Vì sao Facebook ra đời?

Những điều kiện để khởi nghiệp thành công

1. Sản phẩm

Rất nhiều người nhầm lẫn sâu và nặng về câu chuyện liên quan đến sản phẩm. Sâu trong tâm khảm, họ nghĩ phải chế ra một cái gì mới trong thế giới ngày nay để khởi nghiệp. Ví dụ như chiếc iphone. Nghĩ vậy thì đúng rồi, nhưng thử hỏi cả thế kỷ thứ 20 có được bao nhiêu sản phẩm đột phá như chiếc iphone?

Nhìn Grab, airbnb, Facebook, tất cả sự khởi nghiệp đó đều dựa trên những nhu cầu cũ kỹ như Trái đất! Facebook chẳng hạn, khởi đầu chỉ là một trang web giúp cho một nhóm bạn bè cùng lớp tại một trường đại học bên Mỹ có phương tiện truyền thông thường trực với nhau và chia sẻ những cảm nhận về đời sống.

Vào lúc khai sinh thì chỉ có vài chục sinh viên sử dụng là cùng. Nhu cầu liên lạc mật thiết giữa bạn bè có lẽ cũng cũ kỹ như quả địa cầu! Chỉ có một yếu tố mới trong facebook là ứng dụng này cho phép chia sẻ những cảm nhận qua thời gian thật, nhờ công nghệ 4G lủng lẳng trên không (sắp 5G)!

Ảnh minh họa. Nguồn: Tobias Dziuba/Pexels.

Thế giới tăng trưởng không ngừng. Một trong những yếu tố tăng trưởng nhanh nhất là dân số (nhất là nước Việt chúng ta). Điều này có nghĩa tất cả những nhu cầu dính liền với dân số sẽ cùng tăng trưởng. Nếu bạn có ý định sản xuất tăm xỉa răng, hoặc những cái bút để viết hoặc những cái chổi để quét thì khả năng bạn thành công rất cao! Không cần những sản phẩm ma quái ghê gớm gì cả. Chỉ đơn giản là tăng trưởng theo dân số (và làm mới cái cũ)!

Điều thứ hai là những nhu cầu cơ bản của con người không thay đổi. Nhu cầu ăn uống chẳng hạn, rồi truyền thông, nhu cầu giải trí, tất cả những thứ gọi nôm na là “ăn chơi” sẽ không bao giờ thay đổi! Chỉ có các sản phẩm phải thay đổi hình dạng theo thời trang để thỏa mãn những nhu cầu đó. Từ đó, chúng ta có thể suy ra rằng những sản phẩm mới vẫn là từ nhu cầu kinh điển mà ra, nhưng được đổi mới qua việc dùng công nghệ mới, vật liệu mới, hình thù mới, màu mè mới, mùi vị mới...

Nếu bạn muốn thành công dễ dàng, bạn hãy đơn giản tìm một phố ẩm thực mở thêm một tiệm ăn, một phố giải trí mở thêm một quán giải trí... bạn cứ chép đúng như các tiệm bên cạnh thì bạn sẽ không bao giờ sai lầm. Bạn chỉ cần làm mới một mô hình cũ đã thành công do dân số gia tăng.

Một trong những hướng đi có nhiều khả năng thành công là thay thế những dịch vụ vật chất bằng những dịch vụ điện tử vô cùng hiệu năng. Việc tăng năng suất và tốc độ hẳn là một nhu cầu sẽ hiện thực mãi mãi! Ngày nay bạn có thể mua vé máy bay, mua vé tàu hoặc bất cứ thứ gì trên mạng, mạng Internet đã cho phép bạn không cần phải di chuyển tới hãng máy bay để mua vé.

