'Vì sao bắt chúng tôi phải phạm luật để cứu người?'

Làm sao để hài hòa hóa quan hệ lao động vì mỗi người lao động, doanh nghiệp và nền kinh tế nói chung trong bối cảnh Việt Nam đang cạnh tranh với quốc tế? Tuần Việt Nam xin mở diễn đàn về chủ đề này với hi vọng nhận được các ý kiến đa chiều nhân dịp Bộ Luật Lao động được sửa đổi. Xin gửi bài về tuanvietnam@vietnamnet.vn.

Phạm luật tràn lan ở bệnh viện

Tôi rất mong muốn các nhà làm luật đi xuống cơ sở để xem thực tiễn đang diễn ra như thế nào, từ đó thiết kế luật phù hợp với đòi hỏi của cuộc sống.

Dự thảo Bộ Luật lao động (sửa đổi) đề nghị giảm giờ làm việc từ 48 giờ/tuần xuống còn 44 giờ/tuần. Đây là cách tiếp cận rất phi thực tế, mà ở đây tôi chỉ muốn đề cập riêng đến ngành y, ngành cứu người.

Gần đây, bệnh viện chúng tôi cấp cứu 1.500 người ngộ độc thức ăn từ khu công nghiệp. Số bệnh nhân này gấp 5 lần số giường của bệnh viện, đó là chưa nói đến những bệnh nhân đang điều trị. Lương tâm của thầy thuốc và nhà quản lí không thể từ chối 1.500 bệnh nhân đang ngấp nghé giữa cái sống và cái chết. Tất cả bác sĩ, y tá, điều dưỡng phải tập trung tận tâm cứu người.

Nhìn rộng ra, các bác sỹ, ý tá, điều dưỡng phải trực chăm sóc, điều trị người bệnh 24/7. Nhiều người làm việc 14-15 giờ mỗi ngày để chăm sóc, cứu chữa bệnh nhân. Nếu giảm mỗi tuần 4 giờ làm việc, đồng nghĩa với việc giảm 208 giờ/lao động/năm thì hiệu quả chăm sóc, điều trị người bệnh sẽ giảm. Do vậy, không thể áp dụng giảm giờ làm cho nhân viên y tế.

Các bác sỹ, y tá có thể phải phạm luật lao động để cứu người?

Hơn nữa, để duy trì một khối lượng công việc điều trị, chăm sóc bệnh nhân ngày càng tăng như hiện nay, các cơ sở y tế tư nhân thường xuyên phải tuyển dụng, đào tạo đội ngũ nhân viên y tế và người lao động, gây phát sinh chi phí hàng nghìn tỷ đồng. Điều này hoàn toàn không khả thi trong điều kiện hiện ngành y tế đang khan hiếm nhân lực trầm trọng, dễ tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các cơ sở y tế trong hoạt động tuyển dụng nhân sự y tế, nhất là nhân lực y tế có trình độ kỹ thuật cao.

Nếu các bệnh viện thực hiện theo quy định giờ làm việc của Luật thì chúng tôi không tiếp nhận bệnh nhân, không cứu người nữa hay sao? Đương nhiên các bệnh viện sẽ không bao giờ từ chối cứu người, chăm sóc bệnh nhân, và vì thế chúng tôi vi phạm pháp luật. Tôi rất muốn các đại biểu Quốc hội trả lời giúp chúng tôi câu hỏi này.

Cứu nhân hơn cứu hỏa

Bên cạnh đó, Hiệp hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam thống nhất ủng hộ phương án 2 của Chính phủ, theo đó nâng khung thỏa thuận giờ làm thêm tối đa giữa người sử dụng lao động và người lao động từ 300 giờ theo quy định hiện hành lên 400 giờ/năm.

Trung bình mỗi nhân viên y tế phải thực hiện ít nhất 1 ca trực/tuần, tương đương với 18 giờ/ngày trực. Như vậy, mỗi nhân viên y tế sẽ mất 864 giờ trực/năm.

Nếu Dự thảo Bộ Luật lao động (sửa đổi) được thông qua với khung giờ làm thêm là 400 giờ thì tất cả các nhân viên y tế sẽ có nguy cơ vi phạm các quy định của Bộ Luật lao động, và chúng tôi có thể bị thanh tra phạt bất kỳ lúc nào.

Bên cạnh đó, ngoài thời gian trực theo quy định, các cán bộ y bác sỹ còn phải thường xuyên thực hiện xử lý khẩn cấp những sự cố yêu cầu về thời gian dài nhằm bảo vệ tính mạng, sức khỏe bệnh nhân. Có những ca phẫu thuật đòi hỏi đội ngũ y bác sỹ phải làm việc từ 10h đến 12h liên tục, thậm chí không được nghỉ để ăn uống. Có những trường hợp cấp cứu người bệnh trong đêm, những dịch bệnh nguy hiểm đến tính mạng người bệnh cần được kiểm soát, điều trị liên tục dài ngày.

