Vì sao giải ngân vốn nông thôn mới đạt thấp?

NHIỀU KẾT QUẢ TÍCH CỰC

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2020-2025 đề ra mục tiêu phấn đấu đến cuối năm 2025 toàn tỉnh có 100% xã (86/86) đạt chuẩn NTM; 2 huyện (Lộc Ninh, Phú Riềng) được công nhận hoàn thành xây dựng NTM. Đây là chỉ tiêu rất lớn nên ngay từ đầu giai đoạn 2021-2025, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh đã tham mưu UBND tỉnh triển khai và đề ra nhiều giải pháp thực hiện.

Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở NN&PTNT Phạm Thụy Luân cho biết: Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM đã ảnh hưởng rất lớn và tác động tích cực đến đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn, đẩy mạnh sự phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh khu vực nông thôn; giúp rút ngắn khoảng cách giữa nông thôn và thành thị. Chủ trương xây dựng NTM đã được các cấp ủy, chính quyền và cả hệ thống chính trị - xã hội tích cực, chủ động, sáng tạo trong triển khai thực hiện, liên tục tuyên truyền, vận động người dân đóng góp ngày công, đặc biệt có địa phương cấp huyện đã vận động người dân hiến 90 ha đất xây dựng NTM.

Nhà thi đấu đa năng xã Phước Tín, thị xã Phước Long được đầu tư xây dựng khang trang, hướng tới đạt chuẩn NTM kiểu mẫu năm 2024

Nguồn lực cho NTM được UBND các huyện, thị xã, thành phố ưu tiên rõ nét, nhất là xã về đích NTM. Đây là yếu tố thuận lợi cho tiến độ hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Cùng với đó, cơ chế đặc thù được phát huy tối đa và triệt để. Đến nay, toàn tỉnh đã làm được 4.125,67km đường bê tông xi măng. Trường học, nhà văn hóa... được hiện đại hóa, kiên cố hóa. Chương trình xây dựng NTM đã huy động được sự tham gia tích cực của người dân; sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của cả hệ thống chính trị và đạt kết quả thiết thực, có ý nghĩa chính trị, xã hội, nhân văn sâu sắc. Từ đó, góp phần làm thay đổi rõ nét diện mạo vùng nông thôn, đời sống người dân được cải thiện, nâng cao; tỷ lệ hộ nghèo giảm…

Hệ thống đường giao thông xã Minh Lập, thị xã Chơn Thành được đầu tư xây dựng khang trang đưa xã cán đích nông thôn mới nâng cao vào năm 2023

Lũy kế đến tháng 6-2024, toàn tỉnh có 73/86 xã được công nhận chuẩn NTM, đạt 84,8% kế hoạch; bình quân mỗi xã đạt 18,46 tiêu chí. Hiện nay, Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh đang đôn đốc các huyện bổ sung hồ sơ, tiến độ thực hiện để các sở, ngành thẩm định tiến tới họp, xét công nhận 7 xã về đích NTM năm 2023. Đến tháng 6-2024, toàn tỉnh có 21 xã được công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao. So với nhiệm vụ Trung ương giao 40%, tương đương khoảng 35 xã, Bình Phước đạt 60% kế hoạch.

Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh cũng đang đôn đốc các huyện bổ sung hồ sơ, tiến độ thực hiện để các sở, ngành thẩm định tiến tới họp, xét công nhận 6 xã đạt chuẩn NTM nâng cao năm 2023. Trong đó, 2 xã Đồng Tiến (huyện Đồng Phú) và Minh Lập (thị xã Chơn Thành) đã hoàn thành công tác thẩm định và đạt 100% chỉ tiêu, và đã đăng ký họp hội đồng thẩm định tỉnh. Tuy nhiên, đến nay toàn tỉnh chưa có xã nào được công nhận đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Theo kế hoạch Trung ương giao, giai đoạn 2021-2025, có 8,9% số xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, tương đương khoảng 8 xã.

Toàn tỉnh hiện có 3 đơn vị gồm thị xã Phước Long, Bình Long và thành phố Đồng Xoài được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM; thị xã Chơn Thành và huyện Đồng Phú đang hoàn thiện hồ sơ trình Trung ương thẩm định công nhận. Lộc Ninh đang nỗ lực hoàn thành các tiêu chí huyện NTM, đồng thời hoàn thiện hồ sơ trình các sở, ban, ngành tỉnh thẩm tra huyện về đích NTM năm 2024. Phú Riềng cũng đang tập trung hoàn thiện các tiêu chí huyện NTM.