Thậm chí nếu bạn ngại cả việc đi du lịch thì bạn cũng có thể du lịch ảo trên mạng luôn, không cần phải đi ra khỏi nhà. Ngày nay, có rất nhiều dịch vụ vẫn còn tồn tại dưới hình thức vật chất, kém hiệu quả có thể thay thế được bằng dịch vụ điện tử. Lĩnh vực y khoa, y tế, giáo dục, phân phối hàng hóa trong nước, còn rất nhiều khoảng trống chưa có mấy ai khai thác.

Nhưng nếu bạn chọn hướng đi này thì bạn phải nhớ là “cái gã Google” nó tham lam lắm. Nó to như thế rồi nhưng không bỏ qua bất cứ cơ hội lớn nhỏ nào để đem dịch vụ tới cho người tiêu dùng. Nói ngắn gọn, bạn sẽ tự mình chọn lộ trình cạnh tranh với một địch thủ đáng sợ, dù to xác mà vẫn sinh hoạt như một công ty khởi nghiệp nhỏ với bộ óc sáng tạo phong phú được những phương tiện khổng lồ hỗ trợ.

Và nếu bạn có thắng gã khổng lồ Google chăng nữa, thì nó sẽ tìm phương án mua lại công ty của bạn. Phải chăng chính điều này là điều bạn muốn? Khuynh hướng mới duy nhất mà tôi điểm được là các vấn đề liên quan đến an ninh công cộng. Thời đại ngày nay càng ngày càng kém an toàn.

An ninh của người cao tuổi, an ninh của trẻ em, an toàn của giao thông, an ninh của chỗ ở, an toàn của thực phẩm. Tôi cho rằng nếu có nhóm nào mang sản phẩm đột phá để giúp tăng tính an toàn cho những mục vừa nói trên thì sự thành công sẽ tới rất nhanh.

Trong lúc tôi đang viết những trang giấy này (tháng 2 năm 2023) thì ngoài kia một Apps mới đã xuất hiện. Đó là chatbot. Apps này đã đem lại nhưng kết quả kỳ khôi, có khả năng đảo lộn cả một nền giáo dục, khi học sinh sẽ thông minh hơn giáo viên, đảo lộn đời sống xã hội khi mọi công dân sẽ lấy được khả năng lý luận chính sách công/tư sắc bén hơn mọi chính phủ tại các nước.

Một ngày kia, rất gần đấy, chatbot sẽ thay cả cuốn sách này để giải thích cho bạn nào cần tham khảo thế nào là khởi nghiệp. Chatbot sẽ đọc sách này trong một phút, cũng như gom góp hàng vạn kiến thức và trải nghiệm khác của hàng vạn tác giả khác để giúp cho việc đầu tư “đúng người, đúng việc, đúng thời điểm”.

Khi chatbot làm được tất cả những thứ đó, bạn ạ, thì các đồng-tác giả của cuốn sách này sẽ rất vui, vì nhất nhất, đều có mục tiêu chung là giúp các bạn trẻ tìm ra đúng sản phẩm hay dịch vụ có khả năng thu hút khách hàng đông đảo.

Nói chung, AI, trí thông minh nhân tạo sắp ào ạt đi vào cuộc chơi và sẽ biến hóa các môi trường kinh doanh giống như một cơn lốc vô cùng hùng vĩ. Các sản phẩm tương lai trên thị trường sẽ mang dấu ấn của cơn lốc tri thức và sáng tạo chưa từng có trong lịch sử. Và có lẽ chính các thị trường tương lai sẽ biến hóa một cách ngoạn mục.

Chỉ nghĩ đến đó thôi, nhưng tại đây tôi sẽ tặng các bạn lời khuyên: hãy bình tĩnh, chính Trí Thông Minh Nhân Tạo sẽ lành mạnh hóa thị trường và sẽ trao ưu tiên cho những doanh nghiệp nào biết yêu và nghe khách hàng. Chỗ còn lại toàn là công nghệ, công nghệ sản xuất, công nghệ quảng cáo, công nghệ phân phối, công nghệ thanh toán.

Phan Văn Trường và nhiều tác giả/NXB Trẻ