Vì sao san hô trên thế giới có nguy cơ bị 'hủy diệt' do biến đổi khí hậu

Nghiên cứu của Mạng lưới Giám sát Rạn san hô Toàn cầu (GCRMN) - một mạng lưới dữ liệu toàn cầu do Liên Hợp Quốc hỗ trợ cho thấy, 14% san hô trên thế giới trên các rạn san hô đã bị mất từ năm 2009 đến 2018, tương đương khoảng 11.700 km2, gấp 2,5 lần diện tích Công viên quốc gia Grand Canyon.

Rạn san hô ở Biển Đỏ gần thành phố Jeddah, Ả Rập Saudi. (Ảnh: REUTERS/Lucas Jackson)

Theo các nhà khoa học, các rạn san hô đang phải đối mặt với một "cuộc khủng hoảng tồn tại" khi nhiệt độ bề mặt nước biển tăng lên. Nghiên cứu được thực hiện thông qua hệ thống dữ liệu trong 40 năm, 73 quốc gia và 12.000 địa điểm. Sự nóng lên đột ngột đặc biệt gây hại, một hiện tượng mà các nhà khoa học cho rằng có liên quan đến biến đổi khí hậu do con người gây ra.

Nghiên cứu đã xem xét 10 khu vực có rạn san hô trên khắp thế giới và phát hiện ra rằng sự mất mát chủ yếu là do nạn tẩy trắng san hô, xảy ra khi san hô, dưới áp lực của tình trạng nước biển ấm hơn, loại bỏ tảo đầy màu sắc sống trong các mô của chúng, khiến chúng chuyển sang màu trắng. Một sự kiện tẩy trắng nghiêm trọng chỉ riêng vào năm 1998 đã giết chết 8% san hô trên thế giới, nghiên cứu cho biết.

Rạn san hô chết ngoài khơi đảo Tioman của Malaysia. (Ảnh: REUTERS/David Loh)

Các khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất là Nam Á, Australia, Thái Bình Dương, Đông Á, Tây Ấn Độ Dương, Vịnh và Vịnh Oman. Đánh bắt quá mức, phát triển vùng ven biển không bền vững và chất lượng nước suy giảm là những yếu tố đang tàn phá các rạn san hô.

Theo báo cáo mới đây của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) cho biết, nhiệt độ các đại dương trên thế giới đã ấm lên nhanh hơn trong thế kỷ qua so với khi kết thúc quá trình chuyển đổi băng hà gần đây nhất, khoảng 11.000 năm trước.

Trong khi các rạn san hô bao phủ chưa đến 1% đáy đại dương, chúng hỗ trợ hơn 25% đa dạng sinh học biển, bao gồm rùa, cá và tôm hùm, là nguồn cung cấp cho ngành đánh bắt cá toàn cầu. Báo cáo cho biết, các rạn san hô chịu trách nhiệm về hàng hóa và dịch vụ ước tính khoảng 2,7 nghìn tỉ USD hàng năm, bao gồm cả du lịch.

Hệ quả của nạn "tẩy trắng" san hô ngoài khơi đảo Caye Caulker, Belize. (Ảnh: REUTERS/Susannah Sayler)

Tuy nhiên, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng đã có khoảng 2% các rạn san hô được phục hồi vào năm 2019, cho thấy chúng có thể phục hồi khi có thời gian nghỉ ngơi trước sự bao vây của các yếu tố chống lại chúng. Nếu áp lực lên các rạn san hô được giảm bớt, chúng có thể phát triển trở lại trong vòng một thập kỷ tới đến mức trước năm 1998.

Đã có nhiều nỗ lực trong thời gian gần đây nhằm hỗ trợ các rạn san hô bao gồm dự án giảm nhẹ tác động ngoài khơi vùng biển quốc gia Caribbean gồm Antigua và Barbuda với tên gọi là Ocean - Shot. Theo đó, dự án này sử dụng công nghệ mô phỏng thiết kế và hình dạng của các rạn san hô tự nhiên để tạo cơ hội cho sự xâm chiếm của san hô và các sinh vật biển khác.

Lan Anh