Việt Nam đang hình thành 'siêu phẩm quốc gia'

Chương mới cho ngành công nghiệp điện ảnh

Doanh thu phim điện ảnh Mưa đỏ gần chạm mốc 600 tỷ đồng, kéo theo doanh thu tiểu thuyết cùng tên bùng nổ. Theo đại diện Nhà xuất bản (NXB) Quân đội nhân dân, đến nay NXB đã in phát hành 60.000 cuốn. Với thành tích này, tiểu thuyết Mưa đỏ đã tạo nên kỷ lục cho thị trường xuất bản trong nước.

Thành công của cả phim và tiểu thuyết Mưa đỏ được giới chuyên gia nhìn nhận như một minh chứng cho sức mạnh tiềm ẩn của công nghiệp văn hóa Việt Nam. PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội - khẳng định sự lan tỏa từ bản điện ảnh sang bản tiểu thuyết Mưa đỏ chính là minh chứng sinh động cho sự vận hành của một hệ sinh thái văn hóa - nơi các ngành công nghiệp sáng tạo có thể bổ trợ, kích thích lẫn nhau cùng phát triển.

Phim Mưa đỏ thu về gần 600 tỷ đồng, góp phần thể hiện sức mạnh tiềm ẩn của công nghiệp văn hóa Việt Nam.

"Nếu trước đây, chúng ta thường nhìn điện ảnh và văn học như hai lĩnh vực riêng biệt thì nay, thành công của Mưa đỏ chứng minh rằng một tác phẩm điện ảnh hoàn toàn có thể khơi dậy niềm hứng thú với văn học, và ngược lại, nền tảng văn học vững chắc chính là 'chất liệu vàng' để điện ảnh bứt phá. Đó chính là biểu hiện cụ thể của công nghiệp văn hóa: một sản phẩm tạo ra giá trị gia tăng cho nhiều sản phẩm khác, hình thành chuỗi phát triển đa tầng, lan tỏa cả về giá trị tinh thần lẫn giá trị kinh tế", PGS.TS Bùi Hoài Sơn chia sẻ với Tiền Phong.

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương - Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam - cũng nhấn mạnh sự thành công của Mưa đỏ bản điện ảnh lẫn tiểu thuyết là minh chứng rõ rệt cho tiềm năng kinh tế tài sản trí tuệ (IP).

"Khi sách, phim, âm nhạc và sự kiện cùng kết nối sẽ tạo nên chuỗi giá trị đa ngành. Ở đây, chúng ta thấy tính liên ngành, xuyên ngành của công nghiệp văn hóa và tiềm năng hình thành những cụm sản phẩm văn hóa mà mỗi tác phẩm nghệ thuật có thể kích hoạt hiệu ứng lan tỏa sang nhiều lĩnh vực khác", PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương nêu.

Doanh thu tiểu thuyết Mưa đỏ tăng vọt với 60.000 cuốn được in, phát hành.

Bài học rút ra từ Mưa đỏ ngày càng rõ ràng: nếu có kịch bản văn học vững chắc, quá trình phát triển nội dung được đầu tư bài bản, kết hợp công nghệ hiện đại trong sản xuất, phát hành, truyền thông chuyên nghiệp, điện ảnh Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra những sản phẩm vừa đạt hiệu quả kinh tế, vừa chạm đến cảm xúc xã hội, từ đó góp phần định hình giá trị và bản sắc đương đại.

"Bộ phim không chỉ khơi gợi niềm tự hào dân tộc, mà còn đặt thế hệ trẻ trước những câu hỏi về trách nhiệm, bản lĩnh và ý chí Việt Nam trong bối cảnh hội nhập toàn cầu. Như vậy, điện ảnh không dừng lại ở chức năng giải trí, mà trở thành công cụ kiến tạo ký ức tập thể, định hình giá trị, nuôi dưỡng bản sắc và gia tăng sức mạnh mềm quốc gia", PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương nhận định.

Trên thế giới, việc một tác phẩm văn học ăn khách được chuyển thể thành phim hay thành công của phim lại kéo ngược trở lại doanh số bán sách, tạo nên vòng tuần hoàn phát triển không hiếm.

Harry Potter, The Lord of the Rings, hay nhiều tác phẩm Hàn Quốc được dựng thành phim truyền hình rồi bán bản quyền quốc tế, mô hình “đa vòng đời” của sản phẩm văn hóa đã chứng minh sức mạnh vượt biên giới.

