Về Tây Đô thăm đền thờ nàng Bình Khương

Đền thờ nàng Bình Khương nằm cách cổng phía đông Thành Nhà Hồ không xa, thuộc làng Đông Môn, xã Vĩnh Long (Vĩnh Lộc). Ngôi đền cổ có tổng diện tích khoảng 600 m2, kiến trúc gồm tiền đường, hậu cung và khuôn viên cảnh quan.

Theo huyền tích kể rằng, năm 1397 để nhanh chóng dời đô từ Thăng Long về đất An Tôn, Hồ Quý Ly đã sai quân lính ngày đêm đào thành, đắp lũy. Trong số người tham gia việc đốc công có Cống sinh Trần Công Sĩ được Hồ Quý Ly giao nhiệm vụ giám sát, đốc thúc thi công bức tường thành phía đông.

Thời gian thi công gấp rút, nhưng đoạn thành phía Đông do Trần Công Sỹ phụ trách cứ xây gần xong lại đổ, không rõ nguyên nhân. Nghi ngờ Trần Công Sỹ có mưu làm phản, cố ý chậm trễ công việc, Hồ Quý Ly tức giận hạ lệnh cho quân lính vùi thân chàng vào ngay vị trí bức tường thành bị đổ để răn đe.

Vợ chàng Cống Sinh là nàng Bình Khương nghe tin chồng bị xử tội chết oan nên uất hận. Đau khổ tột cùng, nàng lao tới bức tường đá, lấy hết sức để xô đổ những tảng đá xây thành mong nhìn thấy xác người chồng. Kiệt sức nhưng bức tường thành không hề rung chuyển, Bình Khương đập đầu vào đá để được chết theo chồng. Phiến đá nơi nàng tuẫn tiết lõm một hố rất sâu như hình đầu người và hai vệt bàn tay cào xé.

Hiện nay, phía trong hậu cung đền Bình Khương vẫn đang thờ một khối đá lớn mà dân trong vùng tin rằng đó là vết tích đập đầu kêu oan của nàng Bình Khương năm xưa. Phiến đá dài 2 m, rộng 1,5 m, trên mặt có một vết lõm to hơn đầu người, hai bên đều có hai vết hằn như dấu hai bàn tay của nàng chống xuống.

Trong đền vẫn còn các tấm bia đá ghi lại huyền tích nàng Bình Khương tuẫn tiết kêu oan cho chồng được dựng quanh ngôi đền.

Phía sau đền thờ nàng Bình Khương, nằm trên tường Thành nhà Hồ hiện còn ngôi mộ và bia đá ghi danh viên quan đốc công Trần Cống Sinh. Nhiều người đến thăm tỏ lòng xót thương cho người phụ nữ thủy chung và từng có nhiều câu thơ ca ngợi tiết hạnh của nàng.

Một góc tường thành phía đông, ngay cạnh đền thờ nàng Bình Khương được dựng từ cuối thế kỷ 14 bằng những phiến đá vuông vức, thẳng tắp mà không cần bất cứ chất kết dính nào.

Theo hướng dẫn viên du lịch Đỗ Thị Xuân Thanh cho biết, ngôi đền vốn được xây dựng từ đầu thế kỷ 15 nhưng sau đó bị đổ nát, đến năm 1903 được Tổng đốc Thanh Hóa Vương Duy Trinh cho xây dựng lại. Trải qua thời gian ngôi đền đã bị xuống cấp rồi đến tháng 12-2009 đền được Trung tâm bảo tồn di sản Thành nhà Hồ trùng tu tôn tạo, bảo tồn kiến trúc gỗ truyền thống.

Ngôi đình có kiến trúc gỗ truyền thống, chạm trổ tinh xảo.

Ban thờ ở tiền đường đền nàng Bình Khương được trùng tu tôn tạo sơn son thiếp vàng.

Nằm ngay bên phải đền có một cái ao nhỏ rộng gần 200 m2, người dân địa phương cho hay dù nắng to hay hạn hán thế nào, ao cũng không bao giờ cạn nước.

Theo ông Nguyễn Văn Long, Phó giám đốc Trung tâm bảo tồn di sản thành nhà Hồ cho biết, hàng năm, vào ngày 1-9 âm lịch là ngày giỗ nàng Bình Khương, Nhân dân trong vùng cùng với du khách thập phương sẽ về đây để dâng hương cầu mong sức khỏe, bình an, may mắn cho gia đình. Đền thờ nàng Bình Khương là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh của bà con trong vùng và là nơi du khách không thể bỏ qua mỗi lần đến với di sản Thành Nhà Hồ.

Thành Nhà Hồ nằm trên hai xã Vĩnh Tiến và Vĩnh Long, huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hóa. Trải qua hơn 600 năm tồn tại, hầu hết công trình kiến trúc bên trong Hoàng thành đã bị phá hủy. Những dấu tích nền móng cung điện xưa giờ vẫn nằm ẩn phía dưới những ruộng lúa của người dân quanh vùng. Năm 2011, Thành Nhà Hồ đã được Ủy ban Di sản thế giới thuộc Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục Liên Hợp Quốc (UNESCO) công nhận là Di sản văn hóa thế giới.

Hoàng Đông