Ứng dụng công nghệ trong vận hành, quản lý xe buýt

Những nỗ lực này không chỉ nâng cao chất lượng dịch vụ mà còn tạo bước đệm hướng tới việc xây dựng một hệ thống giao thông thông minh, tiện lợi và bền vững cho người dân.

Nhân viên phục vụ trên xe buýt và chiếc máy quét vé điện tử.

Nâng cao hiệu quả vận hành xe buýt

Tháng 7-2024, Sở Giao thông Vận tải Hà Nội (nay là Sở Xây dựng) phối hợp với Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) đã đưa vào vận hành thí điểm Trung tâm Điều hành giao thông thông minh đặt tại Trung tâm Quản lý giao thông thành phố Hà Nội (số 1 Kim Mã, Ba Đình, Hà Nội). Đây được xem là bước tiến quan trọng trong lộ trình chuyển đổi số, hiện đại hóa hạ tầng giao thông của Thủ đô, góp phần cụ thể hóa Nghị quyết số 18 ngày 30-12-2022 của Thành ủy Hà Nội. Với mục tiêu đến năm 2030, Hà Nội sẽ trở thành đô thị thông minh, hiện đại, từng bước hội nhập vào mạng lưới thành phố thông minh trong khu vực và trên thế giới, dự án này đóng vai trò nền tảng, tạo tiền đề cho một hệ thống giao thông tiên tiến, đồng bộ và hiệu quả hơn.

Trung tâm Điều hành giao thông thông minh được trang bị hệ thống phần mềm quản lý hiện đại cùng các thiết bị ngoại vi, đảm nhiệm 12 chức năng cốt lõi, bao gồm: Giám sát và cung cấp thông tin giao thông, điều khiển luồng di chuyển, hỗ trợ xử lý vi phạm trật tự an toàn giao thông, quản lý giao thông công cộng, xử lý sự cố, giám sát kết cấu hạ tầng, quản lý bãi đỗ xe, điều phối thanh toán vé điện tử, quản lý vận tải, điều tiết nhu cầu giao thông và mô phỏng tình huống giao thông.

Bà Trần Thị Phương Thảo, Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý và Điều hành giao thông thành phố Hà Nội cho biết: “Hệ thống giao thông thông minh (ITS) có tính tích hợp cao, với 9 chức năng đang được triển khai trong giai đoạn thí điểm. Đặc biệt, các công nghệ tiên tiến được áp dụng theo hướng "thuần Việt", hiện đại, như phần mềm bản đồ giao thông, phần mềm quản lý video... đều được phân tích bằng AI và Big Data, giúp nâng cao hiệu quả quản lý giao thông. Điểm ưu việt của hệ thống không chỉ nằm ở khả năng tối ưu hóa điều khiển giao thông mà còn mang lại tiện ích thiết thực cho người dân, giúp họ dễ dàng tiếp cận thông tin giao thông.

Ngoài ra, việc ứng dụng phần mềm điều khiển tín hiệu thông minh còn cho phép điều tiết lưu lượng phương tiện một cách linh hoạt, góp phần giảm ùn tắc và nâng cao hiệu suất vận hành toàn mạng lưới giao thông.

Một trong những bước đột phá trong ứng dụng công nghệ vào quản lý và vận hành xe buýt những năm qua là thiết bị giám sát hành trình GPS. Toàn bộ các đơn vị khai thác dịch vụ xe buýt, đã hoàn thành lắp đặt thiết bị này trên 100% xe buýt từ năm 2013.

Theo đó, với thiết bị giám sát hành trình, các xe buýt di chuyển trên đường sẽ truyền dữ liệu về tình trạng phương tiện tới trung tâm vận hành. Đối với tuyến xe buýt BRT, hệ thống còn được kết nối với camera dọc các hành lang tuyến để cung cấp thông tin hình ảnh. Tại trung tâm điều hành, màn hình chính sẽ hiển thị đầy đủ thông tin về toàn bộ các tuyến xe buýt, trong khi các màn hình nhỏ hơn hiển thị chi tiết trạng thái hoạt động của từng xe, bao gồm vị trí, tình trạng vận hành, mức độ ùn tắc giao thông và tổng quan hoạt động của phương tiện.

Phù hợp với xu thế chung

Đối với những người thường xuyên sử dụng xe buýt, ứng dụng “Tìm Buýt” đã trở thành công cụ không thể thiếu. Từ khi ra mắt, ứng dụng này giúp hành khách dễ dàng theo dõi lộ trình xe, chủ động sắp xếp thời gian di chuyển và giảm thiểu thời gian chờ đợi tại điểm dừng, mang lại trải nghiệm thuận tiện và hiệu quả hơn.

Với ứng dụng “Tìm Buýt” trên điện thoại thông minh, hành khách có thể dễ dàng tra cứu thông tin về lộ trình các tuyến, điểm dừng, thời gian và tần suất hoạt động của xe buýt. Ứng dụng được thiết kế thân thiện, hỗ trợ cả hai hệ điều hành phổ biến là Android và iOS, đồng thời cung cấp giao diện bằng tiếng Việt và tiếng Anh, giúp người dùng thuận tiện trong việc sử dụng.

