Việt Nam sắp có vaccine phòng sốt xuất huyết

Việt Nam vừa hoàn tất công trình nghiên cứu Dự án thử nghiệm lâm sàng đánh giá hiệu quả và an toàn của vaccine mới ngừa sốt xuất huyết (SXH), với 2.336 trẻ từ 2 - 14 tuổi ở Mỹ Tho (Tiền Giang) và Long Xuyên (An Giang). Kết quả thử nghiệm thành công ngoài mong đợi và toàn bộ trẻ tham gia vào chương trình đều an toàn, không tai biến.

Tuy nhiên, vaccine được khuyến cáo chỉ dùng cho người đã nhiễm SXH Dengue trước đó và được xác nhận bởi kết quả xét nghiệm hoặc thông qua kiểm tra huyết thanh trước khi tiêm ngừa. Để làm rõ hơn về hiệu quả và tính khả thi của vaccine này, phóng viên Báo SGGP đã có cuộc trao đổi với PGS-TS Trần Ngọc Hữu, nguyên Viện trưởng Viện Pasteur TPHCM, Chủ nhiệm đề tài nghiên cứu vaccine SXH.

Trẻ tiêm chủng vaccine phòng ngừa bệnh tật tại Viện Pasteur TPHCM. Ảnh: THÀNH SƠN

- PHÓNG VIÊN: Thưa ông, Viện Pasteur và các nhà khoa học của Hãng dược phẩm Sanofi Pasteur (Pháp) phối hợp thực hiện quá trình thử nghiệm loại vaccine phòng SXH. Ông có thể giới thiệu sơ qua về loại vaccine này và tại sao Việt Nam lại thực hiện việc thử nghiệm này?

>> PGS-TS TRẦN NGỌC HỮU: Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) số ca mắc SXH trong 50 năm qua đã gia tăng gấp 30 lần và lan rộng ở 128 quốc gia trên thế giới với 3,9 tỷ người (hơn 40% dân số toàn cầu) có nguy cơ mắc bệnh, trong đó có Việt Nam. Bên cạnh đó, hiện nay mô hình bệnh tật có xu hướng chuyển dịch sang nhóm tuổi lớn (tăng từ 18% bệnh nhân là người lớn năm 1999 lên đến 60% vào tháng 6-2019) và vùng trọng điểm SXH dịch chuyển về khu vực có các khu công nghiệp. Trước nguy cơ đó, Công ty Sanofi Pasteur đã quyết định nghiên cứu sản xuất vaccine phòng chống căn bệnh này. Vaccine có tên thương mại là Dengvaxia. Loại vaccine này được chỉ định để phòng chống bệnh SXH do 4 type huyết thanh của virus SXH gây ra. Vaccine đã được chứng minh hiệu quả trong việc phòng ngừa SXH cho trẻ em và vị thành niên từ 9-45 tuổi đã có virus SXH trước đó. Việt Nam tham gia nghiên cứu vaccine SXH giúp chúng ta có cơ sở khoa học để cân nhắc cơ hội tiếp cận sớm với một trong những giải pháp chính trong phòng chống SXH theo khuyến cáo của WHO.

- Vaccine Dengvaxia được thực hiện từ bao giờ và tiến độ thực hiện đến nay như thế nào?

Vaccine SXH Dengvaxia của Sanofi Pasteur được bắt đầu nghiên cứu cách nay hơn 20 năm, đã trải qua nhiều công đoạn nghiên cứu trên động vật và trên người, về dược lý, tính an toàn, hiệu quả. Cụ thể, từ năm 2011 đến năm 2017, hai nghiên cứu lớn về tính an toàn và hiệu quả của vaccine được thực hiện và hoàn thành ở 10 quốc gia (5 quốc gia ở châu Á tham gia vào nghiên cứu (CYD14) bao gồm Indonesia, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam. Tổng cộng có 10.275 trẻ từ 2 đến 14 tuổi tham gia nghiên cứu. 5 quốc gia ở châu Mỹ tham gia vào nghiên cứu (CYD15) bao gồm Brazil, Colombia, Honduras, Mexico và Puerto Rico (USA). Tổng cộng có 20.986 trẻ từ 9 đến 16 tuổi tham gia nghiên cứu.

Dựa trên kết quả nghiên cứu, Công ty Sanofi Pasteur đã đăng ký vaccine Dengvaxia ở các nước trên thế giới và đến năm 2018 đã được cấp phép ở 54 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Tại Việt Nam, gần 2.400 trẻ ở độ tuổi 2-14 tuổi tham gia vào nghiên cứu thử nghiệm trong vòng 7 năm (trong đó, TP Long Xuyên, tỉnh An Giang có 1.402 trẻ và TP Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang là 934 trẻ). Đến nay công tác nghiên cứu đã hoàn tất và nhóm nghiên cứu gửi kết quả cho Hội đồng đạo đức (Bộ Y tế), chờ cấp phép lưu hành. Khi vaccine được cấp phép lưu hành ở Việt Nam, Sanofi Pasteur cam kết ưu tiên cung ứng vaccine SXH cho Việt Nam với giá cả phải chăng nhất.

- Hiệu quả của việc thử nghiệm như thế nào và khả năng ứng dụng ra sao, thưa ông?

Kết quả phân tích tổng hợp của 2 nghiên cứu ở Đông Nam Á và châu Mỹ chứng minh vaccine Dengvaxia cho hiệu quả cao trong việc phòng ngừa bệnh SXH ở cá thể 9 đến 16 tuổi có xác định nhiễm SXH trước đó. Ở Việt Nam, các trẻ tham gia nghiên cứu và thử nghiệm vaccine đều an toàn, không tai biến. Tổ chức Y tế thế giới và các quốc gia cấp phép cho Dengvaxia đều khuyến cáo chỉ được tiêm vaccine cho người đã nhiễm SXH Dengue trước đó và được xác nhận bởi kết quả xét nghiệm hoặc thông qua kiểm tra huyết thanh trước khi tiêm ngừa. Trong trường hợp không có bằng chứng ghi nhận việc nhiễm virus Dengue trước đó, thì cần phải được xét nghiệm xác nhận tình trạng nhiễm Dengue trước đó trước khi tiêm chủng. Cần sử dụng các phương pháp xét nghiệm có độ đặc hiệu cao để tránh tiêm các trường hợp huyết thanh thực chất là âm tính. Sẽ không có xét nghiệm nào có độ đặc hiệu chuẩn đạt 100% vì luôn có khả năng có những phản ứng chéo với flaviviruses khác nên sẽ có một số người chưa từng nhiễm Dengue có thể được chỉ định tiêm vaccine do kết quả dương tính giả.

THÀNH AN (thực hiện)