Ukraine đối mặt sức ép tổ chức bầu cử

Cam kết của Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc nhanh chóng chấm dứt cuộc xung đột Nga - Ukraine vừa có diễn biến mới khi đặc phái viên của ông gần đây cho biết Washington muốn thấy Kiev tổ chức bầu cử, có thể là trong năm nay.

Theo ông Keith Kellogg, đặc phái viên của tổng thống Mỹ về Ukraine và Nga, các cuộc bầu cử ở Ukraine "cần phải được tổ chức" và có thể diễn ra sau thỏa thuận ngừng bắn, điều mà ông nói có thể đạt được trong vòng vài tháng.

Phát biểu trên đã nhắc đến một vấn đề nhạy cảm, âm ỉ trong chính trường Ukraine thời gian qua. Theo đài RT, Nga đã đặt câu hỏi về tính hợp pháp của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky kể từ khi nhiệm kỳ của ông chính thức kết thúc vào tháng 5-2024 dù không nói rõ Kiev cần phải tổ chức bầu cử. Ông Zelensky đã đình chỉ bầu cử vô thời hạn do tình trạng thiết quân luật, được ban bố kể từ khi cuộc xung đột với Nga xảy ra vào tháng 2-2022 và gia hạn liên tục cho đến nay.

Vào cuối tháng 1 vừa qua, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố ông Zelensky không thể ký các hiệp ước quốc tế vì chúng có thể bị tuyên bố vô hiệu sau đó do tình trạng hiện tại của ông. Ông Putin cũng lưu ý rằng Hiến pháp Ukraine không quy định việc gia hạn nhiệm kỳ tổng thống mà chỉ cho phép điều này đối với quốc hội. Đến ngày 3-2, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết thêm việc hợp pháp hóa quyền lãnh đạo của Ukraine là điều cần thiết trong bất kỳ tiến trình hòa bình nào.

Cựu Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko (phải) phát biểu tại Viện Hudson (Mỹ) hôm 5-2. Ảnh: eurosolidarity.org

Phản ứng lại những sức ép nói trên, ông Zelensky cho rằng việc Ukraine tổ chức bầu cử trong bối cảnh xung đột với Nga sẽ là một "thảm họa" đối với Kiev vì nhiều lý do - từ sự phản đối của công chúng cho đến nguy cơ làm suy yếu quân đội.

Trong cuộc phỏng vấn với đài ITV (Anh) được phát sóng ngày 9-2, ông Zelensky nhấn mạnh việc tổ chức bầu cử ở Ukraine vào thời điểm này chỉ có lợi cho Moscow. Theo nhà lãnh đạo này, việc tổ chức bầu cử sẽ đòi hỏi phải dỡ bỏ thiết quân luật. "Nếu chúng ta đình chỉ thiết quân luật, chúng ta sẽ mất quân đội" - ông Zelensky cảnh báo, đồng thời giải thích Kiev sẽ không thể giữ chân binh sĩ trên tiền tuyến nếu không duy trì động thái này.

Ông Zelensky cũng cho rằng việc tiến hành bầu cử là gần như "bất khả thi" về mặt hậu cần khi khoảng 8 triệu người Ukraine đang sống ở nước ngoài. Tổng thống Ukraine kêu gọi các nước phương Tây hậu thuẫn Kiev trước tiên phải cung cấp những bảo đảm an ninh và viện trợ kinh tế đủ để thuyết phục những người đã rời đất nước quay trở về.

Một nỗi lo khác của Kiev là tổ chức bầu cử lúc này có thể gây tổn hại đến sự đoàn kết của Ukraine. Sau khi cuộc xung đột bùng phát, chính trường sôi động của Ukraine đã lắng xuống trong thời gian áp đặt thiết quân luật. Tuy nhiên, theo Reuters, ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy các hoạt động chính trị sôi động trở lại khi Mỹ đặt mục tiêu nhanh chóng kết thúc cuộc xung đột nói trên. Cựu Thủ tướng Yulia Tymoshenko gần đây xuất hiện nhiều hơn và gặp gỡ các quan chức Liên minh châu Âu ở nước ngoài.

Trong khi đó, cựu Tổng thống Petro Poroshenko, nhân vật đối lập hàng đầu, đã được nhìn thấy bắt tay với nhiều quan chức nước ngoài trong những tuần gần đây. Đảng Đoàn kết châu Âu của ông Poroshenko cũng chỉ trích ông Zelensky tập trung vào "các cuộc bầu cử sắp tới" thay vì xử lý cuộc xung đột. Đáp lại, ông Zelensky khẳng định không bận tâm đến chuyện bầu cử lúc này.

Hoàng Phương