Ứng dụng khoa học công nghệ nâng cao hiệu quả dự báo, cảnh báo thiên tai

Những năm gần đây, cùng với tiến bộ khoa học công nghệ, công tác khí tượng thủy văn của tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, từ thu thập số liệu đến phân tích, dự báo, giúp các địa phương chủ động hơn trong phòng chống và giảm nhẹ rủi ro thiên tai.

Trước đây, hạ tầng quan trắc khí tượng thủy văn của tỉnh còn nhiều hạn chế. Ngoài 9 trạm khí tượng thủy văn chuyên dụng, Lào Cai chủ yếu dựa vào hơn 20 điểm đo mưa nhân dân. Người dân tự ghi đo, sau đó gửi số liệu thủ công về Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh, gây khó khăn trong tổng hợp và xử lý; số liệu thu về từ nhiều nguồn, nhiều định dạng khác nhau, không có sự đồng nhất.

Trong khi đó, các mô hình dự báo sử dụng chủ yếu là mô hình số trị và mô hình thống kê, đòi hỏi nhiều máy tính, thời gian chạy mô hình kéo dài, nhưng độ chính xác chưa cao, sai số lớn…

Số liệu khí tượng từ nhiều nguồn đã được đồng bộ hóa, trở thành những tập dữ liệu lớn và thống nhất.

Nhờ sự phát triển của công nghệ thông tin, những hạn chế trên dần được tháo gỡ. Hiện nay, số liệu khí tượng từ nhiều nguồn đã được đồng bộ hóa, trở thành những tập dữ liệu lớn và thống nhất định dạng, thuận tiện cho xử lý và đưa vào các mô hình dự báo hiện đại.

Đồng thời, hệ thống ảnh mây vệ tinh được cập nhật 10 phút một lần, đáp ứng yêu cầu thông tin nhanh, chính xác của cơ quan dự báo và người dân.

Số liệu khí tượng từ nhiều nguồn đã được đồng bộ hóa đưa vào các mô hình dự báo hiện đại, góp phần dự báo nhanh, chính xác, chi tiết hơn.

Đặc biệt, hệ thống radar khí tượng đã được đầu tư mở rộng lên 11 trạm, cơ bản xóa được “vùng trống” quan trắc dông, mưa lớn tại nhiều khu vực miền núi, giúp dự báo viên có nhiều lựa chọn phân tích hơn và nâng cao độ chính xác đến quy mô cấp xã.

Cùng với đó, mạng lưới trạm đo mưa tự động phát triển nhanh. Từ hơn 20 điểm đo mưa trước đây, tỉnh hiện có hơn 200 điểm đo tự động, cập nhật số liệu từng giờ, góp phần không nhỏ trong việc dự báo, cảnh báo nguy cơ lũ quét, sạt lở đất - loại hình thiên tai nguy hiểm đối với tỉnh miền núi có địa hình dốc, chia cắt mạnh như Lào Cai. Nguồn thông tin liên tục này trở thành căn cứ quan trọng để củng cố dự báo và hỗ trợ chính quyền đưa ra quyết định kịp thời trong phòng, chống thiên tai tại địa phương.

Hệ thống ảnh mây vệ tinh được cập nhật 10 phút một lần.

Theo ông Hoàng Đình Tiến - dự báo viên Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Lào Cai, việc ứng dụng công nghệ mới giúp kéo dài thời hạn dự báo, cảnh báo thiên tai lên tới 10 ngày và tăng độ chi tiết trong bản tin.

Cùng với đó, thông tin dự báo hiện không chỉ dừng ở mức cường độ mưa, nhiệt độ, gió, mà được chuyển đổi thành các bản tin dự báo dựa trên tác động, giúp người dân và ngành chức năng hiểu rõ thiên tai sẽ ảnh hưởng như thế nào đến đời sống và sản xuất.

Đối với Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Lào Cai, hệ thống dự báo, cảnh báo thời tiết đã được cập nhật, chuyển giao nhiều trang thiết bị. Mạng lưới trạm quan trắc tự động được bổ sung tại các xã, phường trong tỉnh. Toàn bộ số liệu được tích hợp, xử lý và lưu trữ trên một hệ thống thống nhất, cho phép truy xuất nhanh theo từng đơn vị hành chính nhỏ nhất, giúp nâng cao chất lượng và tốc độ phát hành bản tin dự báo.

Chị Lưu Thị Lan Anh theo dõi số liệu quan trắc, cập nhật 8 lần/ngày phục vụ công tác dự báo.

Toàn bộ số liệu được tích hợp, xử lý và lưu trữ trên một hệ thống thống nhất.

Công tác quan trắc cũng được tăng cường cả về tần suất và chất lượng. Chị Lưu Thị Lan Anh - quan trắc viên Trạm Khí tượng Yên Bái chia sẻ: Mỗi ngày, quan trắc viên sẽ thực hiện 8 ốp (lượt) quan trắc và chuyển điện về trung tâm. Các số liệu cập nhật liên tục giúp ngành dự báo phân tích chính xác hơn, đặc biệt trong những thời điểm mưa lớn, dông lốc xảy ra bất thường.

Theo ông Trần Duy Hưng - Giám đốc Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Lào Cai, trong bối cảnh thiên tai có xu hướng cực đoan và bất thường, việc đầu tư và ứng dụng khoa học công nghệ vào công tác dự báo, cảnh báo là yêu cầu bắt buộc.

Song song với đó, Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Lào Cai sẽ tiếp tục đẩy mạnh hợp tác, trao đổi thông tin dữ liệu với các sở ngành địa phương; ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học vào dự báo; tăng cường đào tạo dự báo viên về ứng dụng công nghệ mới, đặc biệt là AI trong phân tích dữ liệu khí tượng thủy văn.

Nhờ chủ động tiếp cận và áp dụng công nghệ hiện đại, công tác dự báo và cảnh báo sớm thiên tai tại Lào Cai đã có nhiều chuyển biến rõ rệt, cả về tốc độ, độ chính xác và phạm vi cung cấp thông tin. Bản tin khí tượng thủy văn hiện nay đã đến được từng xã, phường, từng nhóm đối tượng sử dụng thông tin, cung cấp cơ sở quan trọng để người dân và chính quyền chủ động phòng chống thiên tai, giảm thiểu rủi ro, bảo vệ sản xuất và đời sống.

Mai Dương - Lê Nam