Việc xây dựng, phát triển và thu hút nguồn nhân lực là vấn đề cốt lõi

Luật Thủ đô 2024:

Hà Nội nhìn từ trên cao. Ảnh: Khánh Huy

Hà Nội được giao trọng trách trở thành đầu tàu nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo

Nghiên cứu khoa học (NCKH), đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô Hà Nội và cả nước. Hà Nội, với vị thế là trung tâm khoa học - công nghệ và giáo dục của cả nước, được giao trọng trách trở thành đầu tàu trong NCKH và ĐMST.

Ông Đinh Văn Vương, Phó trưởng khoa Điện – Điện tử, Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội cho rằng, Luật Thủ đô 2024 đã xác định rõ mục tiêu xây dựng Hà Nội thành trung tâm ĐMST hàng đầu, khuyến khích phát triển các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp công nghệ cao, đồng thời thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp. Bên cạnh đó, Nghị quyết số 03/NQ-CP nhấn mạnh tầm quan trọng của chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là trong quản lý nhà nước, giáo dục, kinh tế số và đô thị thông minh.

Theo ông Đinh Văn Vương, nhìn rộng ra cả nước, NCKH - ĐMST và chuyển đổi số không chỉ góp phần hiện đại hóa nền kinh tế mà còn giúp Việt Nam hội nhập sâu rộng với thế giới, nâng cao năng suất lao động và thúc đẩy phát triển bền vững trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0. Đây rõ ràng là một cơ hội để phát triển “đột phá” để tạo nên một “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.

Để thực hiện mục tiêu phát triển khoa học công nghệ, ĐMST và chuyển đổi số, giải pháp tổng thể đối với Thủ đô Hà Nội ông Đinh Văn Vương cho rằng, để hiện thực hóa mục tiêu này, việc triển khai đồng bộ các giải pháp chiến lược theo định hướng của Nghị quyết số 57 NQ/TW, Nghị quyết số 03/NQ-CP, Nghị quyết số 193/2025/QH15 và Luật Thủ đô 2024 là cần thiết.

Trước hết, Hà Nội cần xây dựng cơ chế tài chính ưu đãi, tạo điều kiện cho các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp công nghệ tiếp cận nguồn vốn đầu tư cho NCKH và ĐMST. Cần thành lập Quỹ Đổi mới sáng tạo Thủ đô để hỗ trợ các dự án nghiên cứu có tiềm năng ứng dụng cao. Bên cạnh đó, chính quyền thành phố nên đưa ra chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ, đặc biệt trong các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) và công nghệ sinh học.

Theo Nghị quyết số 03/NQ-CP, Hà Nội cần đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số, tập trung vào các lĩnh vực trọng điểm như chính quyền số, kinh tế số và đô thị thông minh. Thành phố cần hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin, triển khai mạng 5G rộng khắp, phát triển nền tảng dữ liệu dùng chung phục vụ công tác quản lý đô thị; Ứng dụng AI, IoT và Block-chain trong quản lý giao thông, y tế, giáo dục và hành chính công để nâng cao hiệu quả điều hành và chất lượng dịch vụ công.

Hà Nội cần đẩy mạnh liên kết giữa các trường đại học, viện nghiên cứu với doanh nghiệp để thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Nghị quyết số 193/2025/QH15 đã mở đường cho các cơ sở giáo dục đại học thành lập doanh nghiệp khoa học - công nghệ, giúp các công trình nghiên cứu không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà còn có thể ứng dụng vào sản xuất và kinh doanh.

Thành phố cần quan tâm và hỗ trợ cho các trường đại học về cơ chế chính sách, nguồn lực để duy trì và phát triển các ngành đào tạo về “khoa học cơ bản”, cần được ưu tiên và triển khai theo hướng hiện đại, gắn kết với thực tiễn. Bởi vì, đây là những ngành học sinh viên ra trường sẽ rất khó xin việc. Tuy nhiên, các ngành khoa học cơ bản này lại đóng vai trò “nền tảng” trong phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh của Hà Nội cũng như cả nước.

Ông Đinh Văn Vương cho rằng, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và sự chuyển đổi mạnh mẽ của nền kinh tế tri thức, các cơ sở giáo dục tại Thủ đô Hà Nội đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy NCKH - ĐMST và chuyển đổi số. Như vậy, cần thực hiện các giải pháp cốt lõi đối với các cơ sở đào tạo.

