Ưu tiên 5 ngành trụ cột trong chiến lược công nghiệp hỗ trợ

Hàng loạt chính sách ưu tiên cho công nghiệp hỗ trợ

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái định hình, Việt Nam nổi lên như một trung tâm sản xuất chiến lược mới tại Đông Nam Á. Đặc biệt, ngành công nghiệp hỗ trợ tiếp tục thu hút mạnh dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) – riêng năm 2024, ngành chế biến - chế tạo đã thu hút hơn 25,5 tỷ USD vốn đăng ký mới, chiếm gần 67% tổng vốn FDI vào Việt Nam.

Loạt chính sách đồng bộ trợ lực cho công nghiệp hỗ trợ đã tạo môi trường thuận lợi để Việt Nam thu hút các doanh nghiệp FDI. Ảnh: TT

Theo khảo sát của JETRO năm 2024, hơn 56% doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam có kế hoạch mở rộng đầu tư trong 1-2 năm tới, chủ yếu trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp, với ưu tiên tăng cường chuỗi cung ứng nội địa. Hiện có khoảng 1.700 doanh nghiệp FDI hoạt động trong ngành công nghiệp hỗ trợ, chiếm 40% tổng số doanh nghiệp toàn ngành cho thấy vai trò và vị thế ngày càng gia tăng của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Tại hội thảo “Xúc tiến đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ” diễn ra mới đây, nhấn mạnh về vai trò của công nghiệp hỗ trợ cũng như các cơ chế chính sách hiện nay cho lĩnh vực, ông Phạm Thanh Bình, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến, thông tin và hỗ trợ đầu tư phía Bắc (Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Tài chính) cho biết, công nghiệp hỗ trợ là nền tảng chiến lược cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam. Đồng thời, góp phần cung cấp nguyên liệu đầu vào, tăng giá trị gia tăng, nâng cao sức cạnh tranh và giảm phụ thuộc vào biến động kinh tế toàn cầu.

Cũng theo ông Bình, thời gian qua, Chính phủ Việt Nam đã và đang tạo mọi điều kiện thuận lợi thông qua 3 nhóm chính sách chính như ưu đãi đầu tư từ Luật Đầu tư 2020; Nghị định 31/2021/NĐ-CP; giảm 50% thuế trong 9 năm và áp dụng thuế suất 10% trong 15 năm cho các dự án công nghiệp hỗ trợ ưu tiên đối với thuế thu nhập doanh nghiệp. Về thuế nhập khẩu, trong đó có chính sách miễn thuế cho máy móc, thiết bị, vật tư chưa sản xuất được trong nước.

Ngoài ra, còn có các chính sách ưu đãi đất đai như giảm hoặc miễn tiền thuê đất trong giai đoạn xây dựng và những năm đầu hoạt động; hỗ trợ tiếp cận vốn ưu đãi từ Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia và ngân sách nhà nước; hỗ trợ chi phí tư vấn, đào tạo quản trị và sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế. Hỗ trợ đổi mới công nghệ và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu; hỗ trợ tham gia hội chợ, triển lãm để tìm kiếm đối tác và mở rộng thị trường.

"Đặc biệt, với 4 nghị quyết của Bộ Chính trị (57-NQ/TW, 59-NQ/TW, 66-NQ/TW, 68-NQ/TW) đã tạo hệ sinh thái thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ, tăng năng lực nội địa và hội nhập quốc tế", ông Phạm Thanh Bình nhấn mạnh.

Loạt chính sách đồng bộ trợ lực cho công nghiệp hỗ trợ đã tạo môi trường thuận lợi để Việt Nam thu hút các doanh nghiệp FDI. Minh chứng cho thấy, lũy kế đến tháng 6/2025, Việt Nam đã thu hút đầu tư từ 151 quốc gia và vùng lãnh thổ với 43.702 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký đạt khoảng 519,54 tỷ USD.

Ưu tiên 5 lĩnh vực chính

Chia sẻ thêm về nỗ lực cải cách thể chế và những chủ trương, chính sách quy định mới thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ, ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) nhấn mạnh đến những điểm đột phá của Nghị định 205/2025/NĐ-CP, một phiên bản nâng cấp toàn diện so với Nghị định 111/2015/NĐ-CP.

Ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương)

Theo ông Cường, "chính sách mới không chỉ mở rộng khái niệm công nghiệp hỗ trợ, bao gồm các hoạt động gia công, chế biến vật liệu và dịch vụ hỗ trợ như chuyển đổi số, nhà máy thông minh, mà còn nâng mức hỗ trợ tài chính lên tới 70% cho các hoạt động phát triển thị trường, hợp tác công nghệ.

Đặc biệt, thủ tục hành chính được đơn giản hóa tối đa khi cho phép nộp hồ sơ ưu đãi trực tuyến và tăng cường phân cấp cho chính quyền địa phương, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nhà đầu tư. Đây là bước đi chiến lược nhằm xây dựng một hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ hiện đại, đủ sức cạnh tranh và hội nhập quốc tế.

Theo ông Chu Việt Cường, một trong những trọng tâm của chính sách mới là phát triển hệ thống trung tâm hỗ trợ công nghiệp ở cả cấp vùng và cấp địa phương. Hiện nay đã có hai trung tâm vùng được thành lập: Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp phía Bắc (IDC) và Trung tâm phía Nam. Trong thời gian tới, các địa phương cũng sẽ thành lập trung tâm tương tự, hoạt động dưới sự quản lý của các Sở Công Thương. Các trung tâm này có vai trò đào tạo, tư vấn chuyển giao công nghệ, hỗ trợ kiểm định - thử nghiệm sản phẩm, từ đó nâng cao năng lực cho doanh nghiệp địa phương.

Ngoài ra, Cục Công nghiệp cũng thường xuyên phối hợp với các tập đoàn đa quốc gia như Samsung, Toyota… để lựa chọn doanh nghiệp tiềm năng trong nước, hỗ trợ họ cải tiến sản xuất và đủ điều kiện trở thành nhà cung cấp cấp 2, thậm chí cấp 1 cho các tập đoàn này. Đặc biệt, theo Nghị định 205, Nhà nước sẽ hỗ trợ tối đa đến 70% chi phí cho các hoạt động chuyển giao công nghệ, Đây là động lực quan trọng để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư đổi mới.

Về định hướng chiến lược, ông Chu Việt Cường cho biết, Cục Công nghiệp lựa chọn một số ngành công nghiệp hỗ trợ trọng tâm để đầu tư có chiều sâu, tránh tình trạng giàn trải nguồn lực. Cụ thể, ưu tiên tập trung vào 5 lĩnh vực chính như cơ khí chế tạo; ô tô; điện - điện tử và bán dẫn; dệt may - da giày; vật liệu cơ bản.

Với ngành cơ khí, trọng tâm là sản xuất linh kiện, phụ kiện phục vụ các ngành sản xuất lớn trong nước. Ngành ô tô cũng được xem là thị trường tiềm năng khi tỉ lệ nội địa hóa mới đạt 15 - 20%, trong khi mục tiêu đến năm 2030 là 30 - 40%. Việc kêu gọi FDI vào các công đoạn có hàm lượng công nghệ cao như sản xuất khung xe, hộp số, bộ điều khiển… đang là ưu tiên lớn.

Ngành điện - điện tử và bán dẫn hiện đang dẫn đầu về thu hút FDI, đóng góp hơn 30% giá trị xuất khẩu công nghiệp chế biến, chế tạo. Việt Nam đang hình thành các cụm công nghiệp chuyên biệt tại Bắc Ninh, Hải Phòng, TP.Hồ Chí Minh, đồng thời phối hợp với các tập đoàn như Samsung, Intel, LG để đào tạo đội ngũ kỹ sư chuyên về thiết kế, gia công vi mạch điện tử.

Với dệt may - da giày, ông Cường cho biết do phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu, định hướng phát triển là thúc đẩy sản xuất các loại sợi kỹ thuật, da nhân tạo, đế giày sinh học… nhằm giảm nhập khẩu, tăng giá trị nội địa. Trong khi đó, ngành vật liệu cơ bản được xác định là nút thắt then chốt. Theo đó, sẽ đầu tư mạnh vào sản xuất hợp kim nhôm, nhựa kỹ thuật, cao su kỹ thuật, vật liệu phục vụ pin xe điện, linh kiện 5G…

Duy Anh