Tuyển giáo viên nên giao quyền cho trường, xã và sở chỉ tham gia giám sát

PV VietNamNet ghi lại ý kiến của TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GD-ĐT) về dự thảo Nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, trong đó có việc tuyển dụng và sử dụng giáo viên. TS Vinh nói:

Không phải cấp xã hay Sở GD-ĐT, việc tuyển dụng giáo viên nên được giao về cho các trường phổ thông. Có thể theo mô hình tương tự quản trị doanh nghiệp: “Ai chịu trách nhiệm sản phẩm thì tuyển người”.

Đơn vị nào trực tiếp chịu trách nhiệm chính về chất lượng giáo dục, chất lượng học sinh thì đơn vị đó nên thực hiện việc tuyển dụng giáo viên. Như vậy, nên để cho các trường phổ thông trực tiếp tuyển giáo viên. Đồng thời, để đảm bảo công bằng và phòng ngừa tình trạng ưu ái, cần thành lập hội đồng giám sát minh bạch quy trình đó, có thành phần đại diện của xã và Sở GD-ĐT.

Ảnh minh họa: Thanh Hùng

Có nhiều lý do không nên giao việc tuyển dụng cho UBND cấp xã hay Sở GD-ĐT. Bởi nếu giao quyền tuyển dụng cho Sở GD-ĐT, thì chỉ là chuyển việc tuyển dụng giáo viên từ Sở Nội vụ trước đây sang Sở GD-ĐT mà thôi. Nói cách khác, cơ chế vẫn tạo điều kiện cho các vấn đề cũ tiếp tục; chỉ là chuyển từ chỗ này sang chỗ khác, bản chất không có sự thay đổi.

Đồng thời, theo tinh thần đó, hiệu trưởng và ban giám hiệu nhà trường cũng phải chịu trách nhiệm về chất lượng giáo viên được tuyển và chất lượng giáo dục đi kèm.

Với trường tư, tuyển được giáo viên tốt là vấn đề sống còn của nhà trường. Còn ở trường công, để phòng việc nhà trường tuyển qua loa hoặc vì lợi ích riêng nào đó, Sở GD-ĐT và UBND xã có thể cử đại diện tham gia hội đồng tuyển dụng.

Trên hết, cần giao cho các trường tự chủ, tự chịu trách nhiệm tuyển và cả trách nhiệm giải trình trong việc này. Như vậy, giáo viên cũng tránh được tình trạng phải làm việc với quá nhiều đầu mối. Bởi khi Sở GD-ĐT hay xã phường đã tuyển dụng xong nhưng về trường, nếu hiệu trưởng đánh giá không phù hợp thì sẽ phát sinh nhiều bất cập. Công việc chính của Sở GD-ĐT nên là giao cho các trường chỉ tiêu tuyển dụng, ban hành tiêu chuẩn và thực hiện giám sát.

Trong tình huống các trường báo cáo không đủ năng lực và điều kiện để tuyển dụng giáo viên (như ở vùng sâu vùng xa, khó khăn về nguồn tuyển,...), Sở GD-ĐT có thể hỗ trợ khâu này.

TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GD-ĐT).

Để tiết kiệm và công bằng, cũng như giúp giáo viên sử dụng phần nào kết quả của mình để ứng tuyển vào trường khác, Sở GD-ĐT có thể hỗ trợ tổ chức kỳ thi lý thuyết chung (việc thi thực hành và phỏng vấn giao cho các trường).

Trong trường hợp quy mô tuyển dụng đông, Sở GD-ĐT có thể tham gia khâu tổ chức thi lý thuyết để cho ra một đề thi chung, đồng nhất mà cũng đỡ tốn kém nếu tổ chức ở nhiều hội đồng thi cấp trường. Sau vòng sơ tuyển lý thuyết, các khâu sau đó vẫn tổ chức tại các nhà trường.

Riêng việc điều động, bố trí, thuyên chuyển khi cần thiết, theo tôi, nên giao Sở GD-ĐT hoặc xã phường, tùy thuộc cấp độ. Nếu chỉ trong phạm vi xã/phường thì rõ ràng cấp xã có thẩm quyền điều động, thuyên chuyển, biệt phái, bố trí và phân công nhân sự tại các cơ sở giáo dục công lập do địa phương quản lý. Song, khi phạm vi trong tỉnh (giữa các trường ở các xã khác nhau) thì không thể xã này phân bổ sang xã kia. Việc này nên để Sở GD-ĐT điều tiết là hợp lý, bởi đây là cơ quan nắm tổng thể nhân sự trong phạm vi cấp tỉnh.

Nói tóm lại, khi mô hình thể chế thay đổi, mô hình quản trị nhà trường cũng cần đổi mới để tăng cường tự chủ và bảo đảm sự giám sát của cộng đồng. Hơn nữa, biên chế cán bộ cấp xã phụ trách mảng giáo dục sẽ không bao giờ là đủ nếu vẫn giữ tư duy và quy trình thủ tục như trước. Những gì trường và xã không làm được trong khâu tuyển dụng thì cấp trên hãy can thiệp ở các mức độ khác nhau, đảm bảo hiệu quả và trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục về chất lượng tuyển dụng.

Thanh Hùng