn lại đối với việc xuất khẩu thực phẩm và phân bón từ Nga" - một phần của thỏa thuận mà Nga coi là quan trọng.
Rebeca Grynspan, Tổng thư ký Hội nghị Thương mại và Phát triển của Liên hợp quốc (UNCTAD), viết trên Twitter rằng việc gia hạn thỏa thuận là tin tốt cho an ninh lương thực toàn cầu và cho các nước đang phát triển. Bên cạnh đó, thỏa thuận cũng sẽ giúp giải quyết những khó khăn về nguồn cung phân bón.

Vai trò của thỏa thuận

Sự sụt giảm các chuyến hàng ngũ cốc của Ukraine sau xung đột với Nga vào cuối tháng Hai đã góp phần gây ra cuộc khủng hoảng giá lương thực toàn cầu sau những tác động của đại dịch COVID-19 và các cú sốc liên quan đến biến đổi khí hậu.

Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen được Nga và Ukraine ký riêng rẽ với LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ ngày 22/7, tại thành phố Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm giải quyết vấn đề cung cấp lương thực và phân bón ra thị trường toàn cầu. Thỏa thuận này đã giúp nối lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc từ ba cảng ở Ukraine, nhà sản xuất ngũ cốc và hạt có dầu lớn.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết kể từ ngày 1/8, hơn 450 tàu đã chở 11 triệu tấn ngũ cốc và các thực phẩm khác của Ukraine đã được vận chuyến đến nhiều địa điểm trên khắp thế giới. Ông cho biết hàng chục triệu người, chủ yếu ở các nước châu Phi, đã được cứu thoát khỏi nạn đói, giá lương thực thấp hơn đáng kể so với thời điểm Ukraine không xuất khẩu lương thực.

Kể từ tháng Bảy, khoảng 11,1 triệu tấn nông sản đã được vận chuyển theo thỏa thuận, trong đó có 4,5 triệu tấn ngô và 3,2 triệu tấn lúa mỳ.

Tàu chở ngũ cốc của Ukraine di chuyển dọc Eo biển Bosphorus, Thổ Nhĩ Kỳ, khi trên đường tới Tripoli, Liban, ngày 3/8/2022. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Lo ngại chưa dứt

Sau thông tin thỏa thuận ngũ cốc được gia hạn, giá lúa mỳ tại Chicago đã giảm 2% và trong khi giá ngô giảm 1,3%. Song, một thương nhân người Pháp lưu ý thỏa thuận sẽ chỉ kéo dài trong bốn tháng. Điều này đồng nghĩa với việc không có sự chắc chắn sau bốn tháng nữa. Câu hỏi được đặt ra là liệu Nga có tiếp tục ký gia hạn hay không?

Ukraine và Nga là những nhà xuất khẩu ngũ cốc lớn trên toàn cầu. Nga là nước xuất khẩu lúa mỳ lớn nhất thế giới và là nhà cung cấp phân bón chính cho thị trường toàn cầu.

Tuy nhiên, hãng Reuters trích hai nguồn tin thân cận cho biết việc xuất khẩu amoniac của Nga thông qua một đường ống dẫn đến Biển Đen vẫn chưa được thống nhất. Tuy nhiên, Nga sẽ tiếp tục nỗ lực để nối lại hoạt động xuất khẩu mặt hàng này. Amoniac là một thành phần quan trọng trong phân bón.

Kể từ tháng Bảy, Nga đã nhiều lần cho biết các lô hàng ngũ cốc và phân bón của nước này đã bị hạn chế do các lệnh trừng phạt. Bộ Ngoại giao Nga cho biết sẽ xem xét đầy đủ các điều kiện để tạo thuận lợi cho hàng xuất khẩu của họ trong những tháng tới.

Trà My/TTXVN (Tổng hợp)