UNESCO tôn vinh Công viên địa chất Non nước Cao Bằng - Bảo tồn địa chất hòa quyện cùng di sản ngôn ngữ

Điều làm nên giải thưởng của CVĐC Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng chính là cách lồng ghép một cách tinh tế các khuyến nghị của chuyên gia UNESCO vào đời sống thực tiễn, đặc biệt là trong việc bảo tồn và phát huy ngôn ngữ các dân tộc thiểu số. Thay vì những chương trình hô hào khẩu hiệu, Cao Bằng đã biến điều đó thành hành động cụ thể bằng việc tích hợp giáo dục di sản qua các bài học về địa chất, văn hóa không còn là những giờ lý thuyết khô khan mà được đan cài khéo léo vào chương trình học, ngoại khóa, thậm chí cả các buổi sinh hoạt dưới cờ.

Đại diện Ban điều hành Mạng lưới Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO trao giải thưởng cho Ban Quản lý Công viên địa chất Non nước Cao Bằng.

Thông qua các hoạt động bảo tồn tiếng nói, văn hóa dân tộc đã được lồng ghép trong các hoạt động của Câu lạc bộ “Cùng em khám phá CVĐC” được các trường học triển khai với nhiều hình thức đa dạng như làm video quảng bá CVĐC bằng tiếng Tày, ngoại khóa, gặp gỡ người cao tuổi, nghệ nhân tìm hiểu về nghề thủ công truyền thống… là một phương pháp tiếp cận, nơi thế hệ trẻ được trực tiếp trải nghiệm, yêu quý và gìn giữ kho báu mà cha ông để lại.

Em Hoàng Hải Long, học sinh lớp 8, Trường THCS Hòa Chung chia sẻ: Qua hoạt động của Câu lạc bộ “Cùng em khám phá CVĐC” em được tìm hiểu về CVĐC Non nước Cao Bằng, hiểu thêm về quê hương, hiểu thêm giá trị về địa chất, các danh lam thắng cảnh nổi tiếng, như: Khu du lịch sinh thái Phja Oắc, Phja Đén, quần thể hồ Thang Hen, động Ngườm Ngao, thác Bản Giốc; 3 di tích quốc gia đặc biệt; hệ động, thực vật đa dạng cả về giống loài và loài quý hiếm, có rất nhiều giống loài trong khu vực có tên trong Sách đỏ Việt Nam. Từ đó, em thêm hứng thú học tập và có ý thức góp phần nhỏ bé trong việc bảo vệ các di sản CVĐC.

Giải thưởng là sự ghi nhận của Mạng lưới CVĐC Toàn cầu đối với cam kết của Cao Bằng trong việc thực hiện các khuyến nghị của CVĐC Toàn cầu UNESCO. Năm 2022, sau kỳ tái thẩm định danh hiệu CVĐC Toàn cầu UNESCO lần thứ nhất, chuyên gia UNESCO đã đưa ra 6 khuyến nghị đối với CVĐC Non nước Cao Bằng trong đó, có khuyến nghị về việc bảo tồn và phát huy ngôn ngữ dân tộc. Sáng kiến tổ chức cuộc thi “Bảo tồn tiếng dân tộc Tày, Nùng cho học sinh THCS và THPT trong vùng CVĐC Non nước Cao Bằng năm 2025” là một mô hình điển hình, lan tỏa giá trị cho thấy việc bảo tồn ngôn ngữ không chỉ là trách nhiệm của thế hệ đi trước, mà còn là niềm đam mê, là sự kế thừa của thế hệ trẻ. Điều này tạo ra một vòng tuần hoàn tích cực, nơi văn hóa được hồi sinh và phát triển mạnh mẽ. Cuộc thi khơi dậy lòng tự hào, ý thức giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, giúp học sinh có những trải nghiệm và nâng cao hiểu biết về tiếng nói, phong tục, tập quán dân tộc. Tăng cường sự gắn kết cộng đồng và niềm tự hào về nguồn cội cho thế hệ trẻ. Góp phần quảng bá hình ảnh Cao Bằng, thúc đẩy du lịch cộng đồng và phát triển kinh tế bền vững dựa trên văn hóa bản địa.

Câu lạc bộ “Cùng em khám phá Công viên địa chất” Trường THPT Thạch An tổ chức buổi sinh hoạt dưới cờ thứ Hai đầu tuần.

Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nông Thị Tuyến cho biết: Giải thưởng Mô hình hoạt động hiệu quả của Mạng lưới CVĐC Toàn cầu UNESCO (Global Geoparks Network Best Practice Awards) nhằm mục đích ghi nhận và tôn vinh những sáng kiến, hoạt động đổi mới của các CVĐC trong Mạng lưới trong các lĩnh vực bảo tồn di sản, giáo dục về CVĐC, phát triển bền vững, tăng cường sự tham gia của cộng đồng địa phương trong các hoạt động bảo tồn, phát triển của CVĐC. Giải thưởng được trao tại các Hội nghị quốc tế của Mạng lưới CVĐC toàn cầu, định kỳ tổ chức 2 năm/lần. Việc nhận giải thưởng cũng giúp CVĐC Non nước Cao Bằng quảng bá hình ảnh CVĐC Non nước Cao Bằng trong Mạng lưới CVĐC toàn cầu, qua đó, tăng cường khả năng kết nối, hợp tác với các CVĐC toàn cầu UNESCO khác trong Mạng lưới. Giải thưởng cũng là động lực để CVĐC Non nước Cao Bằng nói riêng, tỉnh Cao Bằng nói chung tiếp tục xây dựng và phát huy mô hình CVĐC toàn cầu UNESCO trong việc bảo tồn các loại hình di sản và phát triển bền vững mang lại sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương.

Giải thưởng “Mô hình hoạt động hiệu quả” đã khẳng định, phát triển du lịch bền vững không mâu thuẫn với việc bảo tồn bản sắc văn hóa. Ngược lại, chính bản sắc văn hóa độc đáo, được bảo tồn và phát huy một cách thông minh, mới là sức hút lớn nhất, là động lực cốt lõi cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, Cao Bằng đã chứng minh rằng, một CVĐC không chỉ là những khối đá, những tầng địa chất cổ xưa, mà còn là một "hệ sinh thái" sống động, nơi con người, văn hóa, thiên nhiên cùng tồn tại và phát triển hài hòa mang theo những giá trị độc đáo và một khát vọng phát triển bền vững.

Xuân Lam