Ukraine 'thoải mái hơn' với thỏa thuận khoáng sản sau khi Mỹ làm điều này

Sau một chiến dịch gây sức ép dữ dội của Tổng thống Donald Trump, Kiev đã đồng ý chuyển giao doanh thu từ một số nguồn tài nguyên khoáng sản của mình cho Washington, tờ New York Times dẫn lời một quan chức Mỹ và một quan chức Ukraine cho biết hôm 25/2.

Theo các quan chức Ukraine, một khuôn khổ thỏa thuận đã được đưa ra giữa Mỹ và Ukraine về khoáng sản, nhưng các điều khoản cuối cùng của thỏa thuận vẫn chưa được công bố, và hiện vẫn chưa rõ Ukraine sẽ nhận được gì sau nhiều ngày đàm phán khó khăn và căng thẳng, tờ báo Mỹ cho biết.

Ông Zelensky đã nhiều lần thúc đẩy đảm bảo an ninh cho đất nước để đổi lấy quyền khai thác khoáng sản, khi cuộc chiến với Nga đã bước sang năm thứ 4. Theo New York Times, các bản dự thảo thỏa thuận trước đó mà tờ báo này được tiếp cận không bao gồm cam kết an ninh nào như vậy.

Ông Trump đã nhấn mạnh rằng ông muốn các khoáng sản đất hiếm của Ukraine như một cách để bù đắp cho khoản tiền mà Mỹ đã chi cho viện trợ để giúp các nỗ lực chiến đấu của Kiev, chuyển liên minh của Mỹ với Ukraine sang một nền tảng thương mại trần trụi.

Máy xúc gầu đào khai thác đất hiếm ở vùng Zhytomyr, Ukraine. Ảnh: Getty Images

Theo các quan chức Mỹ, bản dịch của dự thảo cuối cùng của thỏa thuận đã được gửi tới Ukraine hôm 25/2. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và người đồng cấp Ukraine dự kiến sẽ ký thỏa thuận trước, sau đó sẽ là lễ ký kết ở cấp cao nhất.

Theo đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky sẽ đến Washington vào ngày 28/2 để ký kết thỏa thuận. Về chuyến thăm này, ông Trump cho biết, ông đã "nghe nói" và cảm thấy "tốt thôi, nếu ông ấy muốn".

Phát biểu với các phóng viên tại Phòng Bầu dục hôm 25/2, ông Trump cho biết: "Đó là một thỏa thuận rất lớn. Đó có thể là một thỏa thuận trị giá hàng nghìn tỷ USD. Có thể là bất cứ thứ gì, nhưng đó là đất hiếm và những thứ khác".

Trong nhiều ngày, ông Zelensky đã thúc đẩy để trực tiếp hoàn tất một thỏa thuận với ông Trump. Nhưng nhà lãnh đạo Ukraine đã từ chối ít nhất một bản dự thảo khác của thỏa thuận vì nó thiếu các đảm bảo an ninh cụ thể của Mỹ và vì ông Trump yêu cầu quyền khai thác khoáng sản trị giá 500 tỷ USD, cùng với các điều khoản khác mà Ukraine coi là không thể chấp nhận được.

Người Ukraine đã thoải mái hơn với thỏa thuận trong vài ngày qua sau khi người Mỹ xóa bỏ một số điều kiện khắc nghiệt hơn, New York Times cho biết. Kiev cũng hy vọng thỏa thuận khoáng sản sẽ cải thiện mối quan hệ với chính quyền Trump, vốn đã trở nên tồi tệ trong cuộc khẩu chiến mới đây giữa ông Zelensky và ông Trump.

Mặc dù các điều khoản cuối cùng của thỏa thuận vẫn chưa rõ ràng, nhưng một dự thảo thỏa thuận được thảo luận hôm 25/2 không còn bao gồm yêu cầu Ukraine đóng góp 500 tỷ USD vào một quỹ do Mỹ sở hữu, theo New York Times.

Dự thảo mới cũng không bao gồm yêu cầu Ukraine trả lại cho Mỹ gấp đôi số tiền cho bất kỳ khoản viện trợ nào trong tương lai của Mỹ – một yêu cầu mà ông Zelensky đã so sánh với việc áp đặt một khoản nợ dài hạn cho Ukraine.

Ukraine đang sở hữu trữ lượng lớn các khoáng sản đất hiếm quan trọng với giá trị có thể lên tới hàng nghìn tỷ USD. Nước này nắm giữ khoảng 5% tổng tài nguyên khoáng sản của thế giới, theo một báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm 2024.

Theo một nghiên cứu của Trường Kinh tế Kyiv, Ukraine kiểm soát hơn 100 mỏ khoáng sản quan trọng, cùng với trữ lượng dầu mỏ và khí đốt tự nhiên khiêm tốn.

Bên cạnh việc sở hữu một trong những trữ lượng lithium lớn nhất đã được xác nhận, Ukraine còn tự hào có khí neon cấp bán dẫn rất quan trọng đối với sản xuất chip, berili, urani, zirconi, apatit, quặng sắt và mangan.

Minh Đức (Theo NY Times, Anadolu)