Tương lai nào cho khí đốt Nga tại châu Âu?

Điểm xuất phát của hệ thống đường ống dẫn khí đốt tự nhiên Nord Stream 2 ở Ust-Luga, Nga. Ảnh: Bloomberg/TTXVN

Theo kênh CNBC.com, trong bối cảnh các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine đang tiến triển chậm chạp, một câu hỏi lớn đang bao trùm thị trường năng lượng: Liệu một thỏa thuận ngừng bắn có thể dẫn đến sự hồi sinh của các đường ống dẫn khí và tái hội nhập nguồn cung từ Moskva vào lục địa già?

Dù viễn cảnh này mang lại những lợi ích kinh tế rõ rệt, nhưng nó cũng đối mặt với những rào cản pháp lý và chính trị gần như không thể vượt qua.

Nord Stream: Di sản 11 tỷ USD có thể cứu vãn?

Hệ thống đường ống Nord Stream 1 và 2, từng là biểu tượng của sự kết nối năng lượng Nga - Đức, đã trở thành phế tích sau các vụ phá hoại cuối năm 2022. Tuy nhiên, về mặt kỹ thuật, hy vọng chưa hoàn toàn dập tắt.

Ông Sergey Vakulenko, chuyên gia cấp cao tại Trung tâm Carnegie Nga và Á-Âu, nhận định rằng các đường ống này "vẫn có thể sửa chữa và cứu vãn được". Mặc dù chi phí khắc phục có thể lên tới 1 tỷ USD hoặc hơn để thay thế những đoạn ống bị hư hỏng, nhưng đây là một con số khả thi so với quy mô đầu tư ban đầu. Hiện tại, Cơ quan Năng lượng Đan Mạch đã cấp phép bảo trì cho Nord Stream 2 để ngăn chặn tình trạng ăn mòn do nước biển xâm nhập, dù các công việc thực tế vẫn chưa bắt đầu.

Sự phụ thuộc của châu Âu vào khí đốt Nga đã thay đổi chóng mặt kể từ khi xung đột ở Ukraine nổ ra: Năm 2021, khí đốt Nga chiếm 45% lượng tiêu thụ của EU. Năm 2025, con số này dự kiến giảm xuống chỉ còn 13%.

Bất chấp nhu cầu về năng lượng giá rẻ để cứu vãn các ngành công nghiệp đang suy thoái (đặc biệt là tại Đức), EU đã thiết lập một lộ trình pháp lý nghiêm ngặt. Tháng 12 này, một thỏa thuận sơ bộ đã được thông qua nhằm loại bỏ hoàn toàn khí đốt Nga (bao gồm cả LNG và khí đốt qua đường ống) vào cuối năm 2027.

Nhà phân tích Tancrede Fulop từ Morningstar cho rằng việc tái hòa nhập là "quá khó khăn" trong ngắn hạn do các quy định mới trên. EU coi đây là nỗ lực sống còn để ngăn chặn việc Nga "vũ khí hóa nguồn cung cấp khí đốt".

Đòn bẩy Ukraine và sự trỗi dậy của Mỹ

Một yếu tố then chốt trong các cuộc đàm phán hòa bình chính là tương lai của đường ống dẫn khí đi qua lãnh thổ Ukraine. Thỏa thuận vận chuyển này đã hết hạn vào cuối năm 2024. Dù Ukraine phản đối trước bất kỳ động thái nào có lợi cho Nga, nhưng phí vận chuyển khí đốt lại là một nguồn thu quan trọng và có thể trở thành "đòn bẩy" trong các điều khoản ngừng bắn.

Trong khi đó, Mỹ - quốc gia đang tích cực gia tăng thị phần khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) tại châu Âu - chắc chắn sẽ ngần ngại trước sự hồi sinh của Nord Stream. Sự xuất hiện của các nhà ga xuất khẩu mới tại Mỹ không chỉ bù đắp sự thiếu hụt mà còn tạo áp lực giảm giá, giúp châu Âu bớt mặn mà với nguồn cung từ Moskva.

Kịch bản nào cho tương lai?

Sự trở lại của khí đốt Nga dường như chỉ khả thi nếu đi kèm với những thay đổi sâu sắc. Theo ông Vakulenko, ngay cả trong kịch bản hậu chiến tích cực nhất, châu Âu cũng sẽ chỉ mua một lượng nhỏ (tối đa khoảng 27,5 triệu mét khối - tương đương công suất một nhánh ống Nord Stream) để đa dạng hóa nguồn cung, tránh phụ thuộc hoàn toàn vào Mỹ.

Tuy nhiên, với việc Nga chuyển hướng chiến lược sang Trung Quốc thông qua đường ống "Sức mạnh Siberia", niềm tin giữa hai bên dễ đổ vỡ.

Một số chuyên gia cho rằng việc quay trở lại sử dụng khí đốt Nga không phải là kịch bản khả thi nhất. Châu Âu đang dần thích nghi với một thực tế mới: tự chủ năng lượng và chấp nhận chi phí cao hơn để đổi lấy an ninh. Những tài sản tỷ đô dưới đáy biển Baltic nhiều khả năng sẽ trở thành những "tài sản bị bỏ hoang" trong kiến trúc năng lượng mới của lục địa già.

Công Thuận/Báo Tin tức và Dân tộc