'Việc mở ngành đào tạo bác sĩ phải được siết chặt ở mức cao nhất'

Cần vừa siết vừa sàng lọc đào tạo bác sĩ

Giáo sư Trần Diệp Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Y Dược TPHCM, cho biết ông hoàn toàn đồng tình với quan điểm được Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình nêu về chủ trương không cho phép các trường đại học không chuyên đào tạo những ngành đặc thù, trong đó có ngành bác sĩ.

Theo ông, điều này phù hợp với thực trạng đào tạo bác sĩ ở Việt Nam, khi số lượng trường được mở ngành quá nhiều nhưng không ít cơ sở chưa đảm bảo chất lượng, dẫn tới dư luận hoài nghi về chương trình đào tạo cũng như năng lực hành nghề của sinh viên sau tốt nghiệp. Tình trạng này bắt nguồn từ việc cấp phép mở ngành chưa đủ chặt chẽ.

Theo giáo sư Trần Diệp Tuấn, việc mở ngành đào tạo bác sĩ phải được siết chặt ở mức cao nhất. Ở nhiều quốc gia, cơ quan quản lý sẽ kiểm định chương trình trước khi cấp phép, trong khi tại Việt Nam lại cho phép mở ngành, đào tạo xong một khóa mới kiểm định. Điều này khiến chất lượng khó được đảm bảo ngay từ đầu. Bên cạnh đó, đội ngũ kiểm định phải là những người am hiểu sâu sắc về đào tạo y khoa, thay vì để các nhóm không có chuyên môn y học tham gia đánh giá.

Giáo sư Trần Diệp Tuấn, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Y Dược TPHCM. Ảnh: ĐHYD

Về việc xử lý các trường đa ngành đang đào tạo bác sĩ, giáo sư Trần Diệp Tuấn cho rằng cần “vừa siết, vừa sàng lọc”. Các trường đang đào tạo có thể tiếp tục hoạt động, nhưng Bộ GD-ĐT phải kiểm soát chặt chỉ tiêu tuyển sinh để tránh vượt quá năng lực đào tạo thực tế. Đồng thời, cần sử dụng kiểm định như một công cụ mạnh: Trường đạt chuẩn thì duy trì, trường không đạt phải dừng tuyển sinh hoặc đóng ngành. Bộ tiêu chuẩn kiểm định cho ngành y phải mang tính đặc thù, nghiêm ngặt. Đây cũng là cách làm phổ biến trên thế giới và phù hợp với yêu cầu đào tạo bác sĩ.

Bên cạnh đó, việc mở mã ngành cũng cần được siết chặt. Trước mắt, Bộ GD-ĐT không nên cho phép các trường đa ngành mở thêm ngành bác sĩ. Về lâu dài, Bộ cần ban hành bộ tiêu chí mở ngành rõ ràng, minh bạch, đặc biệt với ngành bác sĩ y khoa. Đồng thời, cần làm rõ chức năng, vai trò của hội đồng thẩm định để đảm bảo mọi quyết định đều dựa trên chuẩn mực chuyên môn và quy trình xét duyệt thực sự trách nhiệm, khách quan.

Đào tạo Luật không dựa trên danh xưng trường chuyên?

Một tiến sĩ Luật cho rằng, nếu chỉ giao việc đào tạo cử nhân Luật cho một trường được xem là “chuyên luật” thì không ổn.

Thứ nhất, theo ông, hiện nay, các trường chuyên Luật đều đã và đang đa ngành hóa. Điều đó cho thấy kiến thức pháp lý vốn mang tính đa ngành, đa lĩnh vực. Để học và hành nghề Luật, người học buộc phải tích lũy kiến thức về kinh tế, xã hội, thậm chí cả khoa học tự nhiên - xã hội. Vì vậy, cho rằng đào tạo Luật phải “chuyên ngành hóa” là đi ngược bản chất của ngành.

"Trên thực tế, chính các trường đại học đa ngành mới có đầy đủ điều kiện để đào tạo cử nhân Luật chất lượng cao. Ở nhiều quốc gia, những trường luật nổi tiếng cũng đều nằm trong các đại học đa ngành, chứ không phải các trường đơn ngành", ông nói.

Thứ hai, quan điểm chỉ trường đơn ngành được đào tạo cử nhân Luật và “cắt” các trường đa ngành là trái với xu thế cạnh tranh hóa giáo dục đại học - yếu tố được xem là nền tảng nâng cao chất lượng. Thực tế, nhiều trường đa ngành đào tạo Luật có chất lượng được đánh giá cao hơn cả trường đơn ngành, thể hiện qua đánh giá của đơn vị sử dụng lao động.

