Ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trên đất nghèo Hà Tĩnh-Bài 1: Công nghệ cao và 'làn sóng số' âm thầm lan tỏa

Từ những vùng quê còn nhiều khó khăn của Hà Tĩnh, nơi thiên nhiên khắc nghiệt, đất đai không mấy màu mỡ, xuất phát điểm về nguồn lực, hạ tầng số còn hạn chế, phong trào ứng dụng công nghệ cao và “làn sóng số” đang âm thầm lan tỏa. Trên nền tảng Nghị quyết 57, người dân, doanh nghiệp tại Hà Tĩnh đã thay đổi tư duy, mạnh dạn áp dụng công nghệ số vào sản xuất.

Nông dân sản xuất bằng... dữ liệu

Giữa vùng đất bạc màu, vùng biển bãi ngang xã Thạch Khê (Hà Tĩnh), anh Phạm Văn Huy đã thành lập Công ty TNHH Trí Đức Hà Tĩnh, mạnh dạn đầu tư trồng lan hồ điệp ứng dụng công nghệ cao. Sau thời gian tìm hiểu, tham quan nhiều mô hình ở Đài Loan (Trung Quốc), anh Huy quyết định đầu tư hơn 10 tỷ đồng xây dựng hệ thống nhà kính hiện đại với diện tích hơn 3.000m².

Hệ thống nhà kính gồm 5 lớp cách nhiệt, điều tiết ánh sáng và được trang bị hệ thống cảm biến tự động, quạt đảo gió, máy điều hòa công nghiệp, tường nước... cho phép điều chỉnh chính xác nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng theo từng giai đoạn sinh trưởng của lan hồ điệp. Toàn bộ quy trình đều được vận hành tự động, bảo đảm ổn định, bất chấp nắng nóng hay bão gió bên ngoài. Thực tế đã chứng minh hiệu quả.

Hai cơn bão mạnh là bão số 5 và số 10 đi qua, nhiều nơi bị tàn phá nặng nề, nhưng hệ thống nhà kính này vẫn “bình yên” tuyệt đối. Anh Huy khẳng định: “Hoa lan là cây rất “khó tính” mà sinh trưởng, phát triển tốt thì bất kỳ loại cây nào cũng có thể trồng được trong hệ thống nhà kính này”.

Anh Phạm Văn Huy, Giám đốc Công ty TNHH Trí Đức Hà Tĩnh mạnh dạn đầu tư hệ thống nhà kính hiện đại, ứng dụng công nghệ cảm biến trồng lan hồ điệp.

Trong khu nhà điều hành của Hợp tác xã Nông nghiệp Gia Phúc (xã Xuân Lộc, tỉnh Hà Tĩnh), anh Lê Vạn Hải, Giám đốc Hợp tác xã, nhẹ nhàng chạm vào màn hình điện thoại, máy tính bảng. Các thông số về nhiệt độ, độ ẩm, độ PH và hàm lượng dinh dưỡng của từng khu vườn cây ăn quả hiện ra rõ ràng. Từ thiết bị cầm tay, anh Hải có thể điều chỉnh hệ thống tưới, bón phân chỉ với vài thao tác.

Trên vườn cây ăn quả mênh mông, tiếng động cơ vang lên từ chiếc thiết bị bay không người lái (UAV) đang sải cánh trên mặt ruộng. Chỉ cần lập trình thông số và bản đồ thửa ruộng trên điện thoại, chiếc UAV tự động bay theo lộ trình, phun thuốc bảo vệ thực vật với lượng dung dịch được kiểm soát chính xác từng mililit.

Nhờ độ cao phun ổn định và lực gió từ cánh quạt giúp thuốc thẩm thấu đều vào từng thân lá, nông dân không còn phải lội ruộng, tiếp xúc trực tiếp với hóa chất như trước. Không chỉ rút ngắn thời gian phun từ vài giờ xuống vài chục phút, thiết bị bay còn tiết kiệm 20-30% lượng thuốc, giảm công lao động và góp phần bảo vệ sức khỏe, môi trường canh tác.

Thành lập với vốn điều lệ 15 tỷ đồng, Hợp tác xã Nông nghiệp Gia Phúc xác định hai ngành nghề chủ lực: Chăn nuôi lợn liên kết và trồng cây ăn quả theo hướng hữu cơ. Nhưng với anh Hải, làm nông nghiệp hữu cơ không thể chỉ dựa vào kinh nghiệm. "Muốn đi xa, bắt buộc phải có khoa học kỹ thuật dẫn đường", anh nói. Chính quan điểm đó khiến Hợp tác xã từ những ngày đầu không chọn mô hình nông nghiệp truyền thống. Anh mạnh dạn chi hàng tỷ đồng để đầu tư hệ thống tưới và cung cấp dinh dưỡng theo công nghệ của Israel.

Với sự đầu tư về công nghệ, Hợp tác xã có các sản phẩm cam giòn, cam chanh, cam Xã Đoài, bưởi da xanh, bưởi Phúc Trạch, táo, ổi đã được Công ty Cổ phần chứng nhận và kiểm nghiệm FAO chứng nhận các sản phẩm được sản xuất phù hợp Tiêu chuẩn Việt Nam về nông nghiệp hữu cơ.

Tiểu thương tại Hà Tĩnh livestream bán hàng trên các nền tảng số.

