Vì sao phải sửa đổi toàn diện Luật Phá sản?

Chiều 21-11, Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật Phá sản (sửa đổi). Đây là dự luật khá quan trọng vì sau 11 năm thi hành, các bất cập trong thực hiện thủ tục phá sản đã khá rõ ràng từ thực tiễn.

Các đại biểu cơ bản đồng tình với sự cần thiết sửa đổi toàn diện, nhằm khắc phục bất cập như thủ tục kéo dài (lên đến 16 năm), thúc đẩy phục hồi doanh nghiệp và hài hòa lợi ích các bên.

Thẩm quyền của Thẩm phán và Quản tài viên đến đâu?

Đại biểu Nguyễn Danh Tú (Đoàn An Giang) đề nghị bổ sung vào Điều 7 nhiệm vụ kiểm tra, thẩm định tính xác thực tài liệu chứng cứ do các bên cung cấp, thống nhất với Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2014.

Ông Tú cho rằng tòa án không chỉ tiếp nhận mà phải đánh giá tính khách quan, tránh tài liệu "không đương nhiên trở thành chứng cứ", giúp phát huy vai trò thẩm phán và thuận lợi giải quyết vụ việc.

Về quản tài viên, đại biểu Trần Nhật Minh (Đoàn Nghệ An) đồng tình bổ sung căn cứ chỉ định dựa trên chuyên môn tại Điều 11, nhưng phản đối dựa vào "kinh nghiệm" do khái niệm mơ hồ, dễ dẫn đến chủ quan và mất công bằng.

Ông Minh đề xuất loại bỏ để đảm bảo minh bạch, vô tư. Ông cũng yêu cầu bổ sung nguyên tắc, trình tự hòa giải tại Điều 22, bao gồm cơ quan công nhận kết quả và hình thức văn bản, vì luật hòa giải hiện hành chưa điều chỉnh trường hợp này.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TP.HCM) bổ sung, sau thụ lý đơn (Điều 32), doanh nghiệp phải xin ý kiến bằng văn bản từ quản tài viên hoặc ban đại diện chủ nợ trước khi vay vốn, chuyển nhượng tài sản, nhằm ngăn chặn tán tài sản và tăng trách nhiệm giải trình.

Đại biểu Nguyễn Danh Tú nêu ý kiến về dự luật Phá sản (sửa đổi). Ảnh: QH

Vấn đề thống nhất quyền nghĩa vụ người đại diện pháp luật khi doanh nghiệp mất khả năng thanh toán, đại biểu Danh Tú nói Điều 38 buộc nộp đơn phá sản và chịu trách nhiệm nhưng Điều 24 lại cho quyền nộp đơn phục hồi.

Ông Tú đề nghị chỉnh lý để tránh mâu thuẫn, đảm bảo tính khả thi. Đại biểu Nhật Minh bổ sung Điều 39 cần làm rõ tính pháp lý của việc trả lời thông báo thụ lý trong 5 ngày làm việc, như đồng ý hay không đồng ý và làm rõ trách nhiệm về việc chậm trễ trả lời, tránh tăng thủ tục hành chính không cần thiết.

Chủ nợ được bảo vệ thế nào trong giải quyết tranh chấp phá sản?

Đại biểu Danh Tú bày tỏ lo ngại khi nhắc đến các quy định bảo vệ chủ nợ. Ông đề nghị chỉnh lý quy định theo hướng phải có sự đồng ý của chủ nợ có tài sản bảo đảm. Ông đồng ý với báo cáo của TAND Tối cao khi báo cáo này cho rằng: Nợ có bảo đảm không được ưu tiên vì đã thanh toán bằng tài sản.

Đại biểu Trần Văn Tiến đề nghị giữ quyền kháng nghị của VKSND thay vì thu hẹp thành "kiến nghị" như trong dự thảo để bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích nhà nước và lợi ích các bên dễ tổn thương như chủ nợ nhỏ lẻ, người lao động. Ông cũng đề nghị giữ quyền kiến nghị của VKSND Tối cao khi xem xét lại quyết định phá sản để tránh vi phạm nghiêm trọng.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TP.HCM) nêu ý kiến chiều 21-11. Ảnh: QH

Để tăng linh hoạt cho các vụ phá sản, đại biểu Nhật Minh đồng ý với điều kiện thủ tục rút gọn cho các vụ phá sản có tổng nợ dưới 10 tỉ đồng. Tuy vậy, ông đề nghị giao TAND Tối cao quy định chi tiết, thay vì quy định trong luật để có thể linh hoạt, phù hợp với bối cảnh kinh tế, xã hội.

Dự luật này có quy định về cấm đảm nhận chức vụ sau phá sản. Một số đại biểu, trong đó có đại biểu Tâm Hùng đề nghị phải cụ thể hóa thủ tục, thời điểm, trách nhiệm, chứng cứ vi phạm cố ý, đảm bảo răn đe nhưng không cản trở quyền kinh doanh hợp pháp.

Ưu tiên phục hồi doanh nghiệp, tháo gỡ điểm nghẽn

Giải trình ý kiến các đại biểu, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Văn Quảng nhấn mạnh mục tiêu xây dựng hành lang pháp lý hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khủng hoảng.

"Mục tiêu sửa đổi không chỉ khắc phục hạn chế của luật hiện hành, tháo gỡ vướng mắc trong giải quyết vụ việc phá sản, mà còn tạo điều kiện cho doanh nghiệp, hợp tác xã chưa mất khả năng thanh toán hoàn toàn có thể phục hồi sản xuất kinh doanh", Chánh án Quảng khẳng định khi giải trình ý kiến một số đại biểu về tên gọi của luật.

Theo ông Quảng, đây là biện pháp then chốt khơi thông nguồn lực, xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, minh bạch, góp phần cải thiện môi trường đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh triển khai Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Chánh án TAND Tối cao cho hay: Thủ tục phục hồi và phá sản là hai quy trình độc lập. Thủ tục phục hồi áp dụng khi doanh nghiệp có "nguy cơ mất khả năng thanh toán" (chưa mất hoàn toàn), nhằm hỗ trợ tái cơ cấu. Chỉ khi mất khả năng hoàn toàn mới áp dụng phá sản.

Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Văn Quảng giải trình ý kiến các đại biểu. Ảnh: QH

Trong phá sản, hội nghị chủ nợ có thể quyết định phục hồi qua phương án cụ thể, do chính chủ nợ và doanh nghiệp lựa chọn, không phải tòa án hay cơ quan khác.

"Thẩm phán chỉ chủ trì, đảm bảo tính công bằng. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy đa số nước áp dụng mô hình "Luật Phục hồi và Phá sản" để bao quát cả hai, ưu tiên phục hồi nhằm thúc đẩy doanh nghiệp – định hướng cốt lõi của sửa đổi lần này”, Chánh án TAND Tối cao giải thích.

Các vấn đề khác, ông Quảng cho hay sẽ tiếp thu tối đa ý kiến các đại biểu, bổ sung, hoàn thiện dự luật để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trình Quốc hội thông qua.

NHÓM PHÓNG VIÊN