Chị Trần Thị Thúy Vân, huyện Thường Tín, chia sẻ: “Tôi đã đi xe buýt hơn 10 năm nay. Trước đây, khi chưa có ứng dụng "Tìm Buýt", tôi chỉ có thể đứng chờ mà không biết bao lâu xe mới tới. Những lúc tắc đường kéo dài, không có thông tin, chúng tôi chỉ biết kiên nhẫn đợi. Từ khi có “Tìm Buýt”, tôi tiết kiệm được rất nhiều thời gian và có thể chủ động lựa chọn lộ trình phù hợp hơn khi gặp ùn tắc”.

Từ tháng 4-2023, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng thành phố Hà Nội đã ra mắt ứng dụng “BusMap Hà Nội”, không chỉ giúp tìm kiếm lộ trình nhanh chóng, chính xác trong toàn mạng lưới xe buýt mà còn tích hợp nhiều tiện ích như kết nối liên thông với xe công nghệ, tìm đường, tra cứu tuyến và ước tính thời gian chờ chính xác. Đặc biệt, “BusMap Hà Nội” hỗ trợ người khiếm thị với tính năng đọc màn hình, giúp họ tìm đường, tra cứu tuyến xe và xác định điểm dừng. Hệ thống còn có chức năng đọc tên điểm dừng, giúp người khiếm thị kiểm tra vị trí hiện tại và nhận thông báo bằng giọng nói khi xe sắp đến trạm tiếp theo.

Bên cạnh đó, việc chuyển đổi số trong phát hành thẻ và vé xe buýt điện tử đã đánh dấu một bước tiến quan trọng, góp phần nâng cao trải nghiệm cho người dùng và hiện đại hóa hệ thống giao thông công cộng của thành phố.

Anh Đào Ngọc Minh Tú (phường Đại Kim, quận Hoàng Mai) chia sẻ: “Tôi không thường xuyên đi xe buýt, trước đây mỗi lần đi đều phải chuẩn bị tiền lẻ, khá bất tiện. Từ khi áp dụng thẻ vé điện tử và thanh toán qua QR code của VNPay, tôi thấy việc mua vé trở nên thuận tiện hơn rất nhiều. Giờ đây, tôi không còn lo lắng khi lên xe mà không có tiền lẻ. Đây là một cải tiến rất hữu ích, phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực của cuộc sống”.

Góp phần xây dựng văn hóa giao thông

Công nghệ nói chung và chuyển đổi số nói riêng đang góp phần làm thay đổi chất lượng cuộc sống và trở thành một thước đo quan trọng trong mọi lĩnh vực, trong đó có dịch vụ xe buýt. Chất lượng dịch vụ xe buýt tăng khiến cho nhiều người không còn suy nghĩ xe buýt thường dành cho đối tượng thu nhập thấp.

Anh Tô Công Bình, nhân viên phục vụ trên tuyến buýt số 23 Nguyễn Công Trứ - Nguyễn Công Trứ, cho biết: “Những năm trước, hành khách đi xe buýt chủ yếu là học sinh, sinh viên và người cao tuổi. Tuy nhiên, những năm gần đây, thành phần khách hàng đã trở nên đa dạng hơn. Nhiều người làm công sở, ngân hàng, giáo viên... đã lựa chọn xe buýt làm phương tiện di chuyển hằng ngày vì không còn mất quá nhiều thời gian chờ đợi như trước, chỗ ngồi thoải mái, tiết kiệm chi phí và đảm bảo an toàn giao thông. Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ cũng giúp công việc của chúng tôi thuận tiện hơn. Chẳng hạn, thẻ vé điện tử giúp việc kiểm soát vé trở nên dễ dàng, còn hệ thống camera trên xe hỗ trợ nhân viên trong việc xử lý tình huống với hành khách một cách văn minh, thân thiện”.

Bà Trần Thị Phương Thảo, Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý và Điều hành giao thông thành phố Hà Nội, cho biết: “Hệ thống giao thông thông minh (ITS) đóng vai trò quan trọng, là nền tảng trụ cột trong thành phố thông minh và là công cụ thiết yếu giúp cơ quan quản lý Nhà nước điều hành giao thông hiệu quả. ITS giúp khai thác hạ tầng giao thông tối ưu, nâng cao năng lực quản lý, đảm bảo an toàn cho người tham gia giao thông, đồng thời góp phần xây dựng văn hóa giao thông và giảm ùn tắc. Thông qua quá trình vận hành thí điểm, chúng tôi có thể đánh giá mức độ phù hợp của các giải pháp và công nghệ trong điều kiện thực tế tại Hà Nội, từ đó điều chỉnh và tối ưu hóa hệ thống trước khi triển khai rộng rãi trên toàn địa bàn thành phố".

Nguyễn Văn Công