Trong câu chuyện của những nông dân thời đại mới như các anh Phạm Văn Huy, Lê Vạn Hải cho thấy một tín hiệu chuyển mình của nông nghiệp Hà Tĩnh. Nông dân bây giờ không phải “một nắng hai sương” trên cánh đồng nắng cháy như thuở trước, họ điều hành hệ thống sản xuất ứng dụng công nghệ cao bằng dữ liệu. Khi những mô hình như Trí Đức, Gia Phúc được nhân rộng, nông nghiệp Hà Tĩnh sẽ không chỉ phát triển về sản lượng mà còn tiến tới hiệu quả cao, bền vững và có bản sắc chất lượng riêng trên thị trường.

Bắt nhịp với công nghệ

Từng quen với cách làm thủ công truyền thống, chị Lê Anh Thu, chủ cơ sở bánh ram Anh Thu (phường Hà Huy Tập, tỉnh Hà Tĩnh) không ít lần lúng túng khi tiếp cận công nghệ số. “Lúc đầu, tôi thậm chí còn chưa biết tạo tài khoản trên sàn thương mại điện tử, cứ phải nhờ người đến hướng dẫn”, chị Thu kể lại.

Nhưng trong thời kỳ chuyển đổi số, chị Thu buộc phải học hỏi, bắt nhịp với công nghệ. Đồng thời, chị mạnh dạn đầu tư hệ thống máy làm bánh liên hoàn, tích hợp đầy đủ các quy trình từ xay gạo đến sấy bánh, sử dụng phần mềm quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc sản phẩm; đồng thời đưa thương hiệu bánh đa nem lên các kênh bán hàng trực tuyến. Nếu như trước đây sản lượng chỉ tiêu thụ quanh vùng thì nay sản phẩm của công ty đã có mặt tại nhiều tỉnh, thành phố và xuất khẩu sang nhiều thị trường khó tính.

Nhờ ứng dụng công nghệ, cơ sở bánh ram Anh Thu mở rộng thị trường tiêu thụ và xuất khẩu sang thị trường nước ngoài.

Mở một cửa hàng kinh doanh thời trang, chị Lê Thị Huyền, tiểu thương ở xã Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh ứng dụng công nghệ, sử dụng các nền tảng để livestream bán hàng. Lúc mới bắt đầu, chị nói ngập ngừng, không biết đặt góc máy, ít người xem. Nhưng nhờ kiên trì học hỏi, mỗi buổi phát trực tiếp của chị giờ đã trở nên sinh động, tự tin, thu hút hàng trăm lượt tương tác. Chị biết cách giới thiệu sản phẩm, trả lời bình luận, chốt đơn ngay trong livestream. Lượng khách hàng tăng gấp 3-4 lần, không còn phụ thuộc vào lượng người đến cửa hàng như trước.

Tại xã Việt Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh, chuyển đổi số được triển khai bằng những phần việc rất cụ thể, gần gũi với người dân. Ngay sau khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp, UBND xã đã đưa vào vận hành hệ thống tiếp nhận hồ sơ trực tuyến. Nếu trước đây, người dân phải đến trụ sở chờ đợi, kê khai từng mẫu giấy thì nay chỉ cần gửi hồ sơ qua máy tính, điện thoại thông minh, cán bộ xã tiếp nhận và hướng dẫn trực tiếp trên ứng dụng.

Cán bộ địa chính, tư pháp, văn phòng thống nhất sử dụng phần mềm chung, hạn chế sai sót, giảm thời gian xử lý. Công an xã triển khai cấp căn cước, định danh điện tử và hỗ trợ người dân kích hoạt VNeID ngay tại nhà văn hóa thôn. Hệ thống loa truyền thanh thông minh được lắp đặt ở các thôn, cùng với đó là các nhóm Zalo đưa thông tin kịp thời vào mùa mưa bão, tiêm chủng, lịch họp thôn...

Ông Nguyễn Văn Nhung, người dân thôn Hòa Bình, cho biết: “Trước đây, làm giấy tờ phải lên xã vài lần, nay nộp online, cán bộ gọi điện hướng dẫn rất nhanh, tiện hơn nhiều. Thậm chí, tổ công nghệ cộng đồng đến hướng dẫn những người lớn tuổi”. Những thay đổi đó đang góp phần xây dựng một chính quyền thân thiện, minh bạch, hoạt động hiệu quả hơn và đưa chuyển đổi số dần len lỏi vào đời sống ở cơ sở.

Khi người dân, doanh nghiệp dám tiếp cận và kiên trì làm quen với công nghệ thì chính họ sẽ là người hưởng lợi trong sản xuất, kinh doanh, đời sống; góp phần tạo nên sức sống mới cho kinh tế-xã hội của địa phương.

Theo báo cáo từ Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Hà Tĩnh, thực hiện Kế hoạch 02 của Ban chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số về thúc đẩy chuyển đổi số liên thông, đồng bộ, nhanh, hiệu quả đáp ứng yêu cầu sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong giai đoạn 1, tỉnh Hà Tĩnh đã đạt trạng thái XANH toàn diện, thuộc nhóm tỉnh, thành phố hoàn thành trước tiến độ (trước ngày 1-11-2025).

Cấp xã đạt 100% XANH, sẵn sàng đáp ứng các nhiệm vụ của kế hoạch, vận hành Trung tâm hành chính công cấp xã. Giai đoạn 1, trên Hệ thống thông tin giám sát, đánh giá việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW cấp tỉnh có 23 nhiệm vụ, trong đó 16 nhiệm vụ đã hoàn thành, 7 nhiệm vụ đang thực hiện đáp ứng yêu cầu tiến độ. Hà Tĩnh đã được Bộ Khoa học và Công nghệ xếp hạng 7/34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về chỉ số chuyển đổi số (DTI) năm 2024.

(còn nữa)