Ưu tiên kinh tế quan trọng nhất của Thái Lan

Khách du lịch tham quan thủ đô Bangkok, Thái Lan. Ảnh: AFP/TTXVN

Ông Witt đã làm việc về các vấn đề thuế ở Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) từ năm 2005. Dưới đây là nội dung bài viết.

Khi nhậm chức Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính

Thái Lan

hồi cuối tháng Tư năm nay, ông Pichai Chunhavajira ngay lập tức đối mặt với một chương trình nghị sự dày đặc: Duy trì mối quan hệ tốt với ngân hàng trung ương; Đảm bảo thu ngân sách mạnh mẽ và theo đuổi các chính sách có trách nhiệm về tài chính; Quản lý hải quan và thuế tiêu thụ đặc biệt; Theo dõi lạm phát; Cải thiện khả năng tiếp cận tài chính. Tuy nhiên, bất chấp danh sách dài các yêu cầu này, nhiệm vụ chính của ông Pichai trên thực tế chỉ có một, đó là thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Trong khi Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo tăng trưởng kinh tế của Thái Lan sẽ tăng từ 1,9% trong năm 2023 lên 2,4% vào năm 2024, thì tốc độ tăng trưởng đã giảm trong quý IV năm ngoái. Thái Lan tiếp tục tụt hậu so với các thành viên ASEAN khác, trong đó có Malaysia với mức tăng trưởng 4,2% trong quý đầu tiên của năm nay. Số liệu thống kê của các đối thủ cạnh tranh ở ASEAN cho thấy việc tập trung vào tăng trưởng đã phát huy hiệu quả. Nói ngắn gọn thì Thái Lan phải – và có thể – làm tốt hơn. Điều quan trọng là áp dụng các chính sách lấy tăng trưởng làm ưu tiên hàng đầu.

Thái Lan đã đạt được nhiều thành tựu thực sự trong các lĩnh vực như giảm nghèo, sản xuất và cải thiện dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Việc tập trung vào tăng trưởng đã giúp giảm nghèo đáng kể và có thể đưa Thái Lan thoát khỏi tình trạng tăng trưởng ảm đạm sau đại dịch. Là một phần quan trọng trong chính sách kinh tế của chính phủ, kích thích tài khóa có thể giúp cải thiện nhu cầu trong nước và nhờ đó tạo ra động lực tạm thời, nhưng vẫn còn câu hỏi bỏ ngỏ là liệu điều này có thực sự tạo nền tảng cho tăng trưởng kinh tế bền vững và rộng hơn hay không. Kích thích tài khóa cũng đang gặp nhiều thách thức vào thời điểm nợ công của Thái Lan đang tăng– chỉ số này đã tăng 9,4% trong 8 tháng đầu tài khóa 2024 (bắt đầu từ tháng 10/2023).
* Đầu tư và việc làm

Có một công thức đơn giản: Đầu tư tạo ra việc làm, tạo ra doanh thu thuế và dẫn đến phát triển. Sự gia tăng nguồn thu từ thuế - mối quan tâm của bất kỳ bộ tài chính nào - phụ thuộc vào lợi nhuận của các doanh nghiệp sử dụng lao động và nhà đầu tư trong và ngoài nước. Các cuộc thảo luận về chính sách thuế thường bỏ qua yếu tố quan trọng nhất là làm thế nào để thiết kế một hệ thống thuế có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và từ đó thúc đẩy tăng trưởng doanh thu.

Lấy thuế tiêu thụ đặc biệt làm ví dụ. Cục Thuế phải đối mặt với nhiều thách thức. Doanh số bán ô tô giảm khiến doanh thu giảm, trong khi thuốc lá lậu và thuốc lá điện tử ảnh hưởng đến việc thu thuế thuốc lá. Điều thú vị là thuế đánh vào đồ uống, sân golf và các địa điểm giải trí ban đêm đã tăng 10% trong 8 tháng đầu tài khóa 2024, mặc dù chỉ chiếm 6% tổng doanh thu thuế. Tuy nhiên, hệ thống thuế suất đơn lẻ được đề xuất cho thuốc lá không bao giờ thành hiện thực. Thuế tiêu thụ đặc biệt nên được thiết kế để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Đối với đầu tư tư nhân, ngay cả trước

đại dịch COVID-19, Thái Lan đã phải đối mặt với sự sụt giảm mạnh về đầu tư tư nhân. Đầu tư tư nhân giảm sút sẽ tạo ra bất ổn, vì vốn sẽ được chuyển đến những nơi có thể tìm kiếm lợi nhuận cao nhất.