Sinh viên Trường ĐH Y Dược TPHCM trong lễ tốt nghiệp. Ảnh: ĐHYD

"Chẳng hạn Trường Đại học Kinh tế - Luật (ĐH Quốc gia TPHCM), hay ngành Luật của Đại học Kinh tế TPHCM đều được nhìn nhận ngang bằng hoặc vượt Trường Đại học Luật TPHCM. Gần đây, Tòa án Nhân dân tối cao (tuyển dụng công chức) và Viện kiểm sát nhân dân tối cao (tuyển dụng viên chức) đều thừa nhận chất lượng của nhiều trường đa ngành có đào tạo luật như Đại học Sài Gòn, Đại học Tôn Đức Thắng, Đại học Kinh tế - Luật… Như vậy nếu loại bỏ các trường đa ngành khỏi đào tạo cử nhân Luật sẽ đồng nghĩa với việc triệt tiêu môi trường cạnh tranh và tạo ra độc quyền trong đào tạo luật", ông phân tích.

Thứ ba, quan điểm cho rằng “trường chuyên Luật mới được đào tạo Luật” là chưa phù hợp với chủ trương chuẩn hóa giáo dục đại học hiện nay. Chuẩn hóa không dựa trên tiêu chí “chuyên hay không chuyên”, mà dựa trên hệ thống chỉ số chất lượng như chuẩn chương trình, chuẩn đội ngũ, chuẩn hợp tác quốc tế, chuẩn nghiên cứu khoa học - công nghệ. Trong kiểm định quốc tế, không có tiêu chí nào hỏi trường có “chuyên Luật” hay không mà quan trọng là đáp ứng chuẩn đào tạo. Hiện nay, nhiều trường đa ngành đào tạo Luật như Đại học Tôn Đức Thắng, Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Kinh tế TPHCM đều đã đạt kiểm định FIBAA - tổ chức kiểm định danh giá hàng đầu châu Âu.

Do đó, nếu chỉ giao đào tạo cử nhân Luật cho trường chuyên luật tức là quay lại cách tiếp cận dựa trên danh xưng thay vì chuẩn chất lượng, trong khi Bộ GD-ĐT đã ban hành bộ chuẩn đào tạo ngành Luật.

Trong khi đó, hiệu trưởng một trường đại học tại TPHCM cho rằng, ông hoàn toàn đồng tình với quan điểm chỉ những trường đào tạo chuyên sâu, chuyên biệt mới đủ điều kiện đào tạo bác sĩ.

Riêng đối với ngành Luật, theo ông, đây là lĩnh vực phổ cập, cung cấp kiến thức nền tảng về pháp luật cho mọi người, đồng thời vẫn có nhóm người cần được đào tạo chuyên sâu. Tuy nhiên, trong 7-8 năm lại đây, một số trường tự chủ mở ngành Luật mà không xin phép Bộ, chất lượng đào tạo chưa thực sự đảm bảo. Vì vậy, cần siết chặt việc mở ngành như đưa về Bộ cấp phép, thanh tra, kiểm tra các điều kiện, đồng thời đóng những trường không đạt yêu cầu.

Theo vị hiệu trưởng này, hiện nay nhu cầu về luật chuyên sâu như kinh tế, tội phạm học, luật quốc tế rất lớn. Nếu chỉ để các trường “chuyên Luật” đào tạo sẽ không đủ đáp ứng nhu cầu xã hội.

“Thực tế Luật là ngành chuyên sâu nhưng đòi hỏi kiến thức liên ngành. Vì vậy, các trường đại học vẫn nên đào tạo đa ngành, trong đó có ngành Luật. Đại học vốn là môi trường đa ngành, liên ngành và đa lĩnh vực. Việc một trường đào tạo Luật cùng các ngành kinh tế, công nghệ là bình thường, với các khoa chuyên sâu để quản lý. Do đó đào tạo Luật không nhất thiết phải đơn ngành như ngành Y. Thêm nữa, tốt nghiệp ngành Luật không đồng nghĩa với việc sau đó sẽ trở thành luật sư. Hiện nay, các doanh nghiệp cần một lực lượng pháp chế rất lớn. Nhiều trường đa ngành có thế mạnh về tài chính, kinh tế, ngân hàng vẫn có thể đào tạo Luật hiệu quả, trong khi các trường chuyên luật chưa chắc đáp ứng yêu cầu liên ngành và chuyên sâu”, vị hiệu trưởng phân tích.

Với ngành Luật, ông đề xuất quản lý bằng cách cấp phép đào tạo, kiểm định nội bộ và bên ngoài, thanh tra định kỳ và đột xuất, đồng thời thực hiện đóng cửa nếu không đạt chuẩn. Cách làm này sẽ nâng cao chất lượng con người, cơ sở vật chất, thực hành và những trường không đạt sẽ tự nguyện đóng cửa.

“Không phải ai cũng có thể hành nghề bác sĩ cũng như không phải ai cũng có thể đi dạy nhưng ai cũng có thể làm ở bộ phận pháp chế”, vị hiệu trưởng này nói.

Lê Huyền