Harry Potter và The Lord of the Rings là hai minh chứng lớn cho thành công của mô hình “đa vòng đời” của sản phẩm văn hóa.

Từ góc độ nghiên cứu và quan sát sự phát triển của nền công nghiệp điện ảnh, văn hóa Việt Nam trong thời gian qua, PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho rằng Mưa đỏ thực sự là một dấu mốc quan trọng. Bởi lẽ, lần đầu tiên nền điện ảnh có một phim lịch sử - chiến tranh đạt được sự cân bằng hiếm thấy giữa giá trị nghệ thuật, giá trị chính trị - xã hội và thành công về thương mại.

Ở góc độ biểu tượng, vị chuyên gia này nhận định Mưa đỏ có thể coi như một lời khẳng định rằng Việt Nam đã và đang dần hình thành những “siêu phẩm quốc gia” trong lĩnh vực điện ảnh. Mưa đỏ không chỉ là một dấu mốc riêng lẻ, mà còn mở ra một chương mới cho sự phát triển của ngành công nghiệp điện ảnh và công nghiệp văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên hội nhập.

Không thể chỉ dừng lại ở việc bán vé

PGS.TS Bùi Hoài Sơn tin rằng Mưa đỏ có tiềm năng mở rộng giá trị kinh tế - văn hóa ra ngoài khuôn khổ điện ảnh. Thực tế, một bộ phim thành công không chỉ dừng lại ở doanh thu phòng vé, nếu biết cách khai thác, điện ảnh có thể trở thành chất xúc tác cho nhiều ngành khác cùng phát triển.

Thế giới đã chứng minh điều này từ lâu: những bối cảnh phim nổi tiếng trở thành điểm du lịch hút khách, những món đồ lưu niệm, sản phẩm thời trang, hay thậm chí cả các tour trải nghiệm được xây dựng từ cảm hứng của bộ phim đều đem lại doanh thu khổng lồ.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn tin rằng Mưa đỏ có tiềm năng mở rộng giá trị kinh tế - văn hóa ra ngoài khuôn khổ điện ảnh.

"Với Mưa đỏ, chúng ta hoàn toàn có thể tính tới việc gắn bộ phim với những tour du lịch về chiến trường xưa, tái hiện lại không gian lịch sử ở Quảng Trị, Trường Sơn, hay sản xuất những món quà lưu niệm nhỏ gọn - từ mô hình, tranh ảnh, poster, cho đến những cuốn sách kỷ niệm", PGS.TS Bùi Hoài Sơn nói.

Tuy nhiên, để làm được những điều kể trên, quan trọng nhất là sự phối hợp đồng bộ giữa nhà sản xuất phim, ngành du lịch, các doanh nghiệp văn hóa - sáng tạo và chính quyền địa phương. Nếu làm tốt, Mưa đỏ không chỉ dừng lại ở rạp chiếu mà còn bước ra đời sống, trở thành một biểu tượng văn hóa, góp phần tạo thêm nguồn thu và việc làm cho cộng đồng.

"Đó cũng chính là cách để công nghiệp văn hóa lan tỏa giá trị thực sự - biến mỗi tác phẩm nghệ thuật thành động lực cho một chuỗi giá trị sáng tạo đa dạng và bền vững", PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.

Ở nhiều phim quốc tế, bối cảnh trở thành điểm du lịch hút khách.

Vì vậy, để duy trì và nhân rộng hiệu ứng, các nhà sản xuất cần nghĩ xa hơn một bộ phim riêng lẻ. Ở các nước có nền công nghiệp điện ảnh phát triển, một tác phẩm thành công luôn kéo theo cả một hệ sinh thái đi kèm: triển lãm hậu trường, phát hành truyện tranh, game, sản phẩm lưu niệm, chương trình giao lưu với diễn viên, tour du lịch theo dấu phim… Những hoạt động đó không chỉ gia tăng doanh thu, mà còn kéo dài “vòng đời” của tác phẩm, biến nó thành một thương hiệu văn hóa thực sự.

Điều quan trọng hơn cả là sự phối hợp đồng bộ: giữa nhà làm phim và doanh nghiệp, giữa truyền thông và giáo dục, giữa Nhà nước và tư nhân. Khi có một chiến lược bài bản, mỗi bộ phim sẽ không chỉ dừng lại ở việc bán vé mà còn tạo ra những giá trị gia tăng bền vững, đóng góp cho nền kinh tế sáng tạo quốc gia.

Gia Linh