VAFI đề xuất bỏ thuế TNCN với cổ phiếu thưởng, áp thuế 3% theo lãi chuyển nhượng

VAFI vừa có văn bản gửi Thủ tướng, Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính và các đơn vị trực thuộc đề xuất áp dụng phương pháp tiên tiến nhất trong tính thuế TNCN với giao dịch chuyển nhượng chứng khoán.

VAFI cho biết, theo quy định hiện hành, khi nhà đầu tư cá nhân bán cổ phiếu thưởng sẽ bị đánh hai loại thuế TNCN: Thuế khoán 0,1% trên tổng giá trị giao dịch, và thuế 5% trên mệnh giá cổ phiếu thưởng (10.000 đồng/cổ phiếu), bất kể có lãi hay không. Tuy nhiên, chính sách này không áp dụng với tổ chức trong nước, tạo ra sự bất bình đẳng giữa nhà đầu tư cá nhân và tổ chức.

VAFI cho rằng, cách đánh thuế như trên không phù hợp với thông lệ quốc tế. Trên thế giới, khi nhà đầu tư bán chứng khoán kể cả cổ phiếu thưởng thì chỉ chịu một lần thuế thu nhập nếu có lãi, thông qua thuế trên thặng dư vốn (Capital Gains Tax – CGT). “Không có quốc gia nào đánh thuế hai lần cho một giao dịch bán cổ phiếu thưởng”, VAFI nhấn mạnh.

(Ảnh minh họa)

Để khắc phục những bất cập trên, VAFI kiến nghị thay thế thuế khoán bằng phương pháp CGT. Theo đó, thuế TNCN đối với giao dịch chuyển nhượng chứng khoán sẽ được tính theo công thức: (Tổng giá trị bán – Tổng giá trị mua tương ứng) × thuế suất 3%

Phương pháp này sẽ được áp dụng cho từng lần bán chứng khoán, đối với cả nhà đầu tư cá nhân trong nước và nhà đầu tư nước ngoài không thành lập pháp nhân tại Việt Nam, cơ chế đã được thực hiện ổn định nhiều năm qua.

VAFI lý giải, mức thuế suất 3% theo phương pháp CGT là hợp lý, vừa đảm bảo nguồn thu ngân sách, vừa tạo động lực phát triển thị trường chứng khoán. Chính sách này sẽ góp phần thu hút đông đảo người dân tham gia đầu tư, đồng thời giúp các doanh nghiệp niêm yết dễ dàng huy động nguồn vốn lớn từ khu vực dân cư và nhà đầu tư nước ngoài.

Đồng thời, VAFI nhấn mạnh cần bãi bỏ hoàn toàn sắc thuế TNCN đang áp dụng với cổ phiếu thưởng, để tránh đánh thuế hai lần cho một giao dịch và bảo đảm công bằng giữa các đối tượng đầu tư.

Bên cạnh đó, VAFI cho rằng cần áp dụng phương pháp CGT vào Dự thảo Luật Thuế TNCN năm 2025 đối với các giao dịch chuyển nhượng chứng khoán trên sàn. Chính sách này chỉ áp dụng cho chứng khoán của các công ty đã niêm yết, bởi đây là nhóm dễ dàng xác định được giá mua, giá bán bình quân và có đầy đủ dữ liệu minh bạch. Theo VAFI, hạ tầng công nghệ của thị trường chứng khoán hiện nay hoàn toàn đủ khả năng đáp ứng yêu cầu tính thuế theo phương pháp CGT.

Dẫn tài liệu tổng hợp, VAFI cho biết nhiều quốc gia như Brunei, Hồng Kông, New Zealand, Singapore, Malaysia, Lào, Hàn Quốc, Thái Lan, Qatar, Oman, Kazakhstan… đều không thu thuế chuyển nhượng chứng khoán trên sàn. Mục tiêu của họ là ưu tiên phát triển thị trường vốn, tạo điều kiện để doanh nghiệp niêm yết dễ dàng huy động vốn, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và gián tiếp tăng nguồn thu cho ngân sách quốc gia. Trong khu vực Đông Nam Á, chỉ còn Việt Nam và Indonesia duy trì hình thức thuế khoán, cụ thể là thu 0,1% trên tổng giá trị giao dịch, bất kể giao dịch đó sinh lời hay thua lỗ.

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của nghị định 126 hướng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế, trong đó đề xuất thuế TNCN sẽ được khấu trừ, kê khai và nộp ngay khi cá nhân nhận cổ tức, thưởng bằng chứng khoán.

An Nhiên