Nghiên cứu khoa học tại Lab của Trường Cơ khí, Đại học Bách khoa Hà Nội. Ảnh: HUST

Tầm quan trọng của việc xây dựng, phát triển và thu hút nguồn nhân lực

Về việc xây dựng cơ chế chính sách để trọng dụng nhân tài và thu hút người tài về làm việc, theo ông Đinh Văn Vương, đây là vấn đề mà hiện nay từ Trung ương đến địa phương đều đang nói rất nhiều và coi đó là việc cần làm ngay, với tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”.

“Để làm được điều đó không phải chỉ bằng khẩu hiệu mà phải là hành động cụ thể. Đây không phải là việc chỉ đưa ra văn bản hành chính mà cần có sự cải tổ cả bộ máy từ trên xuống dưới trong cơ sở giáo dục. Đặc biệt là đội ngũ tham mưu và giúp việc để đảm bảo giữa chủ trương trên văn bản và thực tế triển khai được thông suốt. Bởi lẽ, thực tế có những cơ sở đào tạo đã đưa ra được những văn bản rất hay và thiết thực nhưng thực chất lại không hiệu quả trong quá trình thực hiện. Có thể nói rằng, “cơ chế chính sách” đủ tốt sẽ chính là “đột phá của sự đột phá”. Nhưng, quá trình thực hiện nếu không vì cái chung thì vô tình sẽ là “điểm nghẽn của mọi điểm nghẽn”. Thực tế cho thấy rằng, “cơ chế chính sách” là cái có thể làm tốn chi phí thấp nhất. Bởi vì, “cơ chế chính sách” là do con người tự xây dựng lên và đặt ra quy định cho nó” – ông Đinh Văn Vương nhấn mạnh.

Do vậy, khi xây dựng lưu ý đảm bảo chính sách phải thông thoáng – minh bạch, chính sách phải dễ tiếp cận, chính sách phải dễ đi vào cuộc sống, chính sách phải giảm tối đa sự rườm rà về thủ tục hành chính. Do vậy, ngoài quyết tâm của người đứng đầu để xây dựng được “cơ chế chính sách” tốt thì cũng phải cần có đội ngũ tham mưu và thực thi vừa phải “có tâm và có tầm”.

Ngoài việc xây dựng hạ tầng, ông Đinh Văn Vương còn nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc xây dựng, phát triển và thu hút nguồn nhân lực. Theo ông, đây có lẽ là vẫn đề “cốt lõi của cốt lõi” để giải quyết vấn đề. Bởi vì, nếu có cơ chế chính sách tốt mà không có người giỏi để thực thi thì cơ chế chính sách đó sẽ mãi là “lý tưởng trên văn bản giấy tờ”. Nếu cơ sở hạ tầng tốt, hiện đại mà không có nhân lực giỏi để khai thác, vận hành, nghiên cứu thì cũng sẽ không phát huy hết hiệu quả và gây lãng phí. Do vậy, mỗi cơ sở giáo dục đào tạo cần có sự quan tâm để xây dựng, phát triển và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. Tuy nhiên, bên cạnh việc chú trọng thu hút người có tài về làm việc thì cũng phải đặc biệt quan tâm đến công tác đào tạo và khuyến khích tự đào tạo để phát triển nguồn nhân lực sẵn có.

Về vấn đề này, Luật Thủ đô 2024 có quy định, Hội đồng nhân dân Thành phố quyết định các chính sách về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của Thủ đô.

Theo đó, ưu tiên phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đạt trình độ khu vực và quốc tế ở các ngành, lĩnh vực đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô trong từng giai đoạn; sử dụng ngân sách Thành phố để hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị của cơ sở đào tạo trọng điểm quốc gia trên địa bàn Thành phố; sử dụng ngân sách Thành phố để hỗ trợ kinh phí đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao nghiệp vụ, kỹ năng nghề tại các cơ sở đào tạo của nước ngoài cho cán bộ, công chức, viên chức làm việc trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc Thành phố quản lý, học sinh, sinh viên của các cơ sở giáo dục, đào tạo trên địa bàn Thành phố; hỗ trợ hình thành các trung tâm quốc gia, trung tâm vùng về đào tạo và thực hành nghề chất lượng cao trên địa bàn Thành phố; hỗ trợ học phí cho học viên học nghề tại các cơ sở đào tạo nghề chất lượng cao của Thành phố.

Các chính sách về thu hút, trọng dụng người có tài và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong Luật Thủ đô đã mở ra nhiều cơ hội cho các cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu trên địa bàn Hà Nội, đặc biệt là các trường, viện nghiên cứu thuộc Thủ đô Hà Nội. Việc tận dụng tốt các cơ hội này sẽ giúp các cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu thuộc Thủ đô Hà Nội nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học, nâng cao vị thế và đóng góp tích cực vào sự phát triển văn hóa, kinh tế - xã hội của Thủ đô.

Ngọc Hà