Văn minh vỉa hè

Đường Nguyễn Viết Xuân, TP. Pleiku. Ảnh: Phạm Ngọc

Tuy nhiên, để phấn đấu xây dựng một đô thị văn minh, “đáng sống” theo đúng nghĩa đầy đủ của nó thì không dễ dàng, không phải ngày một ngày hai là thành hiện thực mà cần một quá trình phấn đấu liên tục, đồng lòng, đặc biệt là phải từng bước nâng cao dân trí theo hướng “con người đô thị và văn hóa đô thị phù hợp”. Ở đây, chỉ xin đề cập đến một góc nhìn đối với vỉa hè Pleiku hiện tại trong việc xây dựng thành phố đạt tiêu chí: xanh-sạch-đẹp.

Không riêng gì ở Pleiku mà các thành phố lớn khác trên cả nước, đa phần vỉa hè đều bị “chiếm cứ” sử dụng không đúng mục đích. Có nhiều nơi, chính quyền sở tại còn đứng ra “cho thuê” vỉa hè trong địa bàn quản lý để cho các hộ kinh doanh, buôn bán. Theo đó, khách bộ hành thường mất lối đi, họ tràn xuống đường phố gây cản trở giao thông. “Cuộc cách mạng vỉa hè” được phát động ở nhiều đô thị, tập trung khá nhiều nhân lực, áp dụng nhiều biện pháp nhưng nhìn chung không mang lại kết quả như mong đợi. Có nơi như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội… nhiều tuyến phố khi lực lượng liên ngành ra quân thì trật tự vỉa hè được lập lại, nhưng chỉ sau một thời gian thì hiện trạng trở lại như cũ.

Tại Pleiku, chính quyền địa phương đã có nhiều chủ trương, cũng như tập trung ra quân tuyên truyền, hướng dẫn người dân trả lại vỉa hè cho người đi bộ, không được sử dụng không gian vỉa hè để trưng bày quảng cáo, buôn bán… làm mất mỹ quan đô thị cũng như cản trở lưu thông. Những phường trung tâm thành phố như: Diên Hồng, Hội Thương, Hội Phú, Yên Đổ, Ia Kring, Hoa Lư, Thống Nhất… đã thường xuyên ra quân lập lại trật tự ở các vỉa hè tuyến phố, những nơi có trung tâm thương mại, chợ búa. Nhìn chung, trong các dịp lễ, Tết, khi lực lượng chức năng tuần tra, nhắc nhở thì các tuyến phố, vỉa hè được trả lại sự thông thoáng, bình yên. Nhưng khi địa phương lơ là thì mọi việc trở lại như trước, vỉa hè vẫn nhếch nhác, xô bồ. Nhiều người cho rằng, tập quán buôn bán của người Việt, nhất là những người buôn bán nhỏ còn có thói quen bừa bãi, thiếu ý thức chấp hành quy tắc trật tự đô thị nên hễ thấy nơi nào trống, đông người qua lại thì chiếm cứ, ngang nhiên bày bán. Người này cơi nới bày bán được, người khác lại bắt chước… Cứ thế mà phình ra, các tuyến phố, vỉa hè thành nơi bát nháo, mọi người ăn uống, xả rác vô tư. Ở những nước văn minh, họ đã từng có thời gian dài tập trung vào việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, tôn trọng quy tắc cộng đồng, nhất là đối với các đô thị, cộng đồng dân cư hết sức thân thiện với môi trường tự nhiên, tạo không gian xanh… Ở Singapore, chỉ riêng xóa bỏ một hành vi xấu là nhai kẹo cao su và vứt bỏ lung tung, chính phủ nước này phải mất 10 năm kiên trì tuyên truyền, giải thích, ngăn chặn và cuối cùng là luật hóa để mọi công dân tuân thủ, chấp hành.

Trong giai đoạn phấn đấu trở thành đô thị loại I, ngày 26-10-2018, TP. Pleiku và các ban, ngành trong tỉnh phối hợp với Trường Đại học Tôn Đức Thắng (TP. Hồ Chí Minh) đã tổ chức Hội thảo khoa học “Giải pháp xây dựng nếp sống văn minh đô thị và huy động đóng góp của nhân dân trong quá trình đô thị hóa tại TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai”. Mới đây, ngày 25-6-2019, đề tài này được Hội đồng khoa học chuyên ngành tỉnh nghiệm thu. Có nhiều ý kiến xoay quanh đề tài này, nhưng cơ bản cần tập trung vào một số giải pháp chính để tạo nên một bộ mặt đô thị Pleiku văn minh, giữ được nét đặc thù của địa phương miền núi. Đó là: giáo dục, xây dựng con người đô thị biết tôn trọng các quy tắc của đô thị, biết bảo tồn cảnh quan thiên nhiên, danh lam thắng cảnh, di tích văn hóa, lịch sử; góp phần nâng cao chất lượng môi trường đô thị xanh. Đưa nội dung giáo dục về bảo vệ môi trường, không gian, mỹ quan đô thị vào trong các trường học từ mầm non đến phổ thông; kiên trì hình thành các hành vi, thói quen cho học sinh và người dân, như nhặt/bỏ rác đúng chỗ; trồng và bảo vệ cây xanh; vệ sinh môi trường sống xung quanh mình; không khạc nhổ bừa bãi. Đồng thời, bên cạnh việc lập lại trật tự, mỹ quan đô thị, chính quyền thành phố cần quy hoạch những nơi vui chơi, giải trí; chợ và những nơi buôn bán cho cả tiểu thương và những người bán hàng rong; kiên quyết hơn trong việc xử lý vi phạm lấn chiếm vỉa hè, lòng lề đường…

Xây dựng nếp sống văn minh đô thị là việc khó và lâu dài, cần sự đồng bộ của các cấp, các ngành, các tầng lớp nhân dân. Để TP. Pleiku đạt được mục tiêu là “thành phố vì sức khỏe”, chúng ta còn nhiều việc phải làm hơn nữa, nhưng trước mắt cần giải quyết triệt để nạn lấn chiếm vỉa hè, lòng lề đường như lâu nay..

Bùi Quang Vinh