Ưu đãi thuế, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển

PV: Bà đánh giá thế nào về tác động của chính sách ưu đãi thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa được quy định trong Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp có hiệu lực từ ngày 1/10/2025?

TS. Phạm Nữ Mai Anh: Lũy kế đến hết ngày 31/10/2025, cả nước có trên 1 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế. Tuy nhiên, trong đó, khoảng 98% là doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa; trên 90% doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) có quy mô dưới 10 tỷ đồng. Vì vậy, những ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ hỗ trợ tích cực cho hoạt động của các DNNVV.

TS. Phạm Nữ Mai Anh

Thay vì chỉ có một mức thuế suất phổ thông áp dụng cho phần lớn doanh nghiệp như trước đây, thì hiện tại, có 3 mức thuế suất phổ thông được áp dụng.

Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp áp dụng chung là 20% (trừ các trường hợp được quy định cụ thể). Mức thuế suất 15% áp dụng cho doanh nghiệp có doanh thu năm không quá 3 tỷ đồng, giúp các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ giảm được chi phí thuế, giữ lại nhiều nguồn vốn lưu động hơn, đồng thời, hỗ trợ tính thanh khoản và thực hiện tái đầu tư mở rộng sản xuất, kinh doanh, đảm bảo sự hoạt động ổn định trong bối cảnh chi phí đầu vào tăng cao và nguồn vốn còn hạn chế.

Bên cạnh đó, mức thuế suất 15% cũng sẽ góp phần khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp để có thể tiếp cận được các ưu đãi và chính sách hỗ trợ khác, tạo điều kiện minh bạch và phát triển nền kinh tế bền vững hơn.

Mức thuế suất 17% áp dụng cho doanh nghiệp có tổng doanh thu năm trên 3 tỷ đồng đến không quá 50 tỷ đồng, giúp doanh nghiệp có thêm nguồn lực tài chính để duy trì hoạt động, thực hiện các kế hoạch đổi mới sáng tạo và nâng cao sức cạnh tranh. Đối với doanh nghiệp có biên lợi nhuận thấp, thì việc được áp dụng mức thuế suất 17% có thể có giới hạn nhất định, nhưng quy định này vẫn mang lại những hỗ trợ cần thiết trong bối cảnh chi phí kinh doanh và áp lực cạnh tranh ngày càng cao.

Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (năm 2025) cũng có những quy định cụ thể về các trường hợp được áp dụng mức thuế suất ưu đãi và miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp theo ngành, nghề và địa bàn được ưu đãi thuế. Các ngành nghề ưu đãi thuế tập trung vào những hoạt động như ứng dụng công nghệ cao; ươm tạo công nghệ cao; sản xuất sản phẩm phần mềm, sản phẩm an toàn thông tin mạng, sản phẩm công nghiệp hỗ trợ; năng lượng tái tạo… Đặc biệt, doanh nghiệp được thành lập mới từ hộ kinh doanh sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 2 năm liên tục kể từ khi có thu nhập chịu thuế.

Việc áp dụng các ưu đãi thuế này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng dòng tiền tại các DNNVV, thúc đẩy đầu tư đổi mới công nghệ, mở rộng quy mô, tạo môi trường kinh doanh minh bạch hơn và đóng góp vào sự phát triển bền vững.

Nguồn: Cục Thuế. Đồ họa: Phương Anh

PV: Có ý kiến cho rằng, doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn gặp những khó khăn nhất định trong việc đáp ứng các điều kiện để được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp. Quan điểm của bà về vấn đề này thế nào?

TS. Phạm Nữ Mai Anh: Để được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đúng quy định, DNNVV phải thực hiện minh bạch trong kê khai thuế và tuân thủ nghiêm các quy định về việc xác định doanh thu, chi phí, đồng thời, thực hiện hạch toán riêng các khoản thu nhập được hưởng ưu đãi thuế và không được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp.

Một số DNNVV có thể gặp khó khăn khi thực hiện những điều này, do bộ máy kế toán trong nhiều trường hợp không đáp ứng được yêu cầu, nhân viên kế toán thuế không nắm rõ các quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành và các ưu đãi có liên quan... Thực tế cho thấy, vẫn còn nhiều doanh nghiệp không có nhân viên kế toán thuế, mà thực hiện thuê dịch vụ bên ngoài để hỗ trợ kê khai, thực hiện nghĩa vụ thuế với Nhà nước.

