Vì sao Mỹ đồng ý xuất khẩu chip sang Trung Quốc?

Trong một động thái gây chú ý trên thị trường công nghệ toàn cầu, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 9/12 (giờ địa phương) đã tuyên bố cho phép Nvidia xuất khẩu dòng chip AI H200 sang Trung Quốc theo cơ chế “chịu kiểm soát một cách linh hoạt”.

Quyết định "nới lỏng tay" này đánh dấu sự thay đổi so với lập trường siết chặt mà Washington duy trì suốt nhiều tháng qua, SCMP nhận định.

Chip AI Nvidia H200 là phiên bản nâng cấp từ H100, được thiết kế cho việc huấn luyện và xử lý các mô hình trí tuệ nhân tạo quy mô lớn. Sử dụng kiến trúc Hopper và bộ nhớ HBM3e dung lượng lớn, băng thông cao, H200 tăng đáng kể hiệu suất cho các tác vụ mô phỏng, phân tích dữ liệu và đào tạo mô hình nền tảng. Ảnh: Reuters.

Theo thông báo của ông Trump, chính sách mới cho phép Nvidia bán chip H200 cho “những khách hàng được phê duyệt”, với điều kiện bảo đảm an ninh quốc gia. Ông nhấn mạnh rằng “25% sẽ được trả cho Mỹ”, ám chỉ một khoản thu bổ sung cho ngân sách liên bang từ các giao dịch chip. Quy định này cũng áp dụng với các nhà sản xuất khác như AMD và Intel, ngoại trừ những dòng chip tiên tiến nhất như Blackwell và Rubin.

Tín hiệu chính sách và động cơ chiến lược

Giới chuyên gia nhận định rằng quyết định "nới lỏng tay" của Mỹ cho thấy sự quay lại của chiến lược “thang trượt” từng được sử dụng trước đây: cho phép xuất khẩu công nghệ đời cũ nhằm duy trì thị phần của doanh nghiệp Mỹ trong khi hạn chế khả năng Trung Quốc đẩy mạnh tự chủ.

“Đây là sự trở lại của cách tiếp cận ‘thang trượt’. Mỹ xuất khẩu công nghệ thế hệ trước để giảm động lực đổi mới trong nước của Trung Quốc, đồng thời bảo vệ vị thế dẫn đầu”, chuyên gia cao cấp Chim Lee của Tập đoàn Tình báo Kinh tế nhận định.

Chuyên gia phân tích cao cấp Chim Lee của Tập đoàn Tình báo Kinh tế. Ảnh: Economist Intelligence Unit.

Tuy vậy, Bắc Kinh được dự đoán nhiều khả năng vẫn áp dụng cơ chế kiểm soát riêng, yêu cầu doanh nghiệp phải xin phê duyệt mới được mua chip H200, theo Financial Times. Điều này cho thấy Trung Quốc vẫn giữ lập trường thận trọng trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ với Mỹ chưa hạ nhiệt.

Một số phân tích dự báo thị trường Trung Quốc có thể xuất hiện làn sóng tích trữ chip mới, tương tự giai đoạn trước khi Washington tăng cường kiểm soát.

“Nếu Trung Quốc chấp nhận nhập khẩu trở lại, các doanh nghiệp công nghệ có thể tiếp tục tích trữ chip do lo ngại chính sách thay đổi”, ông Lee dự đoán.

Hệ quả dài hạn

Bất chấp những dấu hiệu khả quan về triển vọng hợp tác giữa Bắc Kinh và Washington, chip H200, dù phù hợp cho việc huấn luyện mô hình AI, vẫn bị đánh giá là không đủ mạnh cho các tác vụ suy luận tiên tiến. Do đó, giới quan sát cho rằng tác động công nghệ thực tế sẽ hạn chế, trong khi giá trị chính của quyết định lại nằm ở mặt chính sách.

Không ít chuyên gia xem đây là bước đi mang tính hòa dịu sau chuỗi đối thoại cấp cao giữa hai nước hồi tháng 10. Tổ chức Gavekal Dragonomics nhận xét trước thời điểm quyết định được ban hành rằng “bằng chứng đang cho thấy Mỹ muốn chuyển từ đối đầu sang hòa giải với Trung Quốc”, đặc biệt trong bối cảnh một cuộc chiến thương mại kéo dài có thể đe dọa lợi ích chính trị của ông Trump trước bầu cử giữa nhiệm kỳ 2026.

Bắc Kinh được dự đoán là sẽ đón nhận triển vọng hợp tác với Washington một cách thận trọng. Ảnh: Reuters.

Giới nghiên cứu đánh giá Bắc Kinh sẽ không phụ thuộc vào H200, mà có thể chỉ sử dụng chúng trong giới hạn nhằm phục vụ nhu cầu ngắn hạn. Giáo sư Chen Zhiwu (Đại học Hong Kong) dự báo Trung Quốc sẽ “hạn chế mua H200 để bảo đảm mục tiêu tự chủ chip”, đồng thời tăng nhập khẩu các mặt hàng Mỹ khác.

“Điều này có thể giúp ổn định quan hệ thương mại Mỹ - Trung và thúc đẩy Trung Quốc mua thêm nông sản Mỹ, điều có lợi cho đảng Cộng hòa, nhất là ông Trump”, giáo sư Zhiwu nhận định.

Dù Mỹ nới lỏng một phần, giới hoạch định chính sách vẫn chia rẽ sâu sắc. Một nhóm thượng nghị sĩ lưỡng đảng đã trình dự luật yêu cầu đình chỉ việc nới lỏng xuất khẩu chip AI sang Trung Quốc trong 2,5 năm.

Ông Lee nhận định Washington sẽ tiếp tục chứng kiến “một cuộc giằng co chính sách” giữa phe ủng hộ quản lý linh hoạt và phe “tối đa hóa kiểm soát” nhằm hạn chế Bắc Kinh tiếp cận công nghệ lõi.

Đại Hoàng