Vì sao nhiều tuyến cao tốc được đầu tư phân kỳ?

Bộ GTVT vừa có văn bản trả lời đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Mạnh - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Phúc liên quan đến kiến nghị hiện một số tuyến cao tốc không có giải phân cách và không có làn dừng xe khẩn cấp, rất nguy hiểm cho phương tiện lưu thông.

Nhu cầu vận tải trên tuyến giai đoạn đầu chưa cao, nguồn vốn còn hạn hẹp nên nhiều tuyến cao tốc được đầu tư phân kỳ. Ảnh minh họa.

Đề nghị Bộ trưởng đề xuất đầu tư tất cả cao tốc 2 làn xe chạy và 1 làn khẩn cấp, đồng thời nâng giới hạn tốc độ lên 120km/h để tiết kiệm thời gian lưu thông cho người dân.

Theo Bộ GTVT, kinh nghiệm thế giới, sự phát triển nền kinh tế của một quốc gia gắn liền với việc sớm đầu tư, hoàn thiện mạng lưới đường bộ cao tốc vì đường bộ cao tốc là loại đường có năng lực thông hành lớn, mức độ an toàn và tính linh hoạt cao.

Tuy nhiên, nguồn vốn luôn là thách thức đối với nhu cầu đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam.

Trong các giai đoạn vừa qua, mức vốn đầu tư cho kết cấu hạ tầng chỉ đạt khoảng 2,18% GDP thấp hơn nhiều so với mức 3,5 - 4,5% GDP đặt ra trong Chiến lược phát triển giao thông vận tải.

Đến năm 2020 (sau 16 năm kể từ khi tuyến cao tốc đầu tiên được đầu tư), cả nước có 1.163km đường bộ cao tốc, tốc độ xây dựng đường cao tốc giai đoạn trước khá chậm, khoảng 80km/năm.

Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm 2021 - 2030 xác định mục tiêu “Đến năm 2030, phấn đấu cả nước có khoảng 5.000 km đường bộ cao tốc”.

Tương ứng tốc độ xây dựng đường cao tốc trong giai đoạn 2021 - 2030 khoảng 380km/năm, gấp hơn 4 lần so với giai đoạn trước. Như vậy áp lực đầu tư đường cao tốc là rất lớn trong khi nguồn lực đầu tư còn hạn chế.

Thực hiện Luật Quy hoạch, Bộ GTVT đã triển khai quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 trên quan điểm hình thành hệ thống giao thông đồng bộ, hiện đại, tái cơ cấu thị phần vận tải, nâng cao chất lượng vận tải và giảm chi phí logistics.

Các tuyến đường bộ cao tốc được hoạch định với quy mô đáp ứng nhu cầu vận tải trong tương lai, bảo đảm tầm nhìn dài hạn. Quá trình triển khai, tùy theo nhu cầu vận tải và khả năng nguồn lực đầu tư, quyết định việc phân kỳ đầu tư đảm bảo hiệu quả dự án.

Để đảm bảo các yêu cầu, Bộ GTVT đã nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm phát triển của thế giới để xem xét phân kỳ đầu tư bề rộng mặt cắt ngang phù hợp với nguồn lực đầu tư và nhu cầu vận tải, sẽ xem xét mở rộng mặt cắt ngang khi nhu cầu vận tải tăng lên trong tương lai.

Một số đoạn tuyến cao tốc có nhu cầu vận tải lớn đã được xem xét đầu tư tối thiểu 4 làn xe hoàn chỉnh, có dải dừng xe khẩn cấp liên tục như đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Phan Thiết - Dầu Giây, đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu,...

Việc phân kỳ đầu tư phù hợp với tiêu chuẩn thiết kế đường ô tô cao tốc TCVN 5729:2012 và định hướng quy hoạch. Bộ GTVT chỉ xem xét phân kỳ về bề rộng mặt cắt ngang, các yếu tố hình học đáp ứng tiêu chuẩn đường cao tốc.

Giải phóng mặt bằng theo quy mô quy hoạch để thuận lợi, tiết kiệm chi phí đầu tư cho việc mở rộng sau này, phù hợp định hướng quy hoạch của tuyến đường.

Ngoài ra các tuyến đường được phân kỳ đầu tư khi đưa vào khai thác chỉ dành cho xe cơ giới, không giao nhau cùng mức đường khác, được bố trí đầy đủ trang thiết bị phục vụ, bảo đảm giao thông liên tục, an toàn.

Công tác quản lý, vận hành đường bộ cao tốc thông qua hệ thống giao thông thông minh sẽ kịp thời phát hiện ngay khi xảy ra sự cố về giao thông và điều tiết các phương tiện tiếp cận ngay hiện trường để xử lý.

Đánh giá của Bộ GTVT, việc đầu tư phân kỳ là giải pháp chấp nhận được trong điều kiện nhu cầu vận tải trên tuyến trong giai đoạn đầu chưa cao, nguồn vốn còn hạn hẹp.

Thời gian tới, Bộ GTVT sẽ đề xuất mở rộng các tuyến cao tốc đã được phân kỳ phù hợp nhu cầu thực tế phát triển kinh tế xã hội, từng bước hoàn thành mạng lưới đường bộ cao tốc theo quy hoạch.

Thế Anh