Việt Nam có thể trở thành trung tâm logistics mới của khu vực

Nhiều nhà đầu tư nước ngoài tìm hiểu cơ hội đầu tư logistics tại Việt Nam

Ngày 5-9, tại Hội thảo “Logistics xanh – xu hướng phát triển bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu” do Vụ Phát triển thị trường nước ngoài, Bộ Công thương, phối hợp cùng Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư TPHCM (ITPC) tổ chức, nhiều doanh nghiệp cho rằng logistics xanh không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là giấy thông hành để hàng hóa Việt Nam thâm nhập vững chắc vào các thị trường quốc tế.

Nhiều nhà đầu tư nước ngoài tìm hiểu cơ hội đầu tư logistics tại Việt Nam

Theo phân tích, Việt Nam đang có nhiều lợi thế để trở thành trung tâm logistics mới của khu vực: vị trí địa lý chiến lược với bờ biển dài 3.260km, hệ thống cảng nước sâu và sân bay quốc tế, cùng nền kinh tế sản xuất – thương mại điện tử phát triển nhanh. Ngành logistics đã ghi nhận tốc độ tăng trưởng bình quân 14-16%/năm, quy mô thị trường đạt 45-50 tỷ USD, chỉ số hiệu quả logistics (LPI) đứng thứ 43/139 quốc gia, vùng lãnh thổ và thứ 5/10 quốc gia ASEAN.

Tuy nhiên, chi phí logistics của Việt Nam vẫn cao, doanh nghiệp trong nước còn nhỏ lẻ, thiếu liên kết, phụ thuộc nặng nề vào vận tải đường bộ. Đặc biệt, hoạt động logistics gây tác động lớn đến môi trường như khí thải, tiếng ồn, rác thải công nghiệp. Trong bối cảnh đó, logistics xanh không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu cấp bách.

Ông Trần Phú Lữ, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TPHCM (ITPC), cho rằng, để thúc đẩy logistics xanh, cần đồng bộ chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong tiếp cận vốn, công nghệ, đào tạo nhân lực. Cùng với đó, phải ưu tiên phát triển hạ tầng xanh – từ hệ thống cảng, kho bãi, phương tiện vận tải thân thiện môi trường đến công nghệ bảo quản lạnh tiết kiệm năng lượng.

Còn ông Trương Tấn Lộc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Logistics TPHCM (HLA), phân tích, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đang đứng trước những yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế, đặc biệt là châu Âu. Từ năm 2026, Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) sẽ có hiệu lực, buộc hàng nhập khẩu vào EU phải kèm chứng chỉ phát thải carbon. Song song đó, tính bền vững trong toàn chuỗi cung ứng yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ nghiêm ngặt các chuẩn ESG. “Điều này đồng nghĩa logistics xanh không còn là câu chuyện trách nhiệm xã hội, mà trở thành "giấy thông hành" thương mại”, ông Trương Tấn Lộc nhấn mạnh.

Logistics xanh mang lại cơ hội xuất khẩu, nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu

Thực tiễn trong nước đã chứng minh hiệu quả của chuyển đổi xanh. Cảng Tân Cảng Cát Lái tiết kiệm 1,5-2 triệu USD chi phí nhiên liệu và giảm khí thải CO2 mỗi năm nhờ ứng dụng ePort và hệ thống cẩu điện. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong tối ưu hóa lộ trình cũng giúp doanh nghiệp giảm tới 15% nhiên liệu và rút ngắn 25% thời gian giao hàng.

Tuy nhiên, để bứt phá, doanh nghiệp cần được hỗ trợ mạnh mẽ hơn. Ông Trương Tấn Lộc kiến nghị Chính phủ triển khai tín dụng xanh, ưu đãi thuế cho phương tiện và thiết bị tiết kiệm năng lượng, đồng thời sớm hoàn thiện hành lang pháp lý cho thị trường tín chỉ carbon – một công cụ tài chính mới để tái đầu tư vào công nghệ sạch. Về hạ tầng, ông Trương Tấn Lộc đề xuất xây dựng “Hệ sinh thái Dữ liệu Logistics” dùng chung cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, giúp kết nối vận tải đa phương thức và giảm tải cho đường bộ.

Ở góc độ quản lý nhà nước, ông Bùi Tuấn Hải, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Khu vực II, cho biết, ngành Hải quan đã số hóa toàn diện, rút ngắn đáng kể thời gian thông quan. Theo ông Bùi Tuấn Hải, doanh nghiệp cần chủ động tiếp cận, tránh bị động trước các quy định số hóa. Một sai sót nhỏ cũng có thể khiến hệ thống từ chối tờ khai, gây chậm trễ.

Nhìn từ góc độ doanh nghiệp, logistics xanh mang lại cơ hội nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. Dữ liệu xanh sẽ là chỉ số hiệu suất mới, trực tiếp gia tăng sức mạnh đàm phán với đối tác quốc tế. Doanh nghiệp đi sớm trong đầu tư xanh không chỉ tránh rủi ro thuế quan, mà còn mở rộng thị phần ở các thị trường tiêu chuẩn cao.

ÁI VÂN