Vì sao bộ sách giáo khoa 'Kết nối tri thức với cuộc sống' được thống nhất sử dụng toàn quốc ?

Theo nhiều chuyên gia giáo dục phân tích, việc lựa chọn một bộ sách giáo khoa (SGK) "Kết nối tri thức với cuộc sống" của Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) để sử dụng thống nhất từ năm học 2026-2027 có đầy đủ căn cứ, cơ sở chính trị, pháp lí và cơ sở thực tiễn chắc chắn. Cụ thể:

Đồng bộ, đầy đủ

Bộ SGK Kết nối tri thức với cuộc sống là bộ SGK được biên soạn đầy đủ các môn học và hoạt động giáo dục theo thiết kế của chương trình và đồng bộ SGK và chuyên đề học tập bắt buộc và lựa chọn, tiếng dân tộc, tài liệu giáo dục địa phương.

Bộ Sách giáo khoa "Kết nối tri thức với cuộc sống"

Thứ nhất, SGK theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018:

Bộ SGK "Kết nối tri thức với cuộc sống" (KNTTVCS) có tổng cộng 263 tên sách từ lớp 1 đến lớp 12 gồm SGK, chuyên đề học tập của tất cả các môn học, hoạt động giáo dục. Với mục tiêu cung cấp đa dạng nội dung cho học sinh lựa chọn theo yêu cầu Chương trình GDPT, với một số môn học cần có nhiều đầu sách, mặc dù học sinh ít lựa chọn, không đảm bảo hiệu quả về mặt đầu tư nhưng vì mục tiêu chung, để đáp ứng nhu cầu của người học, NXBGDVN vẫn tổ chức biên soạn. Ví dụ:

- Môn Mĩ thuật ở cấp THPT là môn học lựa chọn, với 10 chủ đề và học sinh chỉ lựa chọn học 4/10 chủ đề. Với môn học này, đến thời điểm hiện tại, chỉ duy nhất NXBGDVN có SGK đã được Bộ trưởng Bộ GDĐT phê duyệt đưa vào sử dụng.

- Môn Giáo dục thể chất đã lựa chọn 4 môn thể thao học sinh lựa chọn nhiều nhất để biên soạn chuyên đề học tập: Bóng đá, Bóng chuyền, Bóng rổ và Cầu lông.

Thứ hai, SGK Ngoại ngữ 1 ngoài Tiếng Anh

Theo thiết kế của Chương trình, ngoài tiếng Anh còn có 6 ngoại ngữ khác ngoài tiếng Anh. Đây là mảng sách chỉ duy nhất NXBGDVN tổ chức biên soạn, mặc dù số tiết nhiều, học sinh lựa chọn rất ít, kinh phí đầu tư lớn, không có hiệu quả kinh tế, NXBGDVN phải bù lỗ. Các tên SGK đã biên soạn gồm có:

- Tiếng Đức: Tiếng Đức 3, Tiếng Đức 4, Tiếng Đức 6.

- Tiếng Nga: Tiếng Nga 3, Tiếng Nga 4, Tiếng Nga 6, Tiếng Nga 7.

- Tiếng Trung: Tiếng Trung Quốc 3, Tiếng Trung Quốc 4, Tiếng Trung Quốc 5, Tiếng Trung Quốc 6, Tiếng Trung Quốc 7, Tiếng Trung Quốc 8, Tiếng Trung Quốc 9, Tiếng Trung Quốc 10.

- Tiếng Pháp: Tiếng Pháp 3, Tiếng Pháp 4, Tiếng Pháp 5, Tiếng Pháp 6, Tiếng Pháp 7, Tiếng Pháp 8, Tiếng Pháp 9, Tiếng Pháp 10.

- Tiếng Nhật: Tiếng Nhật 3, Tiếng Nhật 4, Tiếng Nhật 5, Tiếng Nhật 6, Tiếng Nhật 7, Tiếng Nhật 8, Tiếng Nhật 9.

- Tiếng Hàn: Tiếng Hàn 3, Tiếng Hàn 4, Tiếng Hàn 5.

NXBGDVN đang khẩn trương biên soạn và trình thẩm định tiếp các tên sách còn lại trong danh mục từ lớp 3 đến lớp 12 của 6 ngoại ngữ này.

Thứ ba, SGK Tiếng dân tộc

NXBGDVN đã biên soạn và được Bộ Giáo dục và Đào tạo thẩm định, phê duyệt đầy đủ SGK tiếng dân tộc từ lớp 1 đến lớp 5 của 8 thứ tiếng: Chăm, Khơ me, Mông, Ê đê, Thái, Jrai, Hơ mông.

Thứ tư, Tài liệu giáo dục địa phương

Hiện tại, NXBGDVN đã phối hợp với các Sở Giáo dục và Đào tạo để tổ chức biên soạn tài liệu giáo dục địa phương cho 61/63 tỉnh thành (trước đây) với tổng số 560 tài liệu giáo dục địa phương của các cấp học, được sử dụng tại hầu hết các trường học thuộc 34 tỉnh thành (trong đó 42% đã được in, còn lại sử dụng dưới dạng file PDF). NXBGDVN đang phối hợp với các Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức chỉnh sửa tài liệu sau khi thay đổi địa giới hành chính và thực hiện chính quyền hai cấp.