Việc đáp ứng các điều kiện để được hưởng ưu đãi thuế có thể là một thách thức đối với nhiều doanh nghiệp nhỏ, bởi các ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp chỉ áp dụng đối với doanh nghiệp thực hiện đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ và nộp thuế theo phương pháp kê khai. Một số doanh nghiệp nhỏ chưa đủ năng lực để lập kế hoạch tài chính - đầu tư phù hợp, chưa chuẩn bị được hồ sơ, chứng từ có liên quan để tối ưu hóa các ưu đãi thuế được áp dụng, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, dẫn đến bỏ lỡ cơ hội phát triển.

Đặc biệt, vấn đề chuyển lỗ cũng đặt ra thách thức nhất định cho các DNNVV khi tồn tại tình trạng bị lỗ trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Từ khi Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp có hiệu lực thi hành, các DNNVV có phát sinh lãi từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản trong năm được lựa chọn bù trừ với lỗ từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh khác trong cùng kỳ của doanh nghiệp, nhưng không áp dụng cho phần thu nhập được hưởng ưu đãi thuế. Do đó, trong xử lý bù trừ lỗ khi các DNNVV vừa có thu nhập được hưởng ưu đãi thuế, vừa có thu nhập từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản, nếu không hạch toán riêng doanh thu của từng hoạt động, thì sẽ không thực hiện bù trừ lỗ được đúng quy định.

PV: Theo bà, DNNVV nên làm gì để được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp theo đúng quy định?

TS. Phạm Nữ Mai Anh: Trước hết, các DNNVV cần chú trọng đầu tư hơn vào bộ máy kế toán và chuyên môn hóa nhân sự trong đội ngũ kế toán thuế, kết hợp với các giải pháp công nghệ để đảm tính tuân thủ thuế cao; xây dựng bộ máy kế toán tối ưu hợp lý, phù hợp với quy mô của doanh nghiệp.

Doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ có thể lựa chọn một kế toán tổng hợp kiêm nhiệm nhiều nghiệp vụ kết hợp thuê dịch vụ đại lý thuế ngoài nhằm tiết giảm chi phí; còn doanh nghiệp quy mô vừa thì có thể tổ chức phòng kế toán chuyên trách, trong đó có ít nhất một nhân sự phụ trách kế toán thuế tại đơn vị.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần đẩy mạnh chuyển đổi số trong các hoạt động, trang bị hệ thống phần mềm kế toán và công nghệ số, thường xuyên cập nhật các giải pháp số hóa để tối ưu hóa quy trình lưu trữ, kiểm tra chứng từ và báo cáo. Đồng thời, cần bố trí nguồn kinh phí hợp lý để có thể khai thác, sử dụng thêm dịch vụ tư vấn, đại lý thuế bên ngoài nhằm có những tư vấn hợp lý, đúng quy định trong thực hiện nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước.

Thứ hai, DNNVV cần nâng cao năng lực quản trị thuế, có chiến lược rõ ràng để tận dụng tối đa các ưu đãi thuế khi thuộc trường hợp được ưu đãi. Doanh nghiệp nên chủ động chuẩn bị, hoàn thiện hồ sơ chứng minh đủ điều kiện hưởng ưu đãi. Trong quá trình thực hiện, khi có vướng mắc, doanh nghiệp nên chủ động phối hợp với cơ quan thuế để được hướng dẫn. Khi đã thuộc trường hợp được hưởng ưu đãi thuế, cần chú ý hạch toán riêng biệt thu nhập, chi phí của khoản thu nhập được hưởng ưu đãi và không được hưởng ưu đãi thuế để thuận tiện cho việc đối chiếu, kiểm tra và bù trừ, chuyển lỗ theo quy định.

Thứ ba, mở rộng mối quan hệ và tăng cường hợp tác giữa các DNNVV với nhau và với các tổ chức khác. Theo đó, DNNVV nên tham gia và kết nối chặt chẽ vào các mạng lưới và cụm doanh nghiệp trong cùng lĩnh vực sản xuất, kinh doanh để cùng chia sẻ kinh nghiệm chuyên sâu về quản lý và công tác thuế. Đồng thời, đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức đào tạo, trường đại học để thuận lợi hơn trong tiếp nhận nguồn nhân lực trẻ, có chất lượng cao và có cơ sở thực hiện gắn kết giữa lý thuyết với thực tiễn sản xuất, kinh doanh, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

PV: Xin cảm ơn bà!

Đức Việt