Trong bối cảnh đó, các chính sách thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào một khu vực có tính cạnh tranh cao là rất cần thiết. Giờ đây, khi Thái Lan cùng với các đối thủ châu Á chuẩn bị áp dụng mức thuế tối thiểu toàn cầu 15% (đối với các công ty đa quốc gia), nước này phải nỗ lực hơn nữa để thúc đẩy đầu tư theo cách phù hợp với những thay đổi mạnh mẽ này.

Thái Lan đã đạt được tiến bộ mạnh mẽ trong phát triển kinh tế số, nhưng việc thực hiện đầy đủ sẽ đòi hỏi phải có những cải cách hơn nữa. Những thay đổi này sẽ làm tăng năng suất vốn chưa mấy khởi sắc ở Thái Lan. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi sự đối xử bình đẳng với cả doanh nghiệp số trong và ngoài nước.

* Phá vỡ liên kết tổng bằng khôngBộ công cụ số VAT của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) dành cho khu vực châu Á-Thái Bình Dương phác thảo cách xử lý các giao dịch mua kỹ thuật số đối với hàng hóa nhập khẩu có giá trị thấp để giảm sự phức tạp về thuế, khuyến khích thương mại kỹ thuật số và tạo doanh thu từ thuế. Các công ty Thái Lan có thể cạnh tranh tốt trong nền kinh tế số, nhưng luật lệ phải công bằng với tất cả.

Bản thân những tiến bộ công nghệ không thay thế được nhu cầu tập trung vào tăng trưởng như một mệnh lệnh kinh tế. Ví dụ, việc áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) nhiều hơn có thể giúp cải thiện năng suất. Tuy nhiên, chỉ điều đó thôi sẽ không thể tạo sự tăng trưởng bền vững trên diện rộng. Thay vào đó, tăng trưởng mở đường cho việc áp dụng nhiều hơn các công nghệ mới, chẳng hạn như trong nông nghiệp hoặc sản xuất, nhằm tạo ra tăng trưởng hơn nữa.

Quy định quá mức có thể cản trở tăng trưởng. Đặc biệt là với việc áp dụng mức thuế tối thiểu toàn cầu, các quốc gia nên thận trọng với các quy định về đầu tư nước ngoài. Ví dụ, một đề xuất gần đây của Liên hợp quốc sẽ thay đổi thời gian cần thiết để một doanh nghiệp đặt “cơ sở thường trú” (PE) tại một quốc gia từ 183 ngày xuống còn 30 ngày.

Và trong khi Liên hợp quốc thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng một cách đúng đắn thì ủy ban thuế của tổ chức này lại tìm cách mở rộng các quy định về PE để bao gồm cả năng lượng tái tạo cũng như hoạt động khai thác.

Khách du lịch che ô tránh nắng khi tham quan thủ đô Bangkok, Thái Lan, ngày 1/4/2024. Ảnh: AFP/TTXVN

Thái Lan không phải là quốc gia duy nhất gần đây không chú trọng đến tăng trưởng như mục tiêu hàng đầu của chính sách kinh tế. Mô tả các cuộc tranh luận kinh tế hiện nay ở Mỹ, cựu Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế Mỹ Glenn Hubbard đã viết rằng “một xã hội không có tăng trưởng đòi hỏi phải có ai đó trở nên tồi tệ hơn để bạn trở nên tốt hơn. Tăng trưởng phá vỡ mối liên kết tổng bằng 0 đó”.

Lời nhắc nhở về kinh tế cơ bản này là cần thiết để hiểu tại sao tăng trưởng phải là mục tiêu của chính sách tài khóa. Đây là thời điểm để nắm bắt cơ hội và khôi phục mức tăng trưởng mà Thái Lan từng đạt được.

Đỗ Sinh (TTXVN tại Bangkok)