Vén màn đại án tham nhũng gây chấn động Ukraine
Các cơ quan chống tham nhũng Ukraine cho biết, một số cộng sự thân cận của Tổng thống Volodymyr Zelensky bị cáo buộc liên quan tới âm mưu biển thủ khoảng 100 triệu USD từ cơ quan năng lượng hạt nhân Energoatom.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: Carnegie
Bê bối bùng nổ giữa lúc người dân Ukraine chịu cảnh mất điện do các cuộc không kích của Nga và chính phủ nước này đã chi hàng chục triệu Euro để bảo vệ cơ sở hạ tầng năng lượng khỏi máy bay không người lái (UAV) và tên lửa.
Bê bối tham nhũng ở cấp cao
Theo báo Guardian và tạp chí Politico, Cục chống tham nhũng quốc gia Ukraine (NABU) và Văn phòng công tố chống tham nhũng đặc biệt (SAP) thông báo đã triệt phá một đường dây tội phạm cấp cao trong chính phủ, gồm các quan chức đương nhiệm lẫn cựu quan chức, các bộ trưởng chính phủ, một cựu phó Thủ tướng và một doanh nhân nổi tiếng.
Cuộc điều tra kéo dài 15 tháng mang tên "Chiến dịch Midas" liên quan tới cơ quan năng lượng hạt nhân Energoatom, đơn vị vận hành 3 nhà máy điện hạt nhân và cung cấp hơn nửa sản lượng điện cho Ukraine.
Hai cơ quan chống tham nhũng của Ukraine cho biết, 5 trong số 7 người tình nghi tham gia đường dây phạm tội đã bị bắt giữ. Nhóm này bị cáo buộc thao túng các hợp đồng tại Energoatom để nhận hối lộ từ 10 - 15% giá trị hợp đồng từ các đối tác thương mại. Nếu không thanh toán, họ sẽ bị loại khỏi danh sách các đối tác được phê duyệt hoặc không được hoàn trả cho các dịch vụ đã cung cấp. NABU và SAP cho hay, đường dây này đã nhận khoảng 100 triệu USD và rửa tiền thông qua một văn phòng bí mật đặt tại Kiev.
Hé lộ những nhân vật có liên quan
Người được cho là chủ mưu của kế hoạch này là doanh nhân Timur Mindich, một người bạn cũ và là đồng minh thân cận của Tổng thống Ukraine Zelensky. Ông Mindich là người đồng sáng lập Kvartal 95, công ty sản xuất truyền thông do ông Zelensky thành lập trước khi tham gia chính trường.
Tuần trước, doanh nhân này đã rời khỏi căn hộ ở quận trung tâm thủ đô Kiev ngay trước khi các điều tra viên NABU thực hiện cuộc bắt giữ. Ông Mindich đã ra nước ngoài và được cho là đang lẩn trốn tại Israel.
Nổi bật nhất trong bê bối là cựu Bộ trưởng Tư pháp German Galushchenko, người vừa bị bãi nhiệm hôm 19/11 và từng giữ chức Bộ trưởng Năng lượng cho tới tháng 7/2025. Các công tố viên cho biết, ông Galushchenko đã hỗ trợ ông Mindich trong các kế hoạch rửa tiền và chịu sự chi phối của doanh nhân này.
Cựu Phó Thủ tướng Ukraine Oleksiy Chernyshov, một đồng minh thân cận khác của Tổng thống Zelensky cũng được NABU xác nhận có dính líu với vụ việc. Theo NABU, ông Chernyshov bị cáo buộc làm giàu bất hợp pháp, nhận khoảng 1,2 triệu USD và hơn 100.000 Euro thông qua mạng lưới rửa tiền. Ông Chernyshov trước đó cũng là đối tượng của một cuộc điều tra tham nhũng riêng rẽ khác.
Những người khác bị cáo buộc có tham gia trong đại án này gồm cựu Bộ trưởng Năng lượng Svitlana Hrynchuk, người đã bị sa thải hôm 19/11; một cựu cố vấn của ông Galushchenko tên là Ihor Myroniuk; Dmytro Basov, cựu giám đốc bộ phận an ninh của Energoatom có mật danh "Tenor" cùng ít nhất 3 đối tượng khác. Tất cả họ đều phủ nhận có hành vi sai trái.
Tham nhũng đã lan rộng tới mức nào?
Câu hỏi lớn trên vẫn chưa có lời giải đáp. Liệu vụ đại án tham nhũng trên là đơn lẻ hay là một trong nhiều âm mưu tương tự. Tổng thống Zelensky đã lên án vụ bê bối, áp đặt trừng phạt đối với doanh nhân Mindich và tước quốc tịch Ukraine của ông.
NABU và SAP thực tế đang tiến hành ít nhất 2 cuộc điều tra lớn. Một cuộc điều tra tập trung vào Energoatom và cuộc còn lại xoay quanh các cáo buộc tham nhũng liên quan tới các hợp đồng mua sắm quân sự.
Theo các công tố viên, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov, người hiện giữ chức Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng quốc gia Ukraine, được cho bị ép phải mua áo chống đạn giá rẻ với giá cắt cổ trong một vụ việc đang được NABU điều tra. Ông Umerov từng thừa nhận đã gặp doanh nhân Mindich để thảo luận về việc mua áo chống đạn nhưng hợp đồng sau đó bị hủy do sản phẩm không đạt yêu cầu.
Chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Vụ việc này là bê bối tham nhũng lớn nhất ở Ukraine kể từ khi ông Zelensky lên nắm quyền cách đây 6,5 năm. Các nhà hoạt động xã hội dân sự, các nghị sĩ đối lập và các cựu chiến binh nổi tiếng ở Ukraine đã thúc giục tổng thống hành động quyết liệt, ngay cả khi điều đó có nghĩa là sa thải và bỏ tù những người quen thân cá nhân ông.
Cựu Tổng thống Petro Poroshenko đã kêu gọi sa thải nội các hiện tại và thành lập một chính phủ đoàn kết dân tộc ở Ukraine. Tuy nhiên, theo giới quan sát, điều này khó có thể xảy ra. Bản thân ông Poroshenko cũng từng vướng vào một vụ bê bối mua sắm quốc phòng, yếu tố góp phần vào thất bại của ông trước đối thủ Zelensky vào năm 2019.
