Văn nghệ sĩ cần sẵn sàng để bước vào kỷ nguyên mới
Mới đây, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Việt Nam, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã đến dự Đại hội Hội VHNT tỉnh lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Bên lề đại hội, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân đã dành thời gian chia sẻ với phóng viên Báo Khánh Hòa về một số nội dung liên quan đến hoạt động VHNT trong tình hình mới.
- Trong thời gian qua, hoạt động VHNT ở Việt Nam nổi lên nhiều gương mặt trẻ, có những tìm tòi, sáng tạo nên những tác phẩm vừa mang màu sắc văn hóa dân tộc vừa rất hiện đại và được khán giả tích cực đón nhận. Nhạc sĩ có thể cho biết suy nghĩ của mình về vấn đề này?
Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân.
- Trong đời sống VHNT hiện nay, nhiều bạn trẻ có sự yêu thích, nhạy bén với những luồng thông tin, xu hướng mới trong nước và quốc tế nên đã có những sáng tạo mới mẻ. Ưu điểm của giới trẻ là nhanh nhạy, luôn mong muốn tìm những điều mới. Họ cũng là những người nắm được công nghệ, nắm được những phương thức sản xuất VHNT trong thời đại kỹ thuật số. Chính vì thế, những sản phẩm này dễ được lan tỏa trong giới trẻ với nhau. Về đề tài, các văn nghệ sĩ trẻ vẫn luôn coi trọng những nội dung về đất nước, về Tổ quốc, khám phá đời sống hiện nay, cũng như thể hiện niềm tự hào vươn lên của đất nước và hướng đến tương lai.
Có một điều cần phải chú ý, đối với VHNT cũng như các loại hình văn hóa tinh thần khác, đó là phải mang được tính đặc thù, điểm đặc biệt về tiếng nói, màu sắc, ngôn ngữ của dân tộc mình, tránh sự đồng hóa, quốc tế hóa làm mất đi bản sắc dân tộc. Bởi nếu mất bản sắc dân tộc thì công chúng sẽ không cảm thụ được cái hay, cái đẹp của tác phẩm VHNT Việt Nam. Vậy nên, mỗi văn nghệ sĩ cần phải học tập rất nhiều từ trong dân gian, từ những thế hệ văn nghệ sĩ đi trước mới có được chất liệu để sáng tác. Đặc biệt, văn nghệ sĩ cần phải hòa mình vào cuộc sống để mỗi tác phẩm phải mang hơi thở của cuộc sống, mang đến sự rung động, cảm xúc chứ không phải theo những xu hướng, trào lưu nhất thời. Chẳng hạn, thời gian qua, có nhiều ca sĩ, nghệ sĩ hát lại những bài dân ca, những làn điệu âm nhạc dân gian truyền thống theo cách hòa âm, phối khí mới cũng là một cách tìm tòi để trở về với quá khứ. Điều này đòi hỏi mỗi ca sĩ, nghệ sĩ phải có sự am hiểu ngọn ngành, gốc gác của những bài dân ca ấy để thấy được cái hay, cái tinh túy nhất trong đó thì mới tránh được sự hình thức hóa. Bởi nếu chỉ khoác lên mình tấm áo dân ca mà thiếu đi hồn cốt, thậm chí sai lệch, méo mó dân ca khiến cho bản thân người nghe khó chịu, còn bạn bè quốc tế lại ngộ nhận đó là âm nhạc Việt Nam thì rất nguy hiểm.
- Hiện nay, cả nước nói chung và giới văn nghệ sĩ nói riêng đang đứng trước những thời cơ, vận hội mới. Vậy theo nhạc sĩ, để không bỏ lỡ điều này, văn nghệ sĩ ở Khánh Hòa cần phải làm gì?
