Vì sao tiêu thụ thép cán nguội và tôn mạ giảm sâu?

Sự phân hóa trong tiêu thụ thép

Thị trường thép 7 tháng đầu năm nay nhận được tín hiệu tích cực từ nhu cầu tiêu thụ thép từ thị trường nội địa. Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), tiêu thụ thép thành phẩm trong tháng 7 tăng 5,6% lên 2,6 triệu tấn. Tuy nhiên, hoạt động tiêu thụ ở các mặt hàng thép có sự phân hóa.

Nguồn: VSA (H.Mĩ tổng hợp)

Cụ thể, tiêu thụ thép cuộn cán nguội trong tháng 7 đánh dấu tháng thứ ba giảm liên tiếp khi giảm tới 24% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ngoài ra, tiêu thụ tôn mạ vẫn duy trì xu hướng giảm từ đầu năm đến nay do ảnh hưởng bởi kênh xuất khẩu không thuận lợi. Mặc dù vậy, tín hiệu tích cực là độ suy giảm đã thu hẹp so với các tháng trước. Theo đó, tiêu thụ tôn mạ giảm 5% so với cùng kỳ năm ngoái xuống hơn 443.000 tấn.

Trao đổi với chúng tôi ông Phạm Công Thảo, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNSteel, Mã: TVN) cho biết tiêu thụ thép cán nguội phụ thuộc nhiều vào tôn mạ. Trong khi đó, năm nay tôn mạ gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là kênh xuất khẩu khi nhiều thị trường Mỹ áp thuế cao.

“Tiêu thụ tôn mạ ở thị trường nội địa vẫn tốt. Tuy nhiên, xuất khẩu lại chiếm tỷ lệ rất cao, có năm lên tới trên 50%. Do đó, năm nay, việc thị trường xuất khẩu bị ảnh hưởng dẫn đến tăng trưởng tiêu thụ mặt hàng này rất yếu. Còn với thép cán nguội, đây là đầu vào để sản xuất tôn mạ. Do đó, khi tiêu thụ sản phẩm cuối (tôn mạ) kém thì cán nguội cũng bị ảnh hưởng theo”, ông Thảo cho biết.

Ông Thảo cũng nói thêm hiện nay một số công ty tôn mạ lớn cũng đã đầu tư dây chuyền cán nguội, nên số liệu của VSA chưa phản ánh hết thực tế.

“Nhu cầu xuất khẩu không cao thì các doanh nghiệp này tự sản xuất cán nguội, để làm nguyên liệu đầu vào cho tôn mạ. Khi nhu cầu thị trường tăng vọt thì họ mới mua thép cán nguội từ bên ngoài để sản xuất tôn mạ. Tuy nhiên, năm nay, do nhu cầu xuất khẩu tôn mạ bị ảnh hưởng nên cán nguội kém đi”, ông Thảo cho biết.

Riêng với mặt hàng tôn mạ của Việt Nam, hồi tháng 4, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) công bố quyết định sơ bộ về thuế chống bán phá giá từ 39,84% đến 88,12%, tùy doanh nghiệp.

Trái ngược với tôn mạ và thép cán nguội, hoạt động tiêu thụ thép xây dựng, thép cán nóng, ống thép đều tăng trưởng hai chữ số.

Tính chung 7 tháng qua, các doanh nghiệp đã bán được 18,3 triệu tấn, tăng 9,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, tiêu thụ ở hầu hết loại thép đều tăng trường tốt như thép xây dựng (14%), thép HRC (17%), ống thép (14%). Duy nhất mặt hàng tôn mạ và sơn phủ màu ghi nhận giảm (gần 8%).

Trong cơ cấu kênh bán hàng thép thành phẩm, xuất khẩu tiếp tục giảm sút. Theo đó, lượng thép xuất khẩu trong 7 tháng đầu năm giảm 34% xuống 3,2 triệu tấn và chỉ chiếm 17% tổng lượng tiêu thụ mặt hàng này.

Trong đó, thép cán nóng và tôn mạ là hai mặt hàng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ xu hướng sụt giảm này trong bối cảnh thị trường xuất khẩu có nhiều thách thức như hàng rào thuế quan, các biện pháp phòng vệ thương mại, xung đột địa chính trị toàn cầu…

Như vậy, màu sắc chủ đạo ngành thép xây dựng từ đầu năm đến nay là “gam màu” sáng của sự phục hồi với nội địa là là trụ đỡ lớn trong bối cảnh xuất khẩu bị chịu tác động mạnh bởi rào cản thuế quan và căng thẳng thương mại toàn cầu.

