Ukraine lần đầu dùng UAV tấn công trực diện vào tàu chở dầu Nga trong diện trừng phạt

Ảnh chụp màn hình cho thấy một tàu chở dầu đang bốc cháy tại cảng bơm dầu Primorsk vào ngày 14/9/2025.

Báo The Kyiv Post tối 15/9, cho biết chiến dịch mà Ukraine công khai nhằm phá hủy toàn bộ năng lực sản xuất dầu của Liên bang Nga cuối tuần qua đã nhắm thẳng vào St. Petersburg. Các đợt tấn công bằng thiết bị bay không người lái đã đánh trúng một nhà máy lọc dầu, những tàu chở dầu nằm trong diện trừng phạt, cũng như cảng biển nơi chúng neo đậu, cùng với một đoàn tàu chở nhiên liệu trong một cuộc tập kích táo bạo nhằm vào khu vực hậu phương của Liên bang Nga.

Bắt đầu muộn vào đêm 12/9, các đơn vị điều khiển thuộc Trung đoàn Thiết bị bay không người lái số 14 của Ukraine phát động một trong những cuộc tập kích đường không dạng bầy đàn lớn nhất kể từ đầu chiến tranh, trong bốn giờ tiếp theo phóng đi 220–230 thiết bị bay không người lái tầm xa nhằm vào nhiều mục tiêu khắp Liên bang Nga. Khoảng 30 thiết bị cảm tử lao về khu vực Tây Bắc Leningrad, ngay sau nửa đêm đã lần lượt bổ nhào xuống trạm bơm dầu Primorsk.

Trong những lần tấn công trước đây ở khoảng cách hơn 800 km (500 dặm), Ukraine thường sử dụng loại UJ-22 Lyutyi – máy bay cánh quạt dẫn đường chính xác mang đầu đạn 75 kg (165 pound). Loại thiết bị được dùng trong vụ tấn công này chưa được công bố. Cơ sở Primorsk chuyên tiếp nhận dầu thô dẫn bằng đường ống từ nội địa Liên bang Nga, rồi chuyển tới cảng Ust-Luga gần đó, nơi dầu được bơm lên các tàu chở dầu thuộc “hạm đội bóng tối” của Moskva. Ust-Luga là cửa ngõ xuất khẩu năng lượng lớn của Liên bang Nga qua biển Baltic.

Thống đốc khu vực Leningrad, ông Aleksandr Drozdenko, trấn an cử tri trong thông điệp trên Telegram rằng tất cả, ngoại trừ hai thiết bị bay không người lái, đã bị bắn hạ và thiệt hại trên mặt đất là tối thiểu, khẳng định “chính quyền kiểm soát được tình hình”. Tuy nhiên, truyền thông Liên bang Nga dẫn nguồn tin địa phương lại cho biết thiết bị bay không người lái Ukraine đã đánh trúng và làm hư hại hai tàu chở dầu khổng lồ đang neo tại bến Primorsk, cũng như hệ thống bơm dầu diesel lên một con tàu nhỏ hơn.

Các tàu được xác định là “Kusto” treo cờ Sierra Leone, tải trọng 105.000 tấn, tàu “Cai Yun” treo cờ Sierra Leone, tải trọng 109.000 tấn; và tàu “Phosphor” treo cờ Hồng Kông (Trung Quốc), tải trọng 51.000 tấn. Theo dữ liệu từ nhóm giám sát marinetraffic.com hôm 15/9, cả ba con tàu đều không di chuyển khỏi cầu cảng Primorsk kể từ ngày 12/9. Đoạn video ghi lại một vụ tấn công cho thấy một tàu chở dầu không rõ danh tính bị trúng đòn ở giữa thân, tiếp theo là một vụ nổ màu cam dữ dội. Theo các báo cáo ngành công nghiệp, tàu Kusto bị thiệt hại nặng nề nhất, buộc 28 thủy thủ phải rời bỏ tàu. Không có thương vong được báo cáo.

Nhóm theo dõi thông tin quân sự Ukraine Strike News hôm 15/9 cho biết hai trong bốn bến (số 1 và 3) tại cảng Primorsk đã ngừng hoạt động từ 12/9. Ngoài ra, tàu Kusto được xác nhận là đang chở đầy hàng khi bị đánh trúng.

Vào ngày 15/9, nhà báo ngành năng lượng Ukraine Petro Andriushchenko nhận định rằng thiệt hại với đường ống và thiết bị bơm trên bờ có thể đã làm giảm một nửa công suất bơm dầu của Primorsk. Dữ liệu theo dõi tàu do báo The Kyiv Post kiểm tra xác nhận lưu lượng tàu tại cảng giảm mạnh. Tàu Kusto và Cai Yun thuộc hạm đội “bóng tối” nằm trong diện trừng phạt của Anh, Liên minh châu Âu (EU) và Canada – các tàu được Liên bang Nga sử dụng để lách lệnh cấm vận dầu mỏ.

Điện Kremlin cáo buộc đặc nhiệm người nhái Ukraine tiến hành các vụ đánh mìn nam châm nhằm vào tàu chở dầu Liên bang Nga, với các vụ nổ dưới nước từng đánh trúng tàu neo tại Ceyan (Thổ Nhĩ Kỳ), Ust-Luga (Liên bang Nga), Savona (Italy), và ngoài khơi Libya.

Kiev không chính thức nhận trách nhiệm, nhưng quan chức tình báo Ukraine tuyên bố hạm đội tàu chở dầu “bóng tối” của Liên bang Nga sẽ bị tấn công bất cứ nơi đâu và bất cứ lúc nào có thể.

