Ủy ban Pháp luật và Tư pháp thẩm tra các dự án luật trong lĩnh vực tương trợ tư pháp

09/4/2025 Gốc

Tiếp tục chương trình Phiên họp toàn thể lần thứ nhất, sáng 9/4, tại Nhà Quốc hội, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tiến hành thẩm tra 04 dự án luật gồm: Tương trợ tư pháp về dân sự, Tương trợ tư pháp về hình sự, Dẫn độ, Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù. Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng chủ trì Phiên họp.

Toàn cảnh Phiên họp

Các Phó Chủ nhiệm Ủy ban: Mai Thị Phương Hoa, Trần Hồng Nguyên, Hoàng Văn Liên, Nguyễn Thị Thủy đồng chủ trì Phiên họp.

Cùng dự Phiên họp có: các Phó Chủ nhiệm Ủy ban và thành viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội. Về phía các bộ ngành có: Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh; Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Quang Dũng; đại diện Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nước…

Điều hành Phiên họp toàn thể lần thứ nhất, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, sáng nay, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tiến hành thẩm tra 04 dự án Luật gồm: dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự, dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự, dự án Luật Dẫn độ, dự án Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng chủ trì Phiên họp

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, các dự án Luật này đã được Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp thẩm tra sơ bộ vào ngày 24/03/2025. Nhấn mạnh 04 dự án Luật này được tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp hiện hành nên nội dung các dự án Luật có mối liên hệ mật thiết với nhau, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị các cơ quan soạn thảo trình bày báo cáo tóm tắt Tờ trình về các dự án Luật, sau đó đại diện Thường trực Ủy ban trình bày tóm tắt Báo cáo ý kiến thẩm tra, từ đó làm cơ sở để các đại biểu tiến hành thảo luận về các dự án Luật.

Hoàn thiện khuôn khổ pháp luật trong lĩnh vực tương trợ tư pháp

Tại Phiên họp, các đại biểu nghe 04 Tờ trình tóm tắt về 04 dự án Luật gồm: Tương trợ tư pháp về dân sự, Tương trợ tư pháp về hình sự, Dẫn độ, Chuyển giao người đang chấp hành án phạt; nghe Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Mai Thị Phương Hoa trình bày Báo cáo tóm tắt ý kiến thẩm tra 04 dự án Luật này.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh trình bày tóm tắt Tờ trình về dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự

Dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về dân sự (TTTPDS) sau khi tiếp thu ý kiến của thành viên Chính phủ gồm 05 chương, 36 điều. Mục đích xây dựng Luật nhằm hoàn thiện pháp luật TTTPDS theo hướng hiện đại, khả thi, thúc đẩy hợp tác quốc tế, hỗ trợ quy trình giải quyết các vụ việc dân sự (theo nghĩa rộng) và vụ án hành chính có yếu tố nước ngoài được nhanh chóng, chính xác và hiệu quả; giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các đối tượng có liên quan, tăng cường khả năng thực hiện quyền tiếp cận công lý của người dân; tạo nền tảng cho việc ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế về TTTPDS.

Dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự gồm 05 chương, 45 điều. Mục đích của việc xây dựng Luật TTTP về hình sự là hoàn thiện các quy phạm pháp luật về TTTP hình sự theo hướng tách các quy phạm pháp luật về TTTP hình sự ra khỏi Luật TTTP năm 2007 thành đạo luật riêng nhằm đáp ứng đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về cải cách tư pháp và tăng cường hội nhập, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tư pháp; bảo đảm tương thích và đồng bộ với hệ thống pháp luật trong nước, các cam kết quốc tế của Việt Nam trong cùng lĩnh vực; khắc phục những hạn chế, bất cập trong Luật TTTP hiện hành; góp phần nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Quang Dũng trình bày tóm tắt Tờ trình về dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự

Mục đích của việc xây dựng Luật Dẫn độ là hoàn thiện pháp luật về dẫn độ theo hướng đồng bộ, hiện đại, bảo đảm chặt chẽ, khả thi, phù hợp với pháp luật và thông lệ quốc tế; thúc đẩy hợp tác quốc tế về dẫn độ, nâng cao hiệu quả truy bắt các đối tượng thực hiện hành vi phạm tội bỏ trốn ra nước ngoài; bảo vệ sự tôn nghiêm của pháp luật, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân cũng như góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả và bảo đảm mục tiêu quản lý nhà nước trong lĩnh vực dẫn độ; tạo nền tảng cho việc ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế về dẫn độ. Dự án Luật Dẫn độ dự kiến gồm 05 chương và 45 điều, trong đó, sửa đổi 19 điều, bổ sung 10 điều và cắt giảm 01 điều so với Luật TTTP trong lĩnh vực dẫn độ.

Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thi hành Luật TTTP năm 2007 và đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra hiện nay, việc xây dựng dự án Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù là cần thiết. Mục đích của việc ban hành Luật này là hoàn thiện pháp luật về chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù theo hướng nhân đạo, toàn diện, cụ thể, đồng bộ, thống nhất, khả thi, ổn định, thúc đẩy hợp tác quốc tế trong chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; giúp bảo đảm tốt hơn quyền con người của người đang chấp hành án phạt tù; góp phần hoàn thiện cơ sở pháp lý cho việc ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế về chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù. Dự thảo Luật gồm 5 chương, 45 điều; sửa đổi 14 điều, xây dựng mới 18 điều, bỏ 01 điều và 02 quy định.

Các đại biểu tham dự Phiên họp

Hồ sơ 04 dự án Luật đã đáp ứng điều kiện trình UBTVQH

Qua thảo luận, các đại biểu tán thành với Báo cáo ý kiến thẩm tra 04 dự án Luật của Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, đồng thời tán thành sự cần thiết ban hành 04 Luật trên cơ sở tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp (TTTP). Các ý kiến cho rằng, Luật TTTP hiện hành điều chỉnh 04 lĩnh vực nhưng mỗi lĩnh vực lại có phạm vi điều chỉnh, đối tượng tác động, mục đích và bản chất khác nhau nên khó bảo đảm áp dụng đồng bộ, dẫn đến việc các quy định chung của Luật không điều chỉnh được những đặc thù riêng trong từng lĩnh vực. Bên cạnh đó, thực tiễn triển khai thực hiện hoạt động TTTP qua hơn 16 năm đã bộc lộ những hạn chế, bất cập cần được tháo gỡ, giải quyết; một số quy định của các điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên cần phải được tiếp tục nội luật hóa.

Các ý kiến nhận thấy, Hồ sơ các dự án luật đã đáp ứng điều kiện trình UBTVQH; cơ bản bảo đảm theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, được chuẩn bị công phu trên cơ sở khảo sát, tổng kết thực tiễn. Cơ quan chủ trì soạn thảo các dự án Luật đã quán triệt, thực hiện chủ trương của Đảng về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, đó là “Luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc, không cần quá dài”. Đồng thời, bám sát chủ trương của Đảng, Nhà nước về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị, tổ chức trong hệ thống chính trị.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Mai Thị Phương Hoa trình bày Báo cáo tóm tắt ý kiến thẩm tra 04 dự án Luật

Tán thành với phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của 04 Luật

Về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, các ý kiến tán thành với phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của 04 Luật; đồng thời, đề nghị điều chỉnh bố cục của các dự thảo Luật theo hướng ngắn gọn, đưa các nội dung của Chương Quản lý nhà nước thành 01 điều quy định về trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong Chương I - Những quy định chung, tương tự như một số luật đã được Quốc hội thông qua trong thời gian vừa qua.

Các ý kiến nhận thấy, nội dung của các dự thảo Luật cơ bản đã thể chế hóa đầy đủ và phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng về TTTP, Hiến pháp năm 2013. Tuy nhiên, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục bám sát các định hướng sửa đổi các luật có liên quan trong thời gian tới như Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Hình sự, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân,… để bảo đảm tính đồng bộ, tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Bên cạnh đó, các đại biểu cho rằng, 04 dự án Luật này được tách ra từ Luật TTTP nên có mối liên hệ mật thiết với nhau. Do đó, đề nghị các cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp chặt chẽ, rà soát kỹ quy định của các dự thảo Luật để bảo đảm tính đồng bộ, tính thống nhất, nhất là trong một số quy định chung như: nguyên tắc có đi có lại, ngôn ngữ, hợp pháp hóa lãnh sự, kinh phí, quản lý nhà nước…

Góp ý về dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về dân sự, các đại biểu tập trung thảo luận về phạm vi tương trợ tư pháp về dân sự (Điều 3) và cơ bản tán thành phạm vi TTTP về dân sự quy định tại Điều 3. Tuy nhiên, các ý kiến cho rằng, quy định tại các khoản của Điều này còn chưa chặt chẽ, chưa rõ mục đích cung cấp thông tin pháp luật để phục vụ việc giải quyết vụ án, vụ việc hay phục vụ mục đích khác. Vì vậy, đề nghị tiếp tục rà soát, quy định rõ để sau khi Luật có hiệu lực được thực hiện thuận lợi, thống nhất.