Ngoài ra, bộ SGK KNTTVCS cũng có đầy đủ các tài liệu phụ trợ: SGK phiên bản điện tử, sách giáo viên, sách bài tập, học liệu điện tử bổ trợ SGK như hệ sinh thái số hỗ trợ giáo viên và học sinh tiếp cận học liệu điện tử, tài liệu tập huấn (bản mềm của SGK, sách giáo viên, sách bài tập, tài liệu tập huấn giáo viên cùng các video, slide kèm theo,..), giúp tăng hiệu quả việc dạy và học. Riêng với SGK tiếng Anh, NXBGDVN đã ứng dụng AI vào hỗ trợ cá nhân hóa học tập, ứng dụng nhận diện giọng nói và gia sư AI giúp HS luyện nói, luyện viết đạt hiệu quả.

Một số tên SGK không gắn slogan của bộ sách KNTTVCS như SGK tiếng Anh, SGK Giáo dục Quốc phòng và An ninh… do đặc thù về nội dung, đối tượng và phạm vi sử dụng, nên không đặt nặng yêu cầu về nhận diện. Tuy nhiên, tất cả các tên SGK này đều được biên soạn theo định hướng của NXBGDVN, NXBGDVN chỉ đạo tổ chức biên soạn, biên tập, đọc duyệt, chịu trách nhiệm nội dung, cấp phép xuất bản, in, phát hành và giữ bản quyền.

Đội ngũ tác giả chuyên nghiệp, dày dạn kinh nghiệm và có chất lượng đồng đều

Bộ SGK KNTTVCS có tổng cộng 431 tác giả, với 151 giáo sư, phó giáo sư (chiếm 36%), 137 tiến sĩ. Trong số này, có những tác giả là chuyên gia đầu ngành, nhiều tác giả đã từng tham gia biên soạn SGK ở những lần đổi mới chương trình trước nên có kinh nghiệm và sự kế thừa trong biên soạn SGK.

Điểm nổi bật của đội ngũ tác giả của bộ SGK KNTTVCS là phần lớn có tuổi đời bình quân trẻ, được đào tạo căn bản ở trong và ngoài nước, có kinh nghiệm nghiên cứu trong việc phát triển năng lực học sinh và am hiểu về chương trình giáo dục phổ thông.

Khi tham gia biên soạn SGK theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, các tác giả đều được NXBGDVN mời tham dự các đợt tập huấn với chuyên gia trong nước và chuyên gia nước ngoài về phát triển chương trình, đánh giá SGK, về khoa học giáo dục theo định hướng phát triển năng lực.

Tỉ lệ lựa chọn cao nhất trong các cơ sở giáo dục

Do chất lượng tốt về nội dung và hình thức, phương pháp tiếp cận khoa học mà gần gũi. Tính từ thời gian đưa vào sử dụng, bộ SGK KNTTVCS luôn có tỉ lệ lựa chọn cao nhất trong mỗi năm học, so với tất cả các bộ sách hiện có.

Tổng hợp tình hình lựa chọn các bộ SGK của NXBGDVN các năm vừa qua:

Giá sách giáo khoa phù hợp với điều kiện kinh tế của đa số phụ huynh học sinh

Thực hiện chỉ đạo của Bộ GDĐT tại các công văn số: 1476/BGDĐT-KHTC ngày 06/04/2023, thông báo số 612/TB-BGDĐT ngày 12/04/2023, 2184/BGDĐT-KHTC ngày 16/5/2023 yêu cầu NXBGDVN rà soát, tiết giảm chi phí để giảm giá SGK đảm bảo an sinh xã hội, chia sẻ với người dùng là phụ huynh và học sinh trên toàn quốc. Thời điểm tháng 1/2024, NXBGDVN đã chủ động điều chỉnh giảm giá bán lẻ 9,6% (KNTT), chân trời (11,2%). Giá bán lẻ (sau điều chỉnh giảm giá) các bộ SGK của NXBGDVN thấp hơn so với Bộ sách khác bình quân khoảng 24-26%.

Thực hiện nghiêm túc Quyết định số 3480/QĐ-BGDĐT ngày 11/11/2024 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về quy định giá tối đa SGK theo Chương trình GDPT 2018, NXBGDVN đã khẩn trương rà soát và điều chỉnh phương án giá đối với hai bộ sách chủ lực là 'Kết nối tri thức với cuộc sống' (KNTTVCS) và 'Chân trời sáng tạo'. Kết quả điều chỉnh đảm bảo 100% các đầu sách đều có mức giá nằm trong khung quy định, tuân thủ chặt chẽ các yêu cầu quản lí nhà nước.

Đặc biệt, khi so sánh tương quan giá bán giữa các bộ sách, bộ SGK KNTTVCS hiện có mức giá tối ưu hơn, thấp hơn khoảng 3% so với bộ Chân trời sáng tạo, và thấp hơn bình quân ~9% so với bộ sách khác. Sự chênh lệch này không đến từ chất lượng giấy hay quy cách in ấn, mà xuất phát từ lợi thế vượt trội về quy mô phát hành. Do bộ KNTTVCS được đại đa số các địa phương và nhà trường trên cả nước tin tưởng lựa chọn, sản lượng in ấn phát hành đạt mức rất cao. Theo quy luật kinh tế, sản lượng càng lớn thì chi phí sản xuất trên mỗi đơn vị sản phẩm càng giảm (nhờ tối ưu hóa chi phí cố định, vận chuyển, in ấn công nghiệp).

Điều này minh chứng rằng: Việc lựa chọn bộ KNTTVCS không chỉ đảm bảo chất lượng chuyên môn mà còn mang lại hiệu quả kinh tế thiết thực, giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho phụ huynh và học sinh khi triển khai đại trà.

Nhật Hồng