VCCI quan ngại về đề xuất thu thuế ngay khi nhà đầu tư nhận cổ tức bằng cổ phiếu

Theo dự thảo sửa đổi Nghị định 126 của Bộ Tài chính, cơ quan soạn thảo đề xuất việc khấu trừ, kê khai và nộp thuế thu nhập cá nhân ngay tại thời điểm cổ đông nhận cổ tức hoặc cổ phiếu thưởng, thay vì chờ đến khi họ thực hiện giao dịch bán cổ phiếu. Việc khấu trừ thuế sẽ do tổ chức phát hành thực hiện và nộp thay cho cá nhân.

Góp ý cho dự thảo này, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cần cân nhắc lại đề xuất, bởi theo đánh giá của tổ chức này, chính sách thuế không chỉ nhằm thu đúng, thu đủ mà còn phải tạo động lực phát triển sản xuất, kinh doanh, khuyến khích đầu tư và nuôi dưỡng nguồn thu ổn định, lâu dài cho ngân sách nhà nước.

VCCI phân tích, việc chia cổ tức bằng cổ phiếu về bản chất là một điều chỉnh kỹ thuật trong cơ cấu vốn của doanh nghiệp, không tạo ra thu nhập thực tế cho cổ đông tại thời điểm chia. Tổng giá trị tài sản của cổ đông không thay đổi, dù số lượng cổ phiếu tăng lên.

Ví dụ, một nhà đầu tư sở hữu 100.000 cổ phiếu có giá 30.000 đồng/cổ phiếu sẽ có tài sản trị giá 3 tỷ đồng. Khi doanh nghiệp chia cổ tức bằng cổ phiếu theo tỷ lệ 2:1, người này nhận thêm 50.000 cổ phiếu, nhưng giá cổ phiếu sẽ điều chỉnh còn 20.000 đồng/cổ phiếu. Tổng tài sản vẫn là 3 tỷ đồng, không phát sinh thu nhập. Tuy nhiên, theo đề xuất, nhà đầu tư vẫn phải nộp khoảng 25 triệu đồng tiền thuế thu nhập cá nhân.

“Việc thu thuế khi chưa phát sinh thu nhập thực tế tạo ra áp lực tài chính không cần thiết và rủi ro thanh khoản cho nhà đầu tư”, VCCI đánh giá. Ngoài ra, việc đánh thuế ngay sẽ làm suy giảm sức hấp dẫn của chiến lược đầu tư dài hạn, điều mà Chính phủ và ngành tài chính đang muốn khuyến khích trên thị trường chứng khoán.

Từ góc độ doanh nghiệp, chia cổ tức bằng cổ phiếu giúp họ giữ lại được vốn để tái đầu tư sản xuất - kinh doanh, thay vì phải chi trả dòng tiền mặt. Trong khi đó, cổ đông vẫn được tăng sở hữu gián tiếp thông qua số lượng cổ phiếu tăng lên. Đây là giải pháp cân bằng lợi ích giữa doanh nghiệp và cổ đông, đặc biệt trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp cần nguồn lực để mở rộng hoạt động.

Theo thống kê của cơ quan thuế, trong giai đoạn 2016-2024, số thuế thu nhập cá nhân thực thu từ cổ tức bằng cổ phiếu chỉ đạt khoảng 1.318 tỷ đồng, trong khi nếu áp dụng thu thuế ngay tại thời điểm chia, con số có thể lên tới hơn 17.400 tỷ đồng. Tuy nhiên, VCCI nhận định phần lớn cổ đông lựa chọn nắm giữ cổ phiếu lâu dài, đồng nghĩa với số tiền “chưa thu” thực tế vẫn nằm trong doanh nghiệp, góp phần tạo việc làm, tăng trưởng GDP và thuế gián tiếp cho ngân sách.

VCCI cho rằng chính sách đánh thuế ngay tại thời điểm chia cổ tức bằng cổ phiếu có thể làm “mất điểm” phương án chia cổ tức bằng cổ phiếu - vốn được xem là một trong những công cụ quan trọng để khuyến khích đầu tư dài hạn và phát triển thị trường vốn.

Tổ chức này khuyến nghị Bộ Tài chính nên duy trì phương án thu thuế khi nhà đầu tư thực sự bán cổ phiếu và có thu nhập, đồng thời xem xét chính sách thuế như một công cụ hỗ trợ cho chiến lược phát triển dài hạn của doanh nghiệp và thị trường chứng khoán Việt Nam.

Ngọc Nga