Những thời điểm đó, đội ngũ y bác sỹ không thể lấy lý do vì khung thời gian làm việc chỉ có 400 giờ mà từ chối cứu chữa bệnh nhân. Do vậy, nếu quy định giờ làm thêm là 400 giờ/năm được thông qua và không có quy định đặc thù đối với lĩnh vực y tế đồng nghĩa với việc đội ngũ y, bác sỹ phải đứng trước sự lựa chọn hoặc “chấp nhận vi phạm quy định luật pháp để cứu chữa người bệnh” hoặc “buộc phải từ chối cứu chữa tính mạng người bệnh để không vi phạm quy định về giờ làm thêm”.

Do vậy, đối với lĩnh vực y tế, Hiệp hội đề nghị Quốc hội nghiên cứu sửa đổi quy định về thời giờ làm thêm tối đa trong năm theo hướng: không quy định khung giờ làm việc đối với lĩnh vực y tế. Nên quy định khi người lao động làm thêm giờ vào ngày nào thì được trả lương làm thêm tính theo ngày đó.

Cách tính tiền lương làm thêm giờ cho người lao động thực hiện theo các nguyên tắc bảo đảm người lao động làm thêm giờ được trả lương tính ít nhất bằng hoặc cao hơn các mức tương ứng theo quy định pháp luật hiện hành hoặc theo thỏa thuận giữa chủ sử dụng lao động và người lao động.

Tôi không bóc lột ai cả

Thị trường lao động là một trong những nhân tố đầu vào cơ bản của mọi nền kinh tế nhưng từ đề xuất “tăng ngày nghỉ, giảm giờ làm” cho thấy, Dự thảo Bộ Luật lao động (sửa đổi) lần này can thiệp quá sâu, quá thô bạo, quá chi tiết vào quan hệ lao động.

Tư duy này không có tính thị trường, không đáp ứng được nhu cầu của nền kinh tế.

Với cách tiếp cận ở góc độ sợ người lao động bị bóc lột quá mức, làm quá nhiều giờ làm việc đã thể hiện một cách rõ nét Nhà nước đã can thiệp sâu vào mối quan hệ giữa chủ sử dụng lao động và người lao động, không tôn trọng quyền tự quyết của người lao động.

Thay vì can thiệp, điều quan trọng là Nhà nước cần quan tâm đến việc thực thi hợp đồng/khế ước lao động giữa người chủ sử dụng lao động và người lao động chứ không phải nhà nước ngồi nghĩ thay người lao động và giới chủ về giờ làm thêm hay tiền lương.

Bên cạnh đó, ngay trong Dự thảo Bộ Luật lao động (sửa đổi) lần này, cả Chính phủ và Quốc hội đều đồng thuận tăng tuổi nghỉ hưu cho người lao động, nam lên 62, nữ lên 60. Điều này đồng nghĩa với tinh thần phải gia tăng lao động, khi thời kỳ dân số vàng đang trôi qua. Vậy vì sao một mặt phải đòi hỏi những người lao động phải “tăng tuổi nghỉ hưu”, và mặt khác lại đòi “tăng ngày nghỉ, giảm giờ làm”. Đây là những mâu thuẫn lớn của dự thảo luật cần được Quốc hội xem xét và nghiên cứu kỹ trước khi bấm nút thông qua.

Theo thống kê, GDP/người của Việt Nam năm 2018 là 2.551 USD đứng thứ 131, chỉ cao hơn Campuchia và Myanmar nhưng thấp hơn cả Lào (129). Còn Thái Lan gấp Việt Nam 3,2 lần, Malaysia gấp 5 lần, trong khi hầu hết các nước vẫn duy trì thời gian làm việc 48 giờ/tuần.

Việt Nam là nước đang phát triển, do vậy, nếu giảm 4 giờ làm việc trong 1 tuần có nghĩa là giảm 8,3% lượng của cải vật chất mà các đối tượng chịu tác động của Bộ Luật Lao động đóng góp vào GDP cho xã hội, tức là sẽ giảm GDP và GDP/người.

Hiện nay, tôi đang điều hành 20 doanh nghiệp, tạo việc làm cho hàng chục ngàn lao động. Để duy trì công việc và phát triển, tôi phải làm việc 18-20 tiếng mỗi ngày. Tôi không bóc lột ai cả, tôi mang lại hạnh phúc cho người lao động và gia đình họ. Tôi rất đau lòng khi có những người chụp mũ những người chủ doanh nghiệp chúng tôi là những người bóc lột.

Lan Anh ghi