Vai trò trung gian hòa giải tiềm năng của Nga với căng thẳng Ấn Độ và Pakistan

Lực lượng an ninh Ấn Độ tuần tra dọc đường Ranh giới Kiểm soát (LoC) phân chia khu vực Kashmir giữa Ấn Độ và Pakistan. Ảnh: ANI/TTXVN

Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa hai cường quốc hạt nhân Nam Á là Ấn Độ và Pakistan, vai trò trung gian hòa giải của Nga đang được các chuyên gia chú ý. Theo báo Izvestia (Nga) ngày 6/5, với những tiền lệ lịch sử và các động thái ngoại giao gần đây, Moskva được kỳ vọng có thể góp phần "hạ nhiệt" điểm nóng này, mặc dù con đường phía trước không hề dễ dàng.

Tình hình trở nên đặc biệt nghiêm trọng sau vụ tấn công khủng bố tại Jammu và Kashmir do Ấn Độ kiểm soát. New Delhi đã nhanh chóng cáo buộc "các nhóm khủng bố do Pakistan hậu thuẫn" đứng sau vụ việc. Kể từ đó, căng thẳng giữa hai quốc gia láng giềng không ngừng leo thang.

Các biện pháp hạn chế ngoại giao đã được áp dụng, theo sau là các cuộc tập trận quân sự mang tính răn đe từ cả hai phía. Ấn Độ liên tục báo cáo về các vụ vi phạm lệnh ngừng bắn từ phía Pakistan. Đáp lại, Islamabad cũng tiến hành các vụ thử tên lửa, bao gồm một tên lửa đất đối đất có tầm bắn 120 km và một tên lửa đạn đạo với tầm bắn lên tới 450 km.

Đỉnh điểm của sự leo thang là việc Pakistan chính thức yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc triệu tập một cuộc họp khẩn cấp. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định rằng một tuyên bố chung hay một nghị quyết chính thức khó có thể ngay lập tức xoa dịu tình hình.

Vai trò lịch sử và hiện tại của Nga

Trong bối cảnh đó, nhiều chuyên gia cả từ Ấn Độ và Nga tin rằng Moskva có thể đóng vai trò then chốt. Đáng chú ý, Liên Xô trước đây chính là bên trung gian cho Tuyên bố Tashkent năm 1966, một văn kiện lịch sử đánh dấu việc chấm dứt xung đột vũ trang giữa Ấn Độ và Pakistan thời điểm đó. Gần đây nhất, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov cũng đã có các cuộc hội đàm riêng với những người đồng cấp từ cả hai quốc gia Nam Á, một động thái được xem là nỗ lực thăm dò và tìm kiếm giải pháp hòa bình.

Ông Alexey Kupriyanov, Giám đốc Trung tâm khu vực Thái Bình Dương tại Viện Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga, nhận định rằng Nga hoàn toàn có khả năng đề nghị tổ chức các cuộc đàm phán giữa Ấn Độ và Pakistan trong thời gian tới, dựa trên uy tín và kinh nghiệm từ Tuyên bố Tashkent.

Tuy nhiên, con đường để Nga trở thành nhà trung gian hòa giải hiệu quả không hề bằng phẳng. Giáo sư Atul Kohli từ Đại học Princeton (Mỹ) phân tích rằng Ấn Độ có thể lắng nghe lời khuyên từ Nga, nhưng với điều kiện nó phải được đưa ra một cách kín đáo, "sau cánh cửa đóng kín". Lý do là New Delhi không muốn bất kỳ một bên thứ ba nào công khai đóng vai trò hòa giải trong cuộc xung đột của họ với Pakistan.

Về phía Pakistan, Giáo sư Kohli cho rằng Islamabad cũng có thể lắng nghe Moskva, nhưng nhiều khả năng hơn nếu "thông điệp" được truyền tải thông qua Bắc Kinh – một đồng minh gần gũi của Pakistan.

Trong khi đó, Giáo sư Ajay Dubey từ Đại học Jawaharlal Nehru ở New Delhi lại tin rằng Ấn Độ sẽ cần đến sự hỗ trợ của Nga trong trường hợp chính phủ nước này quyết định có những hành động nghiêm túc. Ông cũng chỉ ra rằng ngoài Moskva, các cường quốc và tổ chức khác như Mỹ, Liên minh châu Âu (EU), Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) cũng có thể đóng vai trò tích cực. Đặc biệt, các quốc gia Arab thường xuyên là nơi tổ chức các cuộc tham vấn hòa bình.

Rõ ràng, việc tìm kiếm một giải pháp hòa bình bền vững cho mối quan hệ căng thẳng giữa Ấn Độ và Pakistan đòi hỏi sự nỗ lực và thiện chí từ nhiều phía. Nga, với vị thế và mối quan hệ lịch sử của mình, có một cơ hội đặc biệt để đóng góp vào tiến trình này.

Tuy nhiên, thành công của bất kỳ nỗ lực trung gian nào cũng sẽ phụ thuộc lớn vào khả năng của Moskva trong việc điều hướng những khác biệt và nhạy cảm chính trị của cả New Delhi và Islamabad, cũng như sự hợp tác của các cường quốc khác trên thế giới. Con đường phía trước còn nhiều thách thức, nhưng hy vọng về một giải pháp hòa bình vẫn luôn hiện hữu.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc