Việt Nam có thể thu tín chỉ carbon từ cây mía vào cuối năm nay

“Chúng tôi đang trình hồ sơ xin cấp tín chỉ carbon lên tổ chức VERA, dự kiến sẽ có kết quả vào tháng 12/2025 hoặc tháng 1 năm sau”, đại diện Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn (Lasuco) chia sẻ tại sự kiện do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức sáng 30/7, nhằm lấy ý kiến cho dự thảo “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025-2030”.

Dự án giảm phát thải carbon vùng nguyên liệu mía Lam Sơn được thử nghiệm trên diện tích 500 ha, do Lasuco hợp tác với hai tập đoàn đến từ Nhật Bản. Mục tiêu dự án là xây dựng mô hình sản xuất thân thiện với môi trường, góp phần giảm thiểu khí nhà kính và bảo vệ tài nguyên đất.

Thay vì sử dụng phương pháp canh tác truyền thống vốn dễ gây suy thoái đất và phát thải cao, dự án hướng dẫn nông dân áp dụng các kỹ thuật bền vững. Điển hình là việc không đốt lá mía sau thu hoạch, tận dụng phụ phẩm để làm giàu đất, tăng cường sử dụng phân hữu cơ, cắt giảm phân bón hóa học. Những giải pháp này giúp tiết kiệm chi phí đầu vào, giữ ổn định năng suất, đồng thời cải thiện chất lượng đất.

“Nông dân sẽ được thụ hưởng khoản thu từ tiền bán tín chỉ carbon”, vị đại diện Lasuco khẳng đinh.

Ảnh: Lasuco.

Được biết, mía là một trong những cây trồng chủ lực được đề cập trong dự thảo “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025-2030”, do Bộ Nông nghiệp và Môi trường phụ trách.

Cây mía có nhiều lợi thế trong giảm phát thải carbon như trong quá trình sinh trưởng, 1 tấn mía hấp thụ hơn 200kg CO2. Mía là cây bán lâu năm, trồng 1 vụ tơ có thể thu hoạch 3 - 4 vụ gốc. Điều này làm giảm giải phóng khí CO2 và giảm tốn nhiên liệu xăng dầu cho máy làm đất hoạt động, góp phần giảm khí nhà kính.

Các phụ phẩm như bã mía, ngọn và rơm mía có thể dùng làm chất đốt sản xuất nhiệt điện. Chất thải của nhà máy đường cũng cho ra khí biogas, được dùng làm chất đốt cho lò hơi.

Dự thảo “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025-2030” đánh giá rằng ngoài lúa, các cây trồng chủ lực như sắn, mía, rau các loại cũng có tiềm năng lớn trong giảm phát thải nếu áp dụng các biện pháp phù hợp, trên cơ sở giảm vật tư đầu vào nói chung như làm đất, nước tưới, sử dụng hợp lý thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, giống, chăm sóc, thu hoạch, bảo quản và sơ chế.

Với cây mía, dự thảo chỉ ra các biện pháp gồm bón phân hợp lý (tăng sử dụng phân hữu cơ theo hướng thay thế dần phân hóa học), tăng tỷ lệ che phủ, tưới tiết kiệm, sử dụng có hiệu quả phế phụ phẩm, tái canh trên những vùng trồng bị già cỗi, sử dụng một số chế phẩm giữ ẩm (tại những vùng khô hạn, khó khăn về nước tưới).

Từ kinh nghiệm thực tế, đại diện Công ty cổ phần Mía đường Lam Sơn cho rằng, Nhà nước cần xây dựng bộ quy trình canh tác chuẩn cho từng loại cây, trước khi triển khai đồng bộ đề án trồng trọt giảm phát thải ra toàn quốc. Nếu cần, phía Lasuco sẵn sàng hợp tác, cùng xây dựng bộ quy trình canh tác giảm phát thải dành riêng cho cây mía.

Ngoài ra, đại diện doanh nghiệp đề xuất Nhà nước cần có cơ chế khuyến khích nghiên cứu và phát triển các dự án giảm phát thải khí nhà kính, đặc biệt là cơ chế tín chỉ carbon tự nguyện, ví dụ như cơ chế trao đổi, mua bán tín chỉ carbon giữa tổ chức với tổ chức, giữa tổ chức với nông dân; nghiên cứu cơ chế xuất khẩu tín chỉ carbon ra quốc tế.

Theo đánh giá trong bản dự thảo “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025-2030”, mặc dù đã có nhiều nỗ lực, hệ thống canh tác trồng trọt giảm phát thải tại Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn:

- Thiếu một chương trình tổng thể cấp quốc gia cho nông nghiệp nói chung và trồng trọt nói riêng: Hiện chưa có chính sách riêng cho trồng trọt giảm phát thải như đối với lĩnh vực năng lượng hay giao thông.

- Đa số nông dân và nhà quản lý nông nghiệp còn thiếu kiến thức và nhận thức về tầm quan trọng của việc giảm phát thải khí nhà kính nói chung và metan nói riêng, cũng như các biện pháp giảm thiểu có thể áp dụng.

- Mới chỉ có các mô hình điểm, một số thông tin về sản xuất trồng trọt giảm phát thải ở cây lúa. Đối với các cây trồng cạn khác thì gần như có rất ít thông tin hoặc nghiên cứu về các giải pháp kỹ thuật, phương pháp luận cho hoạt động MRV (đo lường – báo cáo – thẩm định)

- Thiếu hệ thống tiêu chí kỹ thuật và MRV: Việc đo lường và giám sát phát thải trong trồng trọt còn mang tính định tính, thiếu dữ liệu và công cụ tiêu chuẩn hóa.

- Chưa có cơ chế tài chính hỗ trợ chuyển đổi: Người nông dân còn gặp khó khăn về vốn, thiếu khuyến khích để đầu tư chuyển đổi kỹ thuật.

- Khả năng tiếp cận thị trường tín chỉ carbon còn hạn chế: Chưa có hướng dẫn cụ thể cho việc phát triển tín chỉ từ lĩnh vực trồng trọt; thiếu đơn vị trung gian hỗ trợ kỹ thuật và thương mại hóa tín chỉ.

Nhung Bùi