Vì sao dân phá rừng dự án để trồng keo?

Rừng tự nhiên bị đốn hạ, phát trắng

Dự án khôi phục và quản lý rừng bền vững - do chính phủ Đức tài trợ - được triển khai tại các huyện Tư Nghĩa, Nghĩa Hành và thị xã Đức Phổ, từ năm 2006 đến 2015, với tổng diện tích 4.600 ha. Dự án do Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ngãi làm chủ đầu tư.

Mục tiêu của dự án là hình thành được những cánh rừng đa dạng sinh học, vừa góp phần phòng hộ đầu nguồn, vừa giúp cho người dân có thu nhập ổn định từ việc khai thác tận dụng các loại gỗ tạp và các sản phẩm dưới tán rừng.

Để triển khai dự án, Sở NN&PTNT đã cấp giống cây gỗ lớn như sao đen, lim... để trồng xen ghép trong rừng phòng hộ. Người dân tham gia dự án được hỗ trợ cây giống, công trồng và cả công chăm sóc. Khi kết thúc, dự án được bàn giao lại cho các địa phương quản lý.

Nhiều cây gỗ lớn bị đốn hạ để nhường đất trồng keo

Tuy nhiên, đến năm 2015, khi dự án kết thúc cũng là lúc người dân phá bỏ số cây tự nhiên bản địa để trồng cây keo.

Ghi nhận tại tiểu khu 334, thuộc thôn Bàn Thạch (xã Phổ Cường, thị xã Đức Phổ), hàng chục hecta rừng tự nhiên có trồng bổ sung cây bản địa thuộc dự án KFW6 như lim, sao đen đã bị đốn hạ, phát trắng...

Những cây thân gỗ lớn đã bị cưa chỉ còn trơ gốc. Nhiều nơi trong khu rừng có những thân cây lớn bị đốt cháy thành than, nhường đất để trồng keo. Theo lời cán bộ kiểm lâm, những cánh rừng này đều thuộc dự án KFW6 đã được giao lại cho các hộ gia đình ở thôn Bàn Thạch.

Tại xã Phổ Cường có hơn 300 ha rừng thuộc dự án KFW6, đến nay số diện tích rừng này chỉ còn 150ha. Diện tích rừng dự án bị chặt phá được thay thế bằng những rừng keo nguyên liệu bạt ngàn.

Trên địa bàn thị xã Đức Phổ có 4 địa phương là xã Phổ Cường, xã Phổ Khánh, xã Phổ Châu và phường Phổ Thạnh tham gia vào dự án, với hơn 1.300 ha. Trong hơn 630ha rừng khoanh nuôi trồng bổ sung giao cho dân quản lý đến nay chỉ còn hơn 378ha.

Ông Võ Cương, Chủ tịch UBND xã Phổ Cường cho hay, khi triển khai dự án, rừng được giao cho người dân quản lý, ban đầu nhiều hộ dân có giữ rừng nhưng do không có hiệu quả kinh tế nên khi dự án kết thúc, nhiều hộ dân đã phá bỏ rừng dự án để trồng cây keo nguyên liệu.

Theo ông Cương, chính quyền địa phương phối hợp với lực lượng kiểm lâm thường xuyên kiểm tra và phát hiện xử lý một số trường hợp vi phạm. Tuy nhiên, do phải quản lý, theo dõi diện tích đất rừng khá rộng thuộc quyền sở hữu của chủ rừng nên địa phương rất khó xử lý.

“Chúng tôi đã nhiều lần báo cáo cấp trên hướng xử lý là phải thu hồi diện tích rừng đã bàn giao cho người dân quản lý không hiệu quả để bảo đảm tài nguyên rừng tự nhiên không bị người dân xóa bỏ, tuy nhiên đến nay vẫn chưa được chấp thuận”, ông Cương nói thêm.

Khó khăn trong việc xử lý

Ông Tạ Công Khiết, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm thị xã Đức Phổ cho biết, trong 3 năm gần đây, lực lượng kiểm lâm đã phát hiện nhiều vụ khai thác và vận chuyển lâm sản trên diện tích rừng dự án KFW6, xử phạt hàng chục triệu đồng.

“Khó khăn lớn nhất trong quá trình kiểm tra, giám sát là vì chủ rừng được cấp giấy sử dụng đất không giới hạn quyền nên họ không chỉ phá rừng tự nhiên mà nhiều trường hợp còn tự ý chuyển nhượng cho người khác”, ông Khiết nói.

Không chỉ riêng ở thị xã Đức Phổ mà nhiều diện tích rừng thuộc dự án KFW6 tại các địa phương khác như Tư Nghĩa, Nghĩa Hành cũng đang bị người dân tàn phá lấy đất để trồng cây keo.

“Với tổng diện tích hàng ngàn hecta rừng trồng, triển khai trên phạm vi rộng lớn nhưng từ khi dự án KFW6 bắt đầu cho đến khi kết thúc, lực lượng kiểm lâm của địa phương hầu như không được tham gia nên rất khó quản lý. Hiện chính quyền và ngành kiểm lâm tuy biết tình trạng phá rừng này nhưng cũng chỉ lập biên bản vụ việc chứ không làm gì khác được”, lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Ngãi cho hay.

Nói về vấn đề này, ông Trần Phước Hiền - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi cho biết, hiện UBND tỉnh đã có văn bản yêu cầu các địa phương nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với diện tích đất, rừng vùng dự án KFW6. Xác lập hồ sơ xử lý hành chính, hình sự, thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, buộc khôi phục hiện trạng ban đầu đối với các trường hợp vi phạm quy định.

“Nếu địa phương nào không có biện pháp giải quyết triệt để, còn xảy ra việc phá rừng tự nhiên trên địa bàn quản lý trong thời gian tới thì phải chịu trách nhiệm trước UBND tỉnh”, ông Hiền khẳng định.

NGUYỄN NGỌC