Về Stơr - ngôi làng bất khuất của Tây Nguyên

Nhà lưu niệm Anh hùng Núp, một trong những điểm tham quan khi đến làng kháng chiến Stơr.

Từ một làng chiến đấu huyền thoại trong kháng chiến chống thực dân Pháp, đến nay, Stơr đang từng bước phát triển thành điểm sáng về du lịch văn hóa-lịch sử, góp phần vào công cuộc xây dựng nông thôn mới, giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc.

Di tích lịch sử và biểu tượng của tinh thần kháng chiến

Làng Stơr gắn liền với tên tuổi Anh hùng Núp - người con ưu tú của dân tộc Ba Na, biểu tượng của một Tây Nguyên bất khuất. Chính tại nơi đây, trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, ông đã đứng lên vận động và tổ chức nhân dân làng Stơr xây dựng làng kháng chiến chống thực dân Pháp.

Trong điều kiện vô cùng khó khăn, thiếu thốn, người dân nơi đây đã tận dụng những “vũ khí rừng” như chông tre, bẫy đá, cung tên… để tổ chức chiến tranh du kích, bám đất, giữ làng, góp phần làm nên một trong những chiến công tiêu biểu của chiến trường Tây Nguyên.

Già làng Đinh Hmêh giới thiệu sản phẩm đan lát và giới thiệu văn hóa truyền thống của người Ba Na đến với du khách.

Từ tháng 9/1950 đến tháng 2/1951, thực dân Pháp đã mở 10 cuộc hành quân lớn nhằm triệt phá làng Stơr. Nhưng dưới sự chỉ đạo của Chi bộ Đảng địa phương và thôn trưởng Đinh Núp, người dân kiên cường chống trả, khiến làng trở thành “mảnh đất chết” với quân viễn chinh. Những chiến công oanh liệt ấy không chỉ có ý nghĩa quân sự mà còn có giá trị tinh thần to lớn, thổi bùng lên ngọn lửa đấu tranh trong cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên.

Với những đóng góp to lớn cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, làng Stơr đã được công nhận là làng kiểu mẫu của Quân khu, được tặng thưởng Huân chương Kháng chiến hạng Nhất. Năm 1993, nơi đây được công nhận là Di tích Quốc gia lịch sử-văn hóa.

Phát huy truyền thống, xây dựng làng mới trong thời bình

Không ngủ quên trên chiến tích, làng Stơr hôm nay đang chuyển mình mạnh mẽ trong công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế-xã hội bền vững. Năm 2017, làng được phục dựng trên một quả đồi, gồm 7 nhà sàn truyền thống, kho lúa, nhà lưu niệm Anh hùng Núp… tạo thành quần thể kiến trúc mang đậm bản sắc văn hóa Ba Na, trở thành điểm đến văn hóa-lịch sử hấp dẫn trong hành trình khám phá Tây Nguyên.

Làng hiện có gần 500 nhân khẩu, với 106 hộ dân tộc Ba Na sinh sống. Người dân không chỉ tham gia sản xuất nông nghiệp mà còn tích cực giữ gìn nghề truyền thống như dệt thổ cẩm, đan lát… phục vụ du lịch.
Già làng Đinh Hmêh chia sẻ: “Bà con rất vui khi khách đến làng. Chúng tôi coi khách như người thân. Mỗi lần có đoàn tham quan, cả làng lại cùng nhau chuẩn bị điệu xoang, nấu cơm lam, đốt bếp lửa ấm giữa nhà sàn để đón”.

Du khách chụp ảnh lưu niệm với ngôi nhà sàn trên làng kháng chiến Stơr phục dựng.

Việc phục dựng làng Stơr không chỉ nhằm bảo tồn di tích lịch sử mà còn mở ra hướng đi mới trong phát triển du lịch cộng đồng. Theo chị Huỳnh Thị Thơ, Giám đốc Công ty Du lịch Huỳnh Lê Travel, sau khi khảo sát thực địa cùng đoàn Famtrip của Hiệp hội Du lịch tỉnh Bình Định (cũ), đơn vị đã quyết định đưa làng Stơr vào hành trình khám phá Tây Nguyên: “Đây là điểm đến đặc biệt với giá trị văn hóa-lịch sử sâu sắc. Chúng tôi đang xây dựng tour trải nghiệm gắn kết với câu chuyện Anh hùng Núp, nhằm đưa du khách hòa mình vào đời sống của người Ba Na, từ đó hiểu hơn về một giai đoạn lịch sử bi hùng của dân tộc”, chị Thơ chia sẻ.

Từ lịch sử đến hiện tại: Phát triển du lịch gắn với bảo tồn văn hóa

Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai Nguyễn Thị Kim Chung cho biết: “Nhận rõ tiềm năng to lớn của làng Stơr trong phát triển du lịch văn hóa-lịch sử, chúng tôi đã mời các hiệp hội, doanh nghiệp du lịch khảo sát nhằm xây dựng sản phẩm mới sau khi hợp nhất địa giới hành chính. Stơr là một trong những điểm nhấn trong chiến lược phát triển du lịch bền vững, gắn với bảo tồn giá trị truyền thống của các dân tộc thiểu số”.

Theo đó, tỉnh sẽ tăng cường các hoạt động đào tạo, hướng dẫn kỹ năng cho người dân về đón khách, làm dịch vụ lưu trú, phục vụ ẩm thực, biểu diễn văn hóa dân gian… Đồng thời, đẩy mạnh quảng bá hình ảnh làng Stơr qua các phương tiện truyền thông, hội chợ, sự kiện du lịch trong và ngoài nước.

Làng Stơr được phục dựng trên một quả đồi.

Việc đầu tư phát triển làng Stơr không chỉ nhằm phát huy giá trị di sản mà còn góp phần giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho bà con người Ba Na. Cùng với đó, chủ trương phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc thiểu số, khai thác hợp lý các giá trị văn hóa truyền thống, kết hợp với phát triển kinh tế là giải pháp quan trọng để tạo sinh kế bền vững, giữ gìn môi trường sống và nâng cao vị thế các cộng đồng dân tộc.

Làng Stơr hôm nay không chỉ là biểu tượng của lòng yêu nước, mà còn là minh chứng cho tinh thần tiến bộ, sáng tạo và bền bỉ vươn lên. Từ mảnh đất từng bị quân thù đốt phá, nơi đây đã trở thành “điểm đến đỏ” trong hành trình về nguồn, giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ. Các trường học trong tỉnh Gia Lai, các tổ chức đoàn thể, lực lượng vũ trang thường xuyên tổ chức các chuyến tham quan, học tập tại làng, góp phần lan tỏa giá trị lịch sử cách mạng đến cộng đồng.

Cùng với đó, bản sắc văn hóa của người Ba Na được bảo tồn và phát huy thông qua các lễ hội truyền thống như lễ mừng lúa mới, lễ bỏ mả… cùng những điệu xoang uyển chuyển, tiếng cồng chiêng ngân vang giữa núi rừng. Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại được UNESCO công nhận, tiếp tục được duy trì, truyền dạy trong cộng đồng làng Stơr.

Từ một ngôi làng kháng chiến kiên cường, Stơr đang vươn mình trở thành làng du lịch kiểu mẫu, nơi hội tụ giữa truyền thống và phát triển. Trong hành trình mới của đất nước, những vùng đất như Stơr chính là minh chứng sinh động cho sự kết hợp giữa bảo tồn di sản và phát triển kinh tế-xã hội, góp phần hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước hùng cường, thịnh vượng.

SONG NGÂN