Viêm màng não ở trẻ, những dấu hiệu cảnh báo cần biết

Viêm màng não là tình trạng nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương. Cụ thể là nhiễm trùng lớp màng bảo vệ não và tủy sống, đa phần là do tác nhân vi khuẩn. Nguyên nhân chủ yếu là do vi khuẩn: E. Coli, HiB, não mô cầu, phế cầu, lao… Một số ít do virus, ký sinh trùng, nấm… Bệnh xuất hiện ở tất cả các lứa tuổi và lứa tuổi nào cũng đều có nguy cơ bệnh nặng.

Dấu hiệu cảnh báo viêm màng não ở trẻ

Dấu hiệu sớm khi viêm não ở trẻ là tình trạng sốt, biếng ăn, bú giảm, rối loạn tiêu hóa gây tiêu chảy hoặc nôn, ho, chảy nước mũi... Những biểu hiện ban đầu này rất dễ nhầm lẫn với các bệnh liên quan đến viêm nhiễm đường hô hấp thông thường, hay sốt do virus... Do đó, cần liên tục theo dõi nhiệt độ cơ thể của trẻ. Nếu thấy trẻ sốt cao trên 38,5 độ C thì cha mẹ nên lau mát cơ thể trẻ và cho trẻ uống thuốc hạ sốt theo đúng chỉ dẫn liều lượng và cân nặng.

Các dấu hiệu khác ở trẻ khi viêm màng não là:

- Ở trẻ nhũ nhi sẽ có các biểu hiện như: Sốt, quấy khóc nhiều, thóp phồng (ở trẻ nhũ nhi còn thóp)

Ở trẻ lớn thì các biểu hiện sớm như:

- Đau đầu (ở trẻ lớn đã biết kêu đau),

- Nôn ói (đặc biệt là tính chất ói vọt),

- Cổ cứng nên sẽ gượng khi quay mặt sang trái, sang phải. Bên cạnh đó còn có triệu chứng thần kinh nặng nề hơn như: Co giật, yếu liệt khu trú, rối loạn tri giác (kích thích, li bì, hôn mê…).

Các dấu hiệu viêm màng não nặng hơn ở trẻ là:

- Trẻ có biểu hiện co giật: Toàn thân hoặc có thể ở tay, chân, mắt, miệng. Một số trường hợp trẻ có thể bị co giật đơn thuần do sốt cao, nhưng cũng có thể do rối loạn điện giải. Tuy nhiên, trường hợp nào cũng cần phải theo dõi xem trẻ có bị viêm màng não không.

- Biểu hiện rối loạn ý thức: Ban đầu trẻ sẽ dễ bị kích động, sau đó trẻ có thể rơi vào tình trạng lờ đờ, ngủ li bì, hôn mê.

Biểu hiện liệt mặt, liệt hoặc giảm vận động ở tay, chân, hoặc nửa người.

Lưu ý, dấu hiệu viêm màng não trẻ sơ sinh ban đầu thường không rõ ràng và rất khó phân biệt với các bệnh nhiễm trùng khác, trẻ có thể bị sốt hoặc không và có kèm theo một trong các triệu chứng trên.

Viêm màng não là tình trạng nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương. Ảnh minh họa.

Chẩn đoán viêm màng não ở trẻ

Ngoài các biểu hiện lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định làm các xét nghiệm để chẩn đoán viêm màng não ở trẻ. Các xét nghiệm bao gồm:

- Chỉ định chọc dịch não tủy.

Chọc dịch não tủy là xét nghiệm quan trọng, mang tính chất quyết định trong chẩn đoán viêm màng não. Xét nghiệm này xác định mức độ nghiêm trọng tình trạng viêm, tác nhân gây bệnh và mức độ nhạy cảm của vi sinh vật đối với sản phẩm thuốc điều trị.

- Các chỉ số xét nghiệm máu

Xét nghiệm này sẽ đánh giá mức độ nhiễm trùng của viêm màng não. Trong một số trường hợp có thể cần phải cấy máu, cấy bệnh phẩm tại vị trí nhiễm trùng để xác định tác nhân gây bệnh.

Công thức máu giúp các bác sĩ xem xét số lượng. Công thức bạch cầu giúp định hướng nguyên nhân gây bệnh.

- Chỉ định chụp CT hoặc MRI giúp chẩn đoán biến chứng viêm màng não gây ảnh hưởng đến não. Chụp sọ, xoang, ống tai – xương chũm phát hiện tình trạng tăng áp lực nội sọ kéo dài và một số yếu tố nguy cơ viêm màng não.

- Chỉ định xét nghiệm PCR

Xét nghiệm PCR dịch não tủy nhằm kiểm tra tính chất của dịch não tủy, tìm ra căn nguyên vi khuẩn, virus gây viêm màng não.

Tóm lại: Viêm màng não ở trẻ là bệnh nguy hiểm, nếu không phát hiện sớm thì sẽ dễ bị tổn thương não nặng nề, có thể tử vong. Nếu cha mẹ thấy con mình sốt cao, kèm theo nôn ói nhiều, quấy khóc (ở trẻ nhũ nhi), đau đầu, cổ gượng (ở trẻ lớn) thì nên cho trẻ đi khám ngay. Đặt biệt, nếu trẻ có biểu hiện co giật, yếu liệt, rối loạn tri giác... thì đây là các dấu hiệu chuyển nặng.

Về phòng bệnh, hiện đã có vaccine 5 hay 6 trong 1 có thể ngừa được HiB; vaccine PCV10 hoặc PCV13 phòng được phế cầu; vaccine não mô cầu. Tuy nhiên, vi khuẩn gây bệnh nhiều hơn các loại vaccine, nên cha mẹ cần tuân thủ vệ sinh tay, mang khẩu trang, vệ sinh thân thể và nơi sinh hoạt, ăn uống chín để phòng ngừa căn bệnh này.

Mời độc giả xem thêm video:

Bệnh viêm não virus vào mùa cao điểm, ghi nhận 3 trường hợp tử vong

BS Phạm Thị Thanh Hương