Vì một nền giáo dục nhân văn

Niềm vui của các bậc phụ huynh khi nghe tin về chính sách này là điều dễ hiểu. Đối với những gia đình công nhân, lao động thu nhập thấp, mỗi khoản chi cho con cái học hành đều là một bài toán khó. Một viên chức ở vùng nông thôn chia sẻ: Thu nhập của vợ chồng anh đạt mức 12 - 13 triệu đồng/tháng và vẫn phải làm thêm để lo cho hai con đi học. Mỗi năm, riêng tiền học phí đã tiêu tốn khoảng 2 triệu đồng, chưa kể hàng loạt các khoản chi khác như: sách vở, đồng phục, đồ dùng học tập. Vì vậy, việc miễn học phí mang đến sự nhẹ nhõm đáng kể, giúp anh bớt đi phần nào nỗi lo cơm áo, gạo tiền. Câu chuyện của một phụ nữ ở thành phố lớn cũng tương tự. Với mức chi 2 triệu đồng mỗi tháng cho 2 con đi học, số tiền miễn giảm học phí có thể không lớn nhưng vẫn là một khoản đáng quý, đặc biệt khi phải chật vật kiếm sống và nuôi con trong cảnh thuê trọ như vợ chồng chị.

Không chỉ với những trường công lập, ngay cả phụ huynh trường tư thục cũng bày tỏ sự phấn khởi khi được hỗ trợ một phần học phí. Một viên chức cho biết: Anh cho con học trường tư thục vì học lực của bé yếu và mấy năm qua đã phải gồng mình lo trang trải chi phí. Số tiền học phí được cấp bù thoạt nhìn không lớn nhưng từ đây anh có thể dành dụm thành khoản đáng kể để đưa con đi du lịch, mở mang hiểu biết.

Việc miễn học phí không chỉ giúp người lao động yên tâm làm việc mà còn khuyến khích nhiều trẻ em đến trường hơn. Khi được đến trường miễn phí, học sinh có thêm động lực để theo đuổi kiến thức, từ đó tạo ra một lực lượng lao động có trình độ, thúc đẩy nền kinh tế, góp phần vào sự phát triển bền vững của các địa phương. Trong bối cảnh khoa học - công nghệ và trí tuệ nhân tạo phát triển mạnh mẽ, một nền giáo dục rộng mở sẽ giúp thế hệ trẻ Việt Nam không bị tụt hậu trước dòng chảy toàn cầu.

Bên cạnh ý nghĩa kinh tế và an sinh xã hội, miễn học phí còn là một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng một môi trường giáo dục công bằng. Từ lâu, gánh nặng tài chính đã là một trong những rào cản lớn nhất khiến nhiều học sinh phải bỏ dở con đường học vấn. Chính sách này là sự khẳng định mạnh mẽ về quyền được giáo dục của mọi công dân, là một nỗ lực để mọi học sinh đều có cơ hội ngang nhau trên con đường tri thức.Tuy nhiên, để chính sách phát huy tối đa hiệu quả, vẫn còn nhiều thách thức cần được giải quyết. Theo tính toán của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Nhà nước cần khoảng 30.000 tỷ đồng mỗi năm để chi trả cho việc miễn học phí. Đây là một con số không nhỏ, đòi hỏi sự phân bổ hợp lý để không ảnh hưởng đến các khoản đầu tư khác trong giáo dục, như nâng cấp cơ sở vật chất, đào tạo giáo viên hay cải thiện chất lượng giảng dạy.

Một vấn đề khác là sự quá tải của hệ thống trường công lập. Ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, dân số tăng nhanh đã khiến nhiều trường rơi vào tình trạng thiếu phòng học, sĩ số cao vượt mức quy định. Chính sách miễn học phí có thể khiến nhu cầu học trường công tăng mạnh, gây áp lực lên hệ thống vốn đã quá tải. Vì vậy, bên cạnh miễn học phí, cần có thêm các giải pháp về đầu tư mở rộng trường lớp, tuyển dụng thêm giáo viên để đảm bảo chất lượng giáo dục không bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, dù học phí được miễn giảm, phụ huynh vẫn phải đối mặt với nhiều khoản chi khác như: sách giáo khoa, đồng phục, học phẩm… Điều này đặt ra câu hỏi về việc có nên mở rộng phạm vi hỗ trợ để đảm bảo thực sự công bằng giữa các học sinh hay không. Một số địa phương đã bắt đầu nghiên cứu các chính sách như: cấp học bổng cho học sinh nghèo, hỗ trợ chi phí bán trú hoặc cung cấp sách giáo khoa miễn phí cho những gia đình có hoàn cảnh đặc biệt…

Nhìn tổng thể, chính sách miễn học phí là một bước đi đúng đắn và kịp thời, phù hợp với xu hướng chung của các quốc gia phát triển, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước trong việc đưa giáo dục trở thành quốc sách hàng đầu, không để bất kỳ trẻ em nào bị bỏ lại phía sau chỉ vì khó khăn tài chính. Tuy nhiên, để chính sách này thực sự mang lại hiệu quả lâu dài, cần có những giải pháp đồng bộ, từ đảm bảo nguồn ngân sách, đầu tư cơ sở hạ tầng, đến việc bổ sung các phương án hỗ trợ kèm theo. Chỉ khi đó, nền giáo dục Việt Nam mới có thể tiến xa trên con đường hội nhập và phát triển bền vững.

PHẠM CƯỜNG