Vị ngọt lòng bà

Chiều nay, mời bạn xuôi theo những dòng ký ức của bạn Nguyễn Trúc

Ngày nhỏ, mỗi độ nắng cuối tháng hai chớm hửng, đường quê lại xập xình mấy chuyến xe tải chất đầy mía tươi. Xe chở nặng, xóc nảy, phía sau rơi ra vài ba cây mía. Lũ trẻ thường chờ xe đi khuất rồi lò dò ra nhặt.

Mía tươi cầm chắc tay, trên thân còn phủ lớp phấn trắng. Mấy đứa lớn ngồi chồm hổm bên lề đường, dùng răng gặm mía. Đứa nhỏ hơn thì đem về cho bà, cho mẹ lấy dao bổ ra thành khúc. Tôi cũng chạy theo “mót” vài cây tròn lẳn đặt trước hiên, chộn rộn chờ ngoại về làm một món mật mía.

Cái thời mà đồ ăn nhanh là thứ gì đó xa xỉ, mật mía trở thành thức quà vặt khoái khẩu. Những cây nhặt về, ngoại chặt bỏ các mắt và phần ngọn để dành ăn riêng, phần thân gốc thì mang ra chỗ xe ép mía gần chợ để ép. Ngoại bảo phần gốc chứa nhiều đường, khi ép ra sẽ có màu vàng tươi đẹp mắt mà lại ngọt thanh. Còn phần ngọn lượng đường thấp hơn, ép ra sẽ ít ngọt và dễ chuyển sang màu vàng lục.

Nước mía ép về được ngoại chưng trong chiếc nồi gang trên lửa than tầm 10 tiếng. Ngoại bắc cái ghế đẩu cạnh bếp, dùng chiếc muỗng khuấy đều, vừa vớt bọt liên tục để mật được trong, vừa kể mấy câu chuyện thời kháng chiến ngày ngoại còn ở thanh niên xung phong. Ngoại bảo thời ấy khổ lắm, thành ra cái gì cũng phải tự làm, như mật mía, hay mấy thứ bánh bò, bánh in... Tôi tựa bên vai ngoại, nhìn bàn tay gân guốc đã lấm tấm đồi mồi thoăn thoắt khuấy mật. Chảo mật mía sôi bọt kêu ùng ục. Hương mật lẫn vào không khí, ướp cái vị ngọt lên chút nắng nhẹ ngoài thềm, hun nức mũi.

Sau khi chưng xong, Ngoại dùng tấm vải mỏng để lóng mật, bỏ bớt cặn bẩn. Thành phẩm được ngoại đong vào các lọ thủy tinh. Mật có dạng siro như mật ong, màu vàng óng và mang vị ngọt thanh đặc trưng. Chúng tôi thường quệt mật mía lên bánh tráng nướng để ăn lót dạ mỗi lần chờ cơm hoặc ăn kèm những ngày thiếu món.

Mật mía ngọt thanh mà không gắt.

Mật mía dùng để nấu chè thay đường, vừa thanh lại không gắt, làm những người không ham ngọt như ba cũng phải gật gù ăn cạn một chén đầy. Mật mía nhiều đường, nên giúp giảm đói. Ngày mà chỉ cần hai quả trứng luộc dầm trong tô nước mắm cũng đủ một bữa cho cả đại gia đình, thì mật mía của ngoại làm đã trở thành thức quà độ nhật. Nó là một món ăn tuổi thơ, là đốm hồng trong kí ức của chúng tôi.

Ngày chưa đủ lớn nhưng luôn cố tỏ ra trưởng thành, mấy món đồ ăn đóng gói dần thay thế mật mía thủ công, tôi không còn thích ngọt, cũng chẳng lò cò chạy sau xe tải nhặt mía trong những trưa chang nắng. Tới khi đủ lớn để mong bé lại, nếm qua đắng chát của cuộc đời, mới thấy trân trọng mùi vị ngọt ngào từ tay ngoại. Có lẽ đúng như nhiều người từng nói, bản chất của những kẻ hay mơ mộng là luôn thấy hoài niệm về những điều xưa cũ mình lỡ bỏ quên tại góc nhỏ nào đó trên đường đời. Tôi cứ hoang hoải đợi được tìm về ngày thơ bé, nhớ nhung cái mùi vị ngọt thanh từ mật mía ngoại làm tới cồn cào, bứt rứt.

Ảnh minh họa

Mật mía loãng hương trong kí ức của tôi ngót nghét mười lăm năm, cũng là ngần ấy thời gian vắng bóng lưng còng của ngoại trong những trưa đổ nắng. Đôi lúc thấy vài loại mật mía làm sẵn, tôi cũng háo hức mua về. Thế nhưng, chắc là cái bóng của ngoại trong tôi lớn quá, nên dù cùng công thức ấy, nhưng thứ ngọt ngào tôi nhớ nhung ngày nhỏ đã chẳng cách nào được nếm lại dù chỉ một lần.