Vì sao kinh tế Ireland tăng trưởng bùng nổ rồi lại giảm?

Một góc Ireland - Ảnh: Reuters.

Dù vậy, kế hoạch tăng cường chi tiêu đầu tư của Chính phủ Ireland có thể bù đắp phần nào những tác động tiêu cực của thuế quan đối với nền kinh tế - theo tờ báo Wall Street Journal.

Xuất khẩu dược phẩm sang Mỹ bùng nổ đã giúp Ireland vượt xa tốc độ tăng trưởng của các nền kinh tế phát triển khác trong quý đầu năm, với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) tăng 7,4% so với quý trước, tương đương với mức tăng cả năm là 33%. Ngược lại, nền kinh tế Mỹ đã suy giảm trong cùng kỳ. Tuy nhiên, phần lớn sự tăng trưởng đó của kinh tế Ireland được thúc đẩy bởi việc doanh nghiệp Mỹ đẩy mạnh nhập khẩu hàng hóa để tích trữ trước khi thuế quan dự kiến tăng.

Khi động lực tăng trưởng đó suy yếu trong quý 2, GDP của Ireland giảm 0,1% so với quý trước. Nhà thống kê Enda Behan của Văn phòng Thống kê Trung ương Ireland giải thích GDP quý 2 giảm “là do tình trạng sụt giảm trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp do các công ty đa quốc gia chi phối”.

Sự đảo ngược tăng trưởng của kinh tế Ireland có thể sẽ đặt ra một trở ngại cho toàn bộ khu vực đồng euro. Nền kinh tế khu vực này đã có một khởi đầu mạnh mẽ hơn dự kiến cho năm 2025, nhưng đã phải đối mặt với mức thuế quan cao hơn khi xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ kể từ tháng 4.

Các nhà kinh tế được Wall Street Journal khảo sát dự báo số liệu công bố vào thứ Tư tuần này sẽ cho thấy một sự suy giảm nhỏ trong GDP của eurozone trong quý 2. Trở ngại đối với nền kinh tế khu vực này có thể tăng lên trong thời gian tới, vì Tổng thống Donald Trump đã đe dọa áp thuế quan cao đối với dược phẩm - mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Ireland - nhằm thuyết phục các doanh nghiệp Mỹ sản xuất nhiều thuốc hơn ở quê nhà.

Thỏa thuận thương mại đạt được hôm Chủ nhật vừa rồi giữa ông Trump và Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen áp mức thuế 15% đối với phần lớn hàng nhập khẩu châu Âu, nhưng dường như thuế quan đối với dược phẩm vẫn chưa được giải quyết.

Nỗ lực thu hút các doanh nghiệp Mỹ muốn tiếp cận thị trường Liên minh châu Âu (EU) giữ vai trò là một phần trọng tâm trong chiến lược kinh tế của Ireland trong suốt nửa thế kỷ qua. Nhưng trong những năm gần đây, phần lớn sản lượng của các nhà sản xuất dược phẩm Mỹ đặt cơ sở tại nước này là để xuất khẩu sang Mỹ. Việc các công ty này đặt trụ sở ở Ireland một phần nhằm mục đích giảm bớt gánh nặng thuế.

Vì vậy, thuế quan của ông Trump sẽ làm suy yếu ngành dược phẩm của Ireland, nhưng có lẽ sẽ không làm gục ngã ngành công nghiệp này, bởi hoạt động xuất khẩu sang phần còn lại của châu Âu và các thị trường khác vẫn tiếp tục như trước.

Ông Andrew Kenningham, nhà kinh tế trưởng về châu Âu tại công ty nghiên cứu Capital Economics, nhận định: “Hơn một nửa số hàng dược phẩm xuất khẩu của Ireland sẽ không bị ảnh hưởng bởi thuế quan của Mỹ vì có đích đến là các quốc gia khác, và ngành này của Ireland sẽ tiếp tục có tính cạnh tranh quốc tế ngay cả khi Mỹ áp đặt thuế quan”.

Giống như Đức, một nền kinh tế lớn hơn nhiều, một trong những phản ứng của Ireland đối với mối đe dọa kinh tế từ Mỹ là tăng cường chi tiêu cho cơ sở hạ tầng xuống cấp của mình. Ireland đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nhà ở đáng kể, và các mạng lưới để cung cấp nước và điện cho những ngôi nhà mới sẽ là cần thiết.

Thủ đô Dublin của nước này có thể được coi là trung tâm công nghệ của châu Âu, nhưng lại thiếu liên kết đường sắt đến sân bay - hạ tầng tiêu chuẩn ở nhiều nước phát triển khác. Dublin cũng không có tàu điện ngầm và xe buýt của thành phố vẫn nhận thanh toán bằng tiền xu. Các nhà kinh tế tại Ngân hàng Trung ương Ireland đã viết trong một báo cáo vào tháng 6: “Tình trạng thiếu cơ sở hạ tầng ở các lĩnh vực chính đang hạn chế tiềm năng tăng trưởng của nền kinh tế”.

Để khắc phục những hạn chế này, Chính phủ Ireland tuần trước tuyên bố chi thêm 34 tỷ euro cho đầu tư cơ sở hạ tầng, đưa tổng mức đầu tư lên hơn 112 tỷ euro cho thời gian 5 năm kể từ năm 2026. Thủ tướng Micheal Martin phát biểu: “Đây sẽ là khoản đầu tư lớn nhất vào cơ sở hạ tầng kinh tế và xã hội trong lịch sử nhà nước Ireland. Số vốn đầu tư này sẽ trực tiếp giải quyết một loạt các vấn đề quan trọng đối với tương lai của chúng ta”.

Không giống như Đức, Ireland sẽ không phải vay nợ để tăng đầu tư hạ tầng, vì nước này có thể lấy ít nhất 13 tỷ euro tiền thuế truy thu mà Liên minh châu Âu (EU) cho rằng hãng công nghệ Mỹ Apple phải trả, bên cạnh số tiền thu được từ việc bán cổ phần còn lại của Ireland tại một trong các ngân hàng mà nước này đã mua lại trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Tuy nhiên, việc tìm kiếm lao động để xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết là một vấn đề, vì tỷ lệ thất nghiệp ở Ireland mức chỉ 4% trong tháng 6, cao hơn một chút so với mức thấp kỷ lục.

Một cuộc suy thoái kinh tế do thuế quan gây ra - mặc dù là điều không ai không mong muốn - có thể giải phóng một số lao động cần thiết. “Nếu tăng trưởng kinh tế chậm lại đáng kể, thì khoản đầu tư này có thể được hấp thụ với rủi ro thấp hơn về nhu cầu dư thừa và áp lực lạm phát”, Ngân hàng Tung ương Ireland nhận định.

An Huy