Đợt đánh Primorsk đánh dấu lần đầu tiên Ukraine được xác nhận đã dùng thiết bị bay không người lái tầm xa tấn công trực diện vào tàu chở dầu Liên bang Nga trong diện trừng phạt.

Hai đêm sau, vào ngày 14/9, Ukraine tiếp tục phóng 80–90 thiết bị bay không người lái tấn công nhiều mục tiêu trên khắp Liên bang Nga, trong đó ít nhất ba chiếc đánh trúng nhà máy lọc dầu Kirishi (KINEF), cách St. Petersburg khoảng 100 km về phía Đông Nam.

Thống đốc khu vực Leningrad, ông Alexander Drozdenko, cho biết ba thiết bị bay không người lái đã bị bắn hạ gần thành phố Kirishi, nhưng mảnh vỡ của chúng đã gây cháy trong khuôn viên nhà máy lọc dầu Kirishi (xem video dưới đây. Nguồn: X)

Nhà máy này chế biến 17–20 triệu tấn dầu mỗi năm, chiếm khoảng 6% tổng công suất lọc dầu của Liên bang Nga. Đây là nguồn cung chính sản phẩm dầu mỏ cho St. Petersburg – thành phố giàu thứ hai của Liên bang Nga – cùng các vùng Leningrad, Novgorod và Pskov lân cận. Ít nhất hai thiết bị bay không người lái đánh trúng tháp chưng cất (cracking) chính và gây ra vụ nổ hình nấm lửa. Lính cứu hỏa cho biết ngọn lửa đã được dập tắt trong ngày.

Thống đốc Drozdenko tuyên bố toàn bộ thiết bị bay không người lái Ukraine đã bị bắn hạ, và mảnh vỡ từ một chiếc rơi xuống gây cháy nhỏ nhưng sớm được dập tắt. Tuy nhiên, ảnh vệ tinh mà báo The Kyiv Post phân tích cho thấy thiệt hại cấu trúc tại các kho chứa và khu xử lý của nhà máy.

Trong một đòn khác nhắm vào hạ tầng năng lượng St. Petersburg, Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) và Tổng cục Tình bào Quốc phòng (HUR) của Ukraine đã cho nổ một đoàn tàu chở đầy nhiên liệu đang chạy trên tuyến Orel–St. Petersburg vào đêm 13, rạng sáng 14/2/2025.

Hai lính gác tàu thiệt mạng, một công nhân đường sắt khác bị thương nặng. Vụ nổ làm tê liệt tuyến đường sắt huyết mạch hai chiều ít nhất 24 giờ. HUR cho biết các quả mìn được đặt trên đường ray bởi đặc nhiệm hoạt động phía sau phòng tuyến. Hình ảnh trên truyền thông địa phương cho thấy đầu máy và 15 toa nhiên liệu bị hư hỏng nặng, văng khỏi đường ray.

Tối 14/9, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố: “Biện pháp trừng phạt hiệu quả nhất – biện pháp tác động nhanh nhất – chính là các vụ cháy tại nhà máy lọc dầu, cảng, kho dầu của Liên bang Nga. Chúng ta đã hạn chế đáng kể ngành dầu mỏ Liên bang Nga, và điều đó đồng nghĩa hạn chế chiến tranh. Chiến tranh của Liên bang Nga vốn gắn chặt với dầu, khí đốt và các nguồn năng lượng khác. Tôi cảm ơn lực lượng đặc nhiệm SBU đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tại Primorsk, đánh trúng cảng dầu lớn nhất của Liên bang Nga trên biển Baltic. Thiệt hại rất lớn, đã được xác nhận”.

Cảng Primorsk ở biển Baltic có công suất 50–60 triệu tấn dầu mỗi năm. Cảng xuất khẩu Ust-Luga gần đó có công suất 30 triệu tấn. Trong thời bình, hai cảng này xử lý khoảng 15% tổng lượng xuất khẩu năng lượng bằng đường biển của Liên bang Nga, trị giá 20–30 tỷ USD/năm. Các báo cáo ngành năng lượng Liên bang Nga thừa nhận các cuộc tấn công gần đây của Ukraine đã làm giảm khoảng một nửa sản lượng này.

Tháng 8/2025, Ukraine khởi động chiến dịch tập kích bằng thiết bị bay không người lái, ưu tiên đánh hạ hạ tầng năng lượng Liên bang Nga. Từ đó đến nay, đã có ít nhất 45 đợt tập kích, theo các quan sát, đánh trúng khoảng 22 cơ sở sản xuất, lưu trữ hoặc vận chuyển dầu khí. Hơn một chục đầu mối đường sắt lớn, cũng như cơ sở công nghiệp quốc phòng, sân bay và sở chỉ huy quân đội Liên bang Nga, cũng bị tấn công.

Phát ngôn viên Điện Kremlin cáo buộc Ukraine tấn công dân thường Liên bang Nga. Tính đến giữa tháng 9, tình trạng thiếu nhiên liệu bán lẻ, giá xăng dầu tăng vọt và thậm chí nhiều trạm xăng trống rỗng đã được ghi nhận tại vùng Viễn Đông, Siberia trung và Đông, cũng như Tây Nam Liên bang Nga, lưu vực sông Volga, cùng các khu vực ngoại vi Mosckva và St. Petersburg.

Thành Nam/Báo Tin tức và Dân tộc