- Trong bối cảnh hiện nay, hoạt động VHNT đang có niềm cảm hứng đổi mới sáng tạo dồi dào. Có thể nói, tất cả đang hừng hực khí thế để bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc. Tuy nhiên, hoạt động VHNT cũng gặp những thử thách, khó khăn. Trong bối cảnh bùng nổ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, với những bước đột phá phát triển của khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI) được đưa vào cuộc sống; công cuộc chuyển đổi số quốc gia đã trở thành xu thế tất yếu tác động sâu rộng, mạnh mẽ, sâu sắc đến môi trường văn hóa, môi trường sáng tạo VHNT, buộc mỗi văn nghệ sĩ không thể ngồi yên, không thể đứng ngoài thời cuộc; cá nhân mỗi người phải tự có sự đổi mới bản thân để bắt kịp guồng quay của thời đại. Sự nghiệp văn hóa nói chung, sự nghiệp phát triển VHNT nói riêng luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt của các cấp ủy, chính quyền, nhất là trong giai đoạn đất nước đang đổi mới, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng như hiện nay. Đội ngũ văn nghệ sĩ của cả nước nói chung và Khánh Hòa nói riêng luôn được khuyến khích sáng tạo, tìm tòi, tôn trọng tự do sáng tác với những cơ chế đặc thù phát triển VHNT, phù hợp với xu thế chung của tình hình kinh tế - xã hội.
- Theo nhạc sĩ, Hội VHNT tỉnh Khánh Hòa có vai trò như thế nào trong việc hỗ trợ hội viên phát huy năng lực sáng tạo?
- Qua tìm hiểu, tôi được biết trong thời gian qua, Hội VHNT tỉnh Khánh Hòa đã tổ chức được nhiều hoạt động về chuyên môn rất thiết thực cho lực lượng văn nghệ sĩ là hội viên của hội để sáng tác được nhiều tác phẩm tốt về tư tưởng, nghệ thuật. Trong đó, có những tác phẩm đoạt được giải thưởng cao trong nước, quốc tế, góp phần vào thành tích chung của Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam. Hiện nay, Hội VHNT tỉnh Khánh Hòa có 369 hội viên, trong đó có khoảng 150 người là hội viên các hội VHNT chuyên ngành Trung ương, 8 hội viên nhận được Giải thưởng Nhà nước về VHNT, 4 nghệ sĩ nhân dân, 14 nghệ sĩ ưu tú… Đây là niềm vinh dự to lớn, là những tấm gương sáng khích lệ tinh thần lao động, sáng tạo nghệ thuật của các hội viên để tiếp tục phát triển VHNT trong tình hình mới.
Mặc dù hoạt động VHNT ở tỉnh Khánh Hòa vẫn còn gặp những khó khăn song nhìn chung đã có nhiều khởi sắc. Để sẵn sàng bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển mạnh mẽ với nhiều chủ trương lớn về phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước, trong đó có những chủ trương về hoạt động VHNT, lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa cần tiếp tục quan tâm, thường xuyên tạo điều kiện thuận lợi, khuyến khích tự do sáng tạo của văn nghệ sĩ để mỗi người có những sự phát triển xứng đáng là chiến sĩ trên mặt trận văn hóa, với nhiều tác phẩm chất lượng cao phục vụ nhân dân, phục vụ cuộc sống. Về phía Hội VHNT tỉnh Khánh Hòa, cần tiếp tục quán triệt sâu sắc đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước về VHNT đến toàn thể hội viên; bám sát sự chỉ đạo trong việc thực hiện các nhiệm vụ để tiếp tục có những hoạt động thiết thực, kịp thời, khích lệ văn nghệ sĩ sáng tác, biểu diễn, nghiên cứu lý luận phê bình. Hội VHNT tỉnh phải thực sự trở thành tổ chức chính trị - xã hội nghề nghiệp vững mạnh, là mái nhà chung của các thế hệ văn nghệ sĩ; tổ chức hội phải là nơi để mỗi hội viên tin tưởng gửi gắm tâm tư, tình cảm và đóng góp tài năng. Lãnh đạo Hội VHNT tỉnh cũng phải tích cực, nhạy bén phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, giúp đỡ những tài năng trẻ để giúp họ phát huy, tiếp nối vững vàng những thế hệ văn nghệ sĩ đi trước; chú trọng hơn nữa công tác đi thực tế sáng tác, công bố tác phẩm có giá trị cao, tiêu biểu về nghệ thuật; tiếp tục có mối liên kết chặt chẽ với các hội VHNT chuyên ngành ở Trung ương để mở rộng phạm vi ảnh hưởng của các tác phẩm và vị thế của các tác giả… Tôi tin rằng, với sự hùng hậu về số lượng, tinh thần đoàn kết, ý thức lao động VHNT nghiêm túc, lực lượng văn nghệ sĩ ở Khánh Hòa sẽ tiếp tục tạo nên những thành công mới.