Năm 2024, toàn tỉnh phấn đấu có 5 xã đạt chuẩn NTM (lũy kế 85/86 xã đạt chuẩn NTM, chiếm 98,3% số xã toàn tỉnh vào cuối năm 2024); phấn đấu 6 xã đạt chuẩn NTM nâng cao (lũy kế 33 xã đạt chuẩn NTM nâng cao vào cuối năm 2024). Đây cũng là năm đầu tiên toàn tỉnh phấn đấu 2 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu gồm Phước Tín (thị xã Phước Long) và Lộc Thái (huyện Lộc Ninh). Huyện Đồng Phú và Lộc Ninh được công nhận đạt chuẩn NTM, thị xã Chơn Thành hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM.

Đến nay, 13 xã phấn đấu về đích NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu năm 2024 đang tăng cường, củng cố và giữ vững các tiêu chí đã đạt, đồng thời tiếp tục triển khai đầu tư xây dựng hạ tầng để đảm bảo đạt các tiêu chí còn lại theo bộ tiêu chí giai đoạn 2021-2025 của tỉnh.

KHÓ KHĂN Ở NHỮNG XÃ VỀ CUỐI

Số liệu giải ngân vốn xây dựng NTM của tỉnh ước 6 tháng đầu năm đạt 19,8%. Nguyên nhân giải ngân chậm là do chưa thực hiện giao vốn sớm, đến đầu tháng 4 vừa qua mới có quyết định giao vốn. Cơ chế hòa vốn trong cùng chương trình của từng địa phương và hòa vốn giữa các chương trình mục tiêu quốc gia theo Nghị quyết số 111/2024/QH15 của Quốc hội chưa được hướng dẫn cụ thể. Bên cạnh đó, những tháng đầu năm, các địa phương, chủ đầu tư tập trung thực hiện vốn năm 2023 được phép kéo dài sang năm 2024, nên chưa chú trọng đẩy mạnh giải ngân vốn năm 2024.

Song song đó, NTM hiện nay tập trung ở những xã về cuối khó khăn, xã đặc biệt khó khăn. Những xã này có xuất phát điểm thấp dẫn đến việc huy động nguồn lực để cùng với ngân sách thực hiện là rất khó. Trong khi đó, một số xã như: Phú Văn (huyện Bù Gia Mập); Nghĩa Bình, Đồng Nai (huyện Bù Đăng) phấn đấu về đích nhưng do vướng quy hoạch lâm nghiệp và quy hoạch quặng bô-xít nên chưa thực hiện được. Mặt khác, xuất phát điểm của tỉnh thấp so với mặt bằng tiêu chí yêu cầu; là tỉnh khó khăn nhất Đông Nam Bộ nhưng bộ tiêu chí Bình Phước phải đạt mức chung của khu vực. Cùng với đó, ưu tiên nguồn lực của tỉnh cho NTM ngày càng giảm. Cụ thể, năm 2021: 486 tỷ đồng, năm 2022: 450 tỷ đồng, năm 2023: 200 tỷ đồng, năm 2024: 159 tỷ đồng, dự kiến năm 2025: 150 tỷ đồng. Trong khi yêu cầu bộ tiêu chí huyện NTM cao, còn các xã về cuối có mặt bằng thấp.

Nhiều công trình trường học tại xã Phú Văn, huyện Bù Gia Mập triển khai xây dựng để hoàn thành tiêu chí NTM năm 2024 nhưng tạm ngưng do dính quy hoạch lâm nghiệp

Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn, 6 tháng đầu năm 2024, Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh đã tổ chức 2 đợt kiểm tra chương trình và đôn đốc triển khai. Đồng thời, đã ban hành 2 văn bản đôn đốc các đơn vị, địa phương khẩn trương giao chi tiết và giải ngân các nguồn vốn của chương trình. Đến nay, dù các địa phương đã tích cực thực hiện nhưng tiến độ còn rất chậm. 13 xã phấn đấu về đích NTM, NTM nâng cao năm 2023 đến nay mới có 2 xã đã hoàn thành và được thẩm định, đạt 100% tiêu chí, chỉ tiêu yêu cầu; các xã còn lại đang tiếp tục thực hiện.

Nhiều tuyến đường giao thông xã Nghĩa Bình, huyện Bù Đăng đang xây dựng thì tạm ngưng do vướng quy hoạch bô-xít

Từ tháng 5-2024, Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh đã có văn bản gửi các địa phương rà soát đăng ký xã, huyện về đích năm 2025. Việc xác định xã, huyện về đích NTM sớm là kinh nghiệm hay của tỉnh và luôn được thực hiện để các ngành, địa phương chủ động xây dựng kế hoạch bố trí nguồn lực triển khai.

Vũ Thuyên