Văn hóa truyền thống tạo nên sinh kế bền vững

Du khách trải nghiệm du lịch cộng đồng xóm Mỏ Gà, xã Võ Nhai.

Văn hóa gắn kết du lịch cộng đồng

Buổi chiều, tiếng đàn tính, giọng hát Then của các bà, các cô xóm Mỏ Gà, xã Võ Nhai lại vang lên giữa không gian nhà sàn. Từ ngày được chọn làm điểm du lịch cộng đồng, người dân nơi đây cùng nhau khôi phục nếp sinh hoạt truyền thống: mặc trang phục dân tộc, làm bánh khẩu sli, đan lát và biểu diễn phục vụ du khách...

“Được học đàn, học hát, được cấp trang phục và tập huấn kỹ năng làm du lịch - ai cũng vui vì vừa giữ được văn hóa, vừa có thêm thu nhập”, bà Nguyễn Thị Hà, thành viên Câu lạc bộ hát Then - đàn Tính, chia sẻ.

Ông Lành Văn Hữu, Bí thư chi bộ xóm Mỏ Gà, cho biết: Từ Dự án 6, các thành viên Câu lạc bộ hát Then - đàn Tính của xóm được cấp trang phục biểu diễn, nhiều hộ dân được hỗ trợ trang thiết bị và tập huấn kỹ năng làm du lịch. Bà con rất phấn khởi, bởi từ chỗ chỉ giữ gìn văn hóa, giờ có thể phát triển du lịch để tạo thêm thu nhập.

Câu chuyện ở Mỏ Gà chỉ là một lát cắt nhỏ trong bức tranh rộng lớn của Dự án 6, thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.

Người dân thôn Khâu Đấng (xã Bằng Thành) chuẩn bị homestay đón khách lưu trú.

Trong giai đoạn 2021-2025, Thái Nguyên đầu tư trên 94 tỷ đồng từ ngân sách Trung ương và địa phương để triển khai Dự án 6. Nguồn vốn này được dành cho nhiều hoạt động trọng tâm: xây dựng 1 mô hình khôi phục, bảo tồn và phát triển sân khấu văn hóa truyền thống; khảo sát, kiểm kê 340 di sản văn hóa; đầu tư, trang bị cơ sở vật chất cho 244 nhà văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Bên cạnh đó, Dự án còn hỗ trợ bảo tồn tín ngưỡng, phục dựng lễ hội, cấp trang phục truyền thống, tu bổ di tích quốc gia đặc biệt, tạo tiền đề quan trọng để các địa phương phát triển du lịch văn hóa cộng đồng.

Nguồn lực nội sinh cho phát triển

Năm 2023, thôn Nà Tuồng (xã Na Rì) và thôn Khâu Đấng (xã Bằng Thành) được chọn thực hiện mô hình bảo tồn làng, bản văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch.

Ở Nà Tuồng, chính quyền địa phương phối hợp với ngành chức năng lựa chọn 9 hộ có nhà sàn cổ, còn lưu giữ nghề dệt, nấu rượu, hát sli, hát lượn để tham gia mô hình. Các hộ được hỗ trợ sửa chữa nhà, sưu tầm vật dụng truyền thống, tập huấn kỹ năng làm du lịch cộng đồng.

Ông Nông Văn Phúc, một hộ dân tham gia mô hình, cho biết: Giữ được nhà truyền thống, nghề cũ mà lại có thêm thu nhập - du khách đến nghe hát, xem dệt vải, thưởng thức ẩm thực dân tộc... khiến chúng tôi càng tự hào hơn về dân tộc mình.

Tại thôn Khâu Đấng, đồng bào Sán Chỉ được hỗ trợ bê tông hóa gầm sàn, lắp wifi, thay mới hệ thống điện, vừa tiện sinh hoạt, vừa phục vụ khách du lịch. Những nghi lễ truyền thống, nghề dệt vải được phục dựng và truyền dạy lại cho lớp trẻ, giúp không gian văn hóa bản địa hồi sinh mạnh mẽ.

Các thành viên trong CLB hát Then - đàn Tính xóm Mỏ Gà trình diễn pha trà và giao lưu văn nghệ với du khách.

Sau gần gần 5 năm triển khai, Dự án 6 đã góp phần củng cố hạ tầng văn hóa cơ sở, gìn giữ giá trị văn hóa phi vật thể, đồng thời tạo sinh kế bền vững cho người dân. Các lớp truyền dạy hát Then, múa truyền thống cùng hệ thống nhà văn hóa được đầu tư đã giúp đời sống tinh thần ở các bản làng ngày càng phong phú.

Từ những tiếng đàn, câu hát, khung cửi dệt vải đến các sản phẩm ẩm thực, thủ công - tất cả đang trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng, mang lại lợi ích kinh tế thiết thực cho người dân.

Dự án 6 vì thế không chỉ dừng lại ở việc “giữ văn hóa”, mà đã thực sự biến văn hóa thành động lực phát triển, khơi dậy sức mạnh nội sinh trong cộng đồng các dân tộc thiểu số, góp phần xây dựng Thái Nguyên ngày càng giàu đẹp, văn minh, đậm đà bản sắc dân tộc.

Hoàng Hưng