Ukraine tuyên bố đạt một thỏa thuận khoáng sản với Mỹ
Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tư pháp Ukraine Olha Stefanishyna tối 25/2 (giờ địa phương) xác nhận với tờ Financial Times rằng Kiev và Washington đã đạt một thỏa thuận về khoáng sản và dự kiến thỏa thuận sẽ được ký sớm nhất vào ngày 28/2. Tuy vậy, giới chuyên gia cho rằng việc hai bên đạt thỏa thuận là một chuyện, nhưng việc có tiếp cận được các các khoáng sản này hay không lại là một thách thức lớn.
Thông tin về việc Ukraine đạt được thỏa thuận với Mỹ về khoáng sản cũng được Văn phòng Tổng thống Ukraine Zelensky xác nhận với tờ The Kyiv Independent. Theo đó, phía Ukraine đã đạt được các điều khoản có lợi hơn trong quá trình đàm phán và coi thỏa thuận này như một cách để củng cố quan hệ với Mỹ.
Tuyên bố này được đưa ra chỉ một ngày sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin nói Moscow sẵn sàng hợp tác với Washington về khoáng sản, nhấn mạnh Mỹ có thể đầu tư vào cả những vùng Moscow đã tuyên bố sáp nhập ở Ukraine. Ông Putin đồng thời xác nhận công ty Nga và Mỹ đang liên lạc và thảo luận về các dự án kinh tế chung liên quan tới việc giải quyết xung đột Ukraine.
Mỏ khai thác đất hiếm ở Ukraine. Ảnh: Quỹ tài sản Nhà nước Ukraine
Một nguồn thạo tin dẫn lời quan chức cấp cao Ukraine tiết lộ, thỏa thuận có thể được ký sớm nhất vào ngày 28/2 tới. Còn theo Financial Times, ông Zelensky có thể sẽ tới Washington để tham dự lễ ký kết thỏa thuận trong vài tuần tới.
Theo Economic Pravda, một hãng truyền thông của Ukraine đã tiếp cận được thỏa thuận này, bản dự thảo mới nhất đã loại bỏ yêu cầu trước đó của Mỹ về việc yêu cầu khoản quyền lợi trị giá 500 tỷ USD đối với tài nguyên thiên nhiên của Ukraine, vốn là một điểm gây tranh cãi lớn, làm gia tăng căng thẳng giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp phía Zelensky trong tuần qua. Thỏa thuận cũng không bao gồm các đảm bảo an ninh từ Mỹ, điều mà Kiev ban đầu đã yêu cầu.
Được biết, phiên bản cuối cùng của thỏa thuận quy định việc thành lập một quỹ mà Ukraine sẽ đóng góp 50% doanh thu từ việc thương mại hóa trong tương lai các tài nguyên khoáng sản thuộc sở hữu nhà nước, bao gồm dầu mỏ, khí đốt và các cơ sở hậu cần liên quan. Quỹ này sẽ đầu tư vào các dự án trong nước tại Ukraine. Thỏa thuận không bao gồm các tài nguyên hiện đang đóng góp vào ngân sách nhà nước Ukraine, đồng nghĩa sẽ không ảnh hưởng đến hoạt động của Naftogaz và Ukrnafta, hai công ty dầu khí lớn nhất nước này.
Quyền sở hữu chung sẽ được xác định dựa trên mức đóng góp tài chính thực tế, và mặc dù việc quản lý sẽ được chia sẻ, phía Mỹ vẫn có quyền quyết định theo luật pháp của họ. Financial Times cho biết, các điều khoản về sở hữu chung sẽ được giải quyết trong các thỏa thuận tiếp theo. Trước đó, ông Zelensky đã từ chối đề xuất của Mỹ vì thiếu đảm bảo an ninh và phản đối cơ chế hoàn trả 1:2, trong đó Ukraine phải trả hai USD cho mỗi USD viện trợ nhận được.
Trang tin TWZ nhận định, việc Mỹ và Ukraine đạt được thỏa thuận là một chuyện, nhưng việc có tiếp cận được các các khoáng sản này hay không lại là một thách thức lớn. Trang này cũng dẫn thông tin từ the Independent nêu rõ, hơn một nửa tài nguyên khoáng sản của Ukraine, trị giá hơn 7,5 nghìn tỷ USD nằm trong bốn vùng lãnh thổ mà Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố sáp nhập vào tháng 9/2022 và hiện quân đội Nga đang kiểm soát phần lớn những khu vực này.
Các khu vực đó bao gồm Luhansk, Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson. Bán đảo Crimea cũng chứa lượng khoáng sản trị giá khoảng 258 tỷ USD. Ngoài ra, vùng Dnipropetrovsk, giáp ranh với các khu vực mà Nga đang kiểm soát tại Donetsk và Zaporizhzhia cũng chứa thêm khoảng 3,5 nghìn tỷ USD tài nguyên khoáng sản.
Vì vậy, theo giới chuyên gia, không chỉ có một phần lớn tài nguyên khoáng sản của Ukraine ở trong khu vực dưới sự kiểm soát của Nga, mà nhiều nơi còn quá gần chiến tuyến khiến việc khai thác, chế biến và vận chuyển trở nên vô cùng khó khăn.