Nguồn: VSA (H.Mĩ tổng hợp)

Kết quả nhiều doanh nghiệp tôn mạ đi xuống

Kết quả kinh doanh của của nhiều doanh nghiệp sản xuất tôn mạ có sự giảm sút. Điều này trái ngược so với những doanh nghiệp sản xuất thép thép xây dựng.

Trong quý II, Nam Kim ghi nhận doanh thu giảm mạnh 33% xuống 3.808 tỷ đồng. Biên lợi nhuận gộp giảm từ con số 9% của quý II/2024 xuống còn 7%. Điều này khiến lợi nhuận gộp giảm 47% so với cùng kỳ xuống 270 tỷ đồng. Doanh thu hoạt động tài chính giảm còn một nửa so với cùng kỳ năm ngoái xuống 60 tỷ đồng, trong khi chi phí tài chính tăng gấp đôi lên 144 tỷ đồng.

Điểm sáng là chi phí bán hàng giảm được tiết giảm 46% xuống 134 tỷ đồng. Tuy nhiên, điều này không đủ sức “kéo” kết quả kinh doanh của công ty. Do vậy, lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh giảm sâu xuống 18 tỷ đồng, so với con số 272 tỷ đồng của cùng kỳ năm ngoái (tương đương mức giảm khoảng 93%).

Sau khi trừ các chi phí, Nam Kim ghi nhận lợi nhuận sau thuế hơn 91 tỷ đồng, giảm hơn một nửa so với cùng kỳ năm ngoái.

Tại ĐHĐCĐ diễn ra hồi cuối tháng 4, ban lãnh đạo của công ty cho biết hiện ngành tôn mạ canh tranh rất khốc liệt. Các doanh nghiệp Việt Nam (trừ FDI) tập trung chủ yếu cho lĩnh vực xây dựng trong nước. Thậm chí hàng xuất khẩu cũng đang cạnh tranh vào đây.

Do đó doanh nghiệp đang tập trung vào chiến lược đa dạng hóa sản phẩm, đặc biệt là những mặt hàng ít cạnh tranh hơn dành cho linh kiện ô tô, trang trí nội thất… Nam Kim định hướng nhắm đến sản phẩm thị trường cần, chất lượng cao nhưng giá cạnh tranh.

Hiện doanh nghiệp này đang tập trung cho nhà máy mới ở Phú Mỹ, dự kiến bắt đầu hoạt động từ quý I/2026. Ban lãnh đạo cho biết hiện bối cảnh mới chiến tranh thương mại xảy ra, nhà máy mới sẽ tập trung vào nội địa, các sản phẩm mới.

Nhà máy cần thời gian 2-3 quý, kỳ vọng quý IV/2026 sẽ chạy 50-60% công suất. Kỳ vọng từ 2027 chạy hết công suất.

Trong 7 tháng đầu năm, Nam Kim có thị phần tôn mạ lớn thứ hai sau Hoa Sen, theo số liệu của VSA.

Nguồn: VSA (H.Mĩ tổng hợp)

Một ông lớn khác trong ngành là Tôn Đông Á cũng ghi nhận doanh thu quý II giảm 29% xuống 4.256 tỷ đồng và biên lợi nhuận gộp giảm một điểm phần trăm so với cùng kỳ năm ngoái xuống còn 8%. Lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp này cũng giảm sâu 49% xuống còn hơn 87 tỷ đồng.

Trong bản tin IR tháng 6, Tôn Đông Á cho biết tổng lượng tiêu thụ các sản phẩm thép mạ kẽm (GI), thép mạ nhôm - kẽm (GL), thép mạ màu (PP) trong nửa đầu năm nay đạt hơn 399.000 tấn, giảm gần 9% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, xuất khẩu tới 49% xuống hơn 140.000 tấn. Tuy nhiên, nhờ tiêu thụ kênh nội địa tăng 60% nên kết quả chung thu hẹp đà giảm.