Các ý kiến cũng góp ý về thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của Việt Nam (Điều 14); về thẩm quyền thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của nước ngoài (Điều 22)…

Đại biểu Dương Khắc Mai - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông phát biểu

Bàn về dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự, các đại biểu góp ý về phạm vi tương trợ tư pháp về hình sự (Điều 9). Đồng thời cơ bản tán thành việc tiếp tục kế thừa các hình thức TTTP về hình sự (tại Điều 17 Luật TTTP hiện hành) và bổ sung các hình thức TTTP như thể hiện tại Điều 9 dự thảo Luật nhằm khắc phục những khó khăn trong quá trình đàm phán các Hiệp định TTTP về hình sự cũng như thực hiện các hoạt động TTTP khi có yêu cầu của nước ngoài thời gian qua do Luật hiện hành chưa quy định đầy đủ, cụ thể các hình thức TTTP. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, từ thực tiễn tổ chức thi hành các nghĩa vụ liên quan đến tiền, tài sản, vật chứng trong bản án hình sự, đề nghị cân nhắc bổ sung hình thức “xử lý tài sản” trong phạm vi TTTP về hình sự. Các đại biểu cũng cho ý kiến về xem xét yêu cầu liên quan đến hình phạt tử hình (Điều 16), về đề nghị nước ngoài truy cứu trách nhiệm hình sự (Điều 25), về yêu cầu chuyển giao truy cứu trách nhiệm hình sự (Điều 36)…

Cùng với đó, các ý kiến góp ý về dự án Luật Dẫn độ, dự án Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù.

Cũng tại Phiên họp, đại diện lãnh đạo Bộ Tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an đã tiếp thu các ý kiến xác đáng của các ĐBQH, đồng thời giải trình, làm rõ thêm các nội dung đại biểu quan tâm về 04 dự án luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu kết luận Phiên họp

Phát biểu kết luận Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, Phiên họp đã xem xét thẩm tra 04 dự án Luật và hoàn thành toàn bộ chương trình đề ra. Các ý kiến cơ bản đánh giá cao Tờ trình chuẩn bị các dự án Luật của Chính phủ và Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

Qua các ý kiến phát biểu, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị các cơ quan phối hợp chặt chẽ với Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tiếp tục rà soát để thống nhất cách tiếp cận và cách thể hiện các vấn đề chung trong 04 dự án Luật. Về một số nội dung cần tiếp tục làm rõ, đề nghị các cơ quan phối hợp trao đổi để thống nhất đề xuất, tạo thuận lợi cho việc thực hiện hoạt động tương trợ tư pháp, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp chụp ảnh lưu niệm

Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị các Nhóm chủ trì từng dự án Luật nghiên cứu tiếp thu hoàn thiện Báo cáo thẩm tra để trình UBTVQH xem xét tại Phiên họp thứ 44 tới; Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp chủ động chuẩn bị Báo cáo tiếp thu, giải trình tại Phiên họp thứ 44 của UBTVQH. Sau Phiên họp, trên cơ sở ý kiến của UBTVQH, đề nghị các cơ quan khẩn trương hoàn thiện Hồ sơ các dự án Luật để trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025).

Trân trọng giới thiệu một số hình ảnh tại Phiên họp:

Toàn cảnh Phiên họp

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng chủ trì Phiên họp

Các đại biểu dự Phiên họp

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh trình bày tóm tắt Tờ trình về dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự

Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Quang Dũng trình bày tóm tắt Tờ trình về dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự

Thiếu tướng Vũ Ngọc Hùng - Phó Cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp, Bộ Công an trình bày tóm tắt Tờ trình về dự án Luật Dẫn độ và dự án Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù