Vì sao không dễ sử dụng chó đánh hơi người mắc Covid-19?

Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy chó có khả năng đánh hơi và phát hiện người mắc Covid-19, theo New York Times. Lúc này, chó nghiệp vụ đánh hơi người mắc Covid-19 đã được triển khai thí điểm tại một số quốc gia như Mỹ, Phần Lan và Thái Lan.

Tuy vậy, một số chuyên gia y tế cộng đồng cũng như huấn luyện chó cho rằng cần thu thập thêm nhiều thông tin, cũng như có một kế hoạch bài bản, để có thể phát huy hiệu quả của chó nghiệp vụ trong phát hiện người mắc Covid-19 trên thực tế.

Chó có thể phát hiện người mắc Covid-19

Tại Mỹ lúc này, "chưa có bộ tiêu chuẩn phổ quát" dành cho chó đánh hơi bệnh nhân Covid-19, theo bà Cynthia M. Otto, chuyên gia tại Đại học Thú y, Đại học Pennsylvania.

Một số tổ chức tiến hành đào tạo và chứng nhận tiêu chuẩn cho chó trong phát hiện ma túy, bom mìn, giải cứu. Nhưng những chương trình như vậy cho chó trong lĩnh vực y tế hiện chưa tồn tại, theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí Disaster Medicine and Public Health Preparedness.

Lois Privor-Dumm, chuyên gia y tế cộng đồng tại Đại học Johns Hopkins, tác giả nghiên cứu trên, cho biết tiềm năng to lớn của chó trong lĩnh vực y tế là điều không cần bàn cãi. Nhưng câu hỏi đặt ra là khả năng triển khai trên quy mô lớn, ví dụ như trong các chương trình của chính phủ.

Những khía cạnh cần cân nhắc bao gồm chủng loại chó, quy định điều chỉnh, các vấn đề về hậu cần và chi phí của việc triển khai rộng khắp.

Chó nghiệp vụ được huấn luyện ở Thái Lan. Ảnh: New York Times.

Một trong những vấn đề lớn nhất là kiểm soát chất lượng. Đánh hơi mùi hương trong y tế phức tạp hơn nhiều so với phát hiện bom hay ma túy, bác sĩ Otto cho biết.

Một con chó hoạt động tại sân bay, với nhiệm vụ phát hiện ma túy hay chất nổ, có bối cảnh và mục tiêu tác chiến khá đơn giản. Trong phát hiện Covid-19, các chuyên gia cho rằng chó có thể phát hiện người bệnh nhờ mùi mồ hôi hoặc nước tiểu. Nhưng họ chưa hiểu rõ chúng phân biệt được người bệnh nhờ chất hóa học nào.

Bởi mùi hương trên cơ thể người có sự khác biệt lớn, chó đánh hơi trong y tế sẽ cần được đào tạo trên nhiều đối tượng khác nhau.

"Sắc tộc, tuổi tác, chế độ ăn uống, và nhiều yếu tố khác tạo ra những mùi hương khác nhau trên cơ thể người", bác sĩ Otto nhận xét.

Nhiều căn bệnh cũng tạo ra triệu chứng bệnh lý tương tự Covid-19. Vì vậy, tính hiệu quả trong xác định người mắc Covid-19 cũng sẽ bị "nhiễu" bởi các bệnh nhân viêm phổi hoặc cúm.

Thế nên, đối tượng con người sử dụng trong huấn luyện chó phải bao gồm "rất nhiều người âm tính, nhưng có triệu chứng ho, sốt hoặc tình trạng gì đó tương tự", bác sĩ Otto cho biết.

Nếu chó nhầm lẫn giữa cúm và Covid-19, hiệu quả của toàn bộ chương trình sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Mồ hôi, nước tiểu hoặc nước bọt của người có thể được sử dụng để huấn luyện chó. Ở Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất, nước tiểu được sử dụng để huấn luyện chó. Ở Miami, Mỹ, chó lại được huấn luyện bằng cách đi dọc qua một hàng người.

Các trường hợp bị nghi nhiễm Covid-19 do chó phát hiện sau đó thường được xác nhận bằng xét nghiệm PCR.

Một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí khoa học Nature tuần trước cho biết chó phát hiện người mắc Covid-19 thậm chí hiệu quả hơn cả xét nghiệm PCR. Mặc dù vậy, đây mới là kết quả thí nghiệm.

Không ít rào cản

Chó có thể rất nhạy bén trong phát hiện chất nổ và các chất hóa học từ khoảng cách xa. Tuy nhiên, bác sĩ Otto cho biết hiện chưa có nghiên cứu nào cho thấy chó có thể phát hiện bệnh nhân Covid-19 hiệu quả nếu chỉ đi qua một hàng người, tương tự bối cảnh người xếp hàng ở sân bay, thay vì nhờ ngửi trực tiếp nước tiểu hoặc mồ hôi.

Nếu nhà chức trách dự định cho phép sử dụng chó đánh hơi phát hiện người mắc Covid-19, sẽ cần lập ra những tiêu chuẩn trong huấn luyện và đánh giá hoạt động của chó.

Hiện nay, Ủy ban Quốc gia về Kỹ thuật và Tiêu chuẩn Mỹ đang nhóm họp để xây dựng bộ tiêu chuẩn về sử dụng chó nghiệp vụ đánh hơi trong nhiều trường hợp, trong đó có phát hiện người mắc Covid-19.

Bà Otto cho biết ngay cả khi đã có những tiêu chuẩn rõ ràng, việc tìm kiếm đủ số lượng chó để triển khai tại các sân bay ở Mỹ cũng là một thách thức. Không dễ để huấn luyện chó cho các nhiệm vụ đánh hơi phức tạp.

"Chúng ta đang thiếu chó đánh hơi phát hiện bom ở Mỹ. Đây là vấn đề đã tồn tại dai dẳng suốt nhiều năm", bà Oto cho biết.

Chó nghiệp vụ có thể được đào tạo lại để phục vụ cho mục đích khác; tuy nhiên, bản thân việc đào tạo này cũng tồn tại rủi ro.

Chó nghiệp vụ được huấn luyện đánh hơi ở Pháp. Ảnh: AFP.

"Một số nước đang thực sự sử dụng chó nghiệp vụ phát hiện bom để đào tạo lại nhằm phát hiện người mắc Covid-19. Nhưng bạn biết đấy, chúng ta phải nghĩ đến tình huống ở sân bay, nếu một con chó vừa đánh hơi bom, vừa đánh hơi người mắc Covid-19, thì điều gì sẽ xảy ra?", bác sĩ Otto cho biết.

Chó nghiệp vụ được đào tạo bài bản đòi hỏi chi phí đắt đỏ, cũng như phải trả khoản lương không nhỏ cho những người huấn luyện. Theo một báo cáo, chi phí cho mỗi con chó nghiệp vụ có khả năng đánh hơi không dưới 26.000 USD.

Cơ quan Quản lý An ninh Giao thông Mỹ có một cơ sở đào tạo ở San Antonio, bang Texas dành cho chó đánh hơi chất nổ và người huấn luyện, trị giá 12 triệu USD.

Ước tính, chi phí để huấn luyện và trả lương nhân viên khoảng 33.000 USD cho chó đánh hơi chất nổ. Với những con chó nghiệp vụ để kiểm tra hành khách, chi phí lên đến 46.000 USD.

Duy Anh