Công ty cho biết ngành thép mạ đối mặt với làn sóng bảo hộ thương mại bao gồm thuế quan, thuế chống bán phá giá, hạn ngạch từ các quốc gia bên cạnh nhu cầu tiêu thụ chậm lại. Diễn biến này trái ngược so với giai đoạn cùng kỳ khi thị trường tăng trưởng nóng nhờ việc tích trữ hàng tồn kho trước các chính sách thuế. Các yếu tố này dẫn đến sản lượng xuất khẩu toàn ngành tại Việt Nam giảm sâu trong 6 tháng đầu năm nay.

Tuy nhiên, sản lượng tiêu thụ nội địa tăng mạnh so với mức nền thấp của cùng kỳ và nhờ điều kiện kinh tế vĩ mô tích cực trong 6 tháng đầu 2025, với dự báo tiêu thụ thép mạ đạt 5-6 triệu tấn (dự kiến tăng trưởng 5%-8%) vào các năm tiếp theo. Vì vậy, Tôn Đông Á đã chuyển trọng tâm sang nội địa và tái cấu trúc để đáp ứng bối cảnh thị trường.

Bên cạnh trợ lực từ nhu cầu nội địa, ngành tôn mạ còn được hưởng lợi từ quyết định áp thuế chống bán phá giá đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và Hàn Quốc. Theo đó, hồi đầu tháng 4, Bộ Công Thương áp thuế chống bán phá giá tạm thời đối với đối với Trung Quốc (cao nhất 37,13%) và Hàn Quốc (cao nhất 15,67%). Đến giữa tháng 8, cơ quan này đưa ra quyết định chính thức với mức thuế tối đa không đổi. Và lệnh thuế sẽ kéo dài trong vòng 5 năm.

Trong khi đó, kết quả kinh doanh của Hoa Sen bớt ảm đạm hơn doanh nghiệp còn lại khi ghi nhận lợi nhuận sau thuế gần như không đổi so với cùng kỳ năm ngoái (274 tỷ đồng) mặc dù doanh thu giảm 12% (xuống 9.509) tỷ đồng trong quý III niên độ tài chính 2024 - 2025(từ ngày 1/4/2025 đến ngày 30/6/2025).

Lũy kế 9 tháng của niên độ tài chính 2024 - 2025 (từ ngày 1/10/2024 đến ngày 30/6/2025) doanh thu hợp nhất ước đạt 28.176 tỷ đồng, hoàn thành 74% kế hoạch; lợi nhuận sau thuế hợp nhất ước đạt 647 tỷ đồng, hoàn thành 129% kế hoạch lợi nhuận đã đề ra ở phương án cao. Dẫu vậy, kết quả này vẫn giảm nhẹ 3% về doanh thu và giảm 7% đối với chỉ tiêu lợi nhuận sau thuế so với cùng kỳ năm ngoái.

Hoa Sen cho biết trong bối cảnh căng thẳng thương mại tiếp tục diễn biến phức tạp trên phạm vi toàn cầu, các quốc gia áp dụng nhiều biện pháp phòng vệ thương mại nhằm bảo vệ ngành sản xuất nội địa, đặc biệt là ngành thép. Điều này đặt ra không ít thách thức cho các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam.

"Chính sách thuế quan từ Mỹ đã tác động nhất định đến tâm lý của đối tác, khách hàng, cổ đông và nhà đầu tư", Hoa Sen cho biết.

Tuy nhiên, doanh nghiệp cho biết các chính sách thuế quan của Mỹ không gây ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty nhờ chiến lược đa dạng hóa thị trường và các mặt hàng kinh doanh lĩnh vực vật liệu xây dựng.

Theo đó, từ tháng 9/2024, khi Bộ Thương mại Mỹ khởi xướng điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với sản phẩm tôn mạ kẽm, mạ lạnh và mạ màu xuất khẩu từ Việt Nam, hoạt động xuất khẩu tôn mạ sang thị trường Mỹ đã tạm gián đoạn. Bên cạnh đó, doanh nghiệp đa dạng hóa thị trường khi xuất khẩu hơn 90 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Tại thị trường nội địa, bên cạnh việc đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh và tận dụng lợi thế kinh doanh của các mặt hàng chủ lực tôn, ống thép, ống nhựa, doanh nghiệp còn tập trung phát triển chuỗi Siêu thị Vật liệu xây dựng & Nội thất Hoa Sen Home trên toàn quốc